Şu Ka­nun har­by gul­luk­çy­la­ryň hu­kuk ýag­da­ýy­ny, şeý­le-de har­by gul­luk­çy­la­ryň we har­by gul­luk­dan bo­şan ra­ýat­la­ryň hem-de ola­ryň maş­ga­la ag­za­la­ry­nyň hu­kuk we dur­muş taý­dan go­rag­ly­ly­gy ba­bat­da döw­let sy­ýa­sa­ty­nyň esas­la­ry­ny kes­git­le­ýär.

I BAP. UMU­MY DÜZ­GÜN­LER

1-nji mad­da. Har­by gul­luk­çy­la­ryň hu­kuk ýag­da­ýy­nyň hu­kuk esas­la­ry

Har­by gul­luk­çy­la­ryň hu­kuk ýag­da­ýy­nyň hukuk esas­la­ry Türk­me­nis­ta­nyň Kons­ti­tu­si­ýa­syn­dan we şu Ka­nun­dan, har­by gul­luk­çy­la­ryň hu­kuk ýag­da­ýy­ny düz­gün­leş­dir­ýän beý­le­ki hu­kuk na­ma­la­ryn­dan yba­rat­dyr.

2-nji mad­da. Şu Ka­nu­nyň he­re­ket ediş çyg­ry

1. Şu Ka­nu­nyň he­re­ke­ti Türk­me­nis­ta­nyň Ýa­rag­ly Güýç­le­rin­de, beý­le­ki go­şun­la­ryn­da we har­by eda­ra­la­ryn­da hem-de ka­nun bo­ýun­ça har­by gul­luk göz öňün­de tu­tu­lan mi­nistr­lik­le­rin­de ýa-da pu­dak­la­ýyn do­lan­dy­ryş eda­ra­la­ryn­da har­by gul­lu­gy geç­ýän har­by gul­luk­çy­la­ra (mun­dan beý­läk — har­by gul­luk­çy­lar), har­by gul­luk­dan bo­şan ra­ýat­la­ra, şeý­le hem ola­ryň maş­ga­la ag­za­la­ry­na de­giş­li­dir.

Har­by ýyg­na­ny­şyk­la­ra ça­gy­ry­lan ra­ýat­la­ra har­by gul­luk­çy­nyň hu­kuk ýag­da­ýy şu Ka­nun­da we Türk­me­nis­ta­nyň beý­le­ki hu­kuk na­ma­la­ryn­da göz öňün­de tu­tu­lan ha­lat­lar­da hem-de ter­tip­de de­giş­li edil­ýär.

2. Har­by gul­luk­çy­la­ryň, har­by gul­luk­dan bo­şan ra­ýat­la­ryň maş­ga­la ag­za­la­ry diý­lip:

1) olar bi­len bi­le ýa­şa­ýan aýa­ly ýa-da äri;

2) kä­mil­lik ýa­şy­na ýet­me­dik ça­ga­la­ry;

3) 18 ýaş­dan ge­çen, ýö­ne 18 ýa­şy­na ýet­män­kä ma­ýyp bo­lan ça­ga­la­ry;

4) ýo­ka­ry okuw mek­dep­le­rin­de oka­ýan, 24 ýa­şy­na ýet­me­dik ça­ga­la­ry;

5) şeý­le hem har­by gul­luk­çy­la­ryň ek­len­jin­dä­ki beý­le­ki adam­lar ha­sap edil­ýär.

3-nji mad­da. Har­by gul­luk­çy­la­ryň hu­kuk ýag­da­ýy

1. Har­by gul­luk­çy­la­ryň hu­kuk ýag­da­ýy — mu­nuň özi har­by gul­luk­çy­la­ryň döw­let ta­ra­pyn­dan ke­pil­len­diri­len hu­kuk­la­ry­nyň, azat­lyk­la­ry­nyň, Türk­me­nis­ta­nyň ka­nun­çy­ly­gyn­da bel­le­nen borç­la­ry­nyň we jo­gap­kär­çi­li­gi­niň bel­li bir je­mi­dir.

2. Har­by gul­luk­çy­la­ryň hu­kuk­la­ry­nyň, azat­lyk­la­ry­nyň, borç­la­ry­nyň hem jo­gap­kär­çi­li­gi­niň maz­mu­ny we göw­rü­mi ola­ryň har­by gul­lu­gyň borç­la­ry­ny ýe­ri­ne ýe­tir­ýän ýa-da ýe­ri­ne ýe­tir­me­ýän ma­ha­lyn­da­dyk­la­ry bi­len bag­ly bo­lup dur­ýar.

3. Har­by gul­luk­çy­la­ryň jem­gy­ýet­dä­ki hu­kuk ýag­da­ýy­nyň aý­ra­tyn­lyk­la­ry öň­le­rin­de goý­lan we­zi­pe­le­ri is­len­dik şert­ler­de, sol san­da ja­ny­ny tö­wek­gel­li­ge sal­mak ar­ka­ly gür­rüň­siz ýe­ri­ne ýe­tir­mek ze­rur­ly­gy bi­len bag­ly bo­lup, döw­le­ti ýa­rag­ly go­ra­mak bo­ýun­ça ola­ryň üs­tü­ne ýük­le­nen borç­lar bi­len kes­git­len­ýär.

4. Har­by gul­luk­çy­la­ryň kä­bir umu­my­ra­ýat hu­kuk­la­ry­nyň we azat­lyk­la­ry­nyň çäk­len­dir­me­le­ri ola­ryň har­by gul­lu­gy geç­me­gi­niň aý­ra­tyn­lyk­la­ry bi­len bag­la­ny­şyk­ly­dyr, göz öňünde tutulan çäk­len­dir­me­ler şu Ka­nun, Türk­me­nis­ta­nyň beý­le­ki ka­nun­çy­lyk na­ma­la­ry bi­len bel­le­nil­ýär we ola­ryň öwe­zi har­by gul­luk­çy­la­ra be­ril­ýän de­giş­li ýe­ňil­lik­ler bi­len do­lun­ýar.

5. Har­by gul­luk­çy­la­ra:

1) ofi­ser­ler, har­by okuw mek­dep­le­ri­niň ta­lyp­la­ry, diň­leý­ji­le­ri, har­by gul­lu­ga borç­na­ma bo­ýun­ça gi­ren ser­žant­lar, star­şi­na­lar, es­ger­ler we mat­ros­lar (mun­dan beý­läk — har­by gul­lu­gy borç­na­ma bo­ýun­ça geç­ýän har­by gul­luk­çy­lar);

2) har­by gul­lu­gy ça­gy­ryş bo­ýun­ça geç­ýän ser­žant­lar, star­şi­na­lar, es­ger­ler we mat­ros­lar, şeý­le hem har­by okuw mek­dep­le­ri­niň ta­lyp­la­ry har­by gul­lu­gy geç­mek ha­kyn­da­ky borç­na­ma­ny ber­män­kä (mun­dan beý­läk — har­by gul­lu­gy ça­gy­ryş bo­ýun­ça geç­ýän har­by gul­luk­çy­lar) de­giş­li­dir­ler.

Türk­me­nis­ta­nyň ka­nun­çy­ly­gyn­da baş­ga­ça bel­le­nil­me­dik bol­sa, har­by gul­lu­gy ça­gy­ryş bo­ýun­ça geç­ýän ofi­ser­ler öz hu­kuk ýag­da­ýy bo­ýun­ça har­by gul­lu­gy borç­na­ma bo­ýun­ça geç­ýän ofi­ser­le­re deň­leş­di­ril­ýär­ler.

6. Har­by gul­luk­çy­la­ra ola­ryň şah­sy­ýe­ti­ni hem hu­kuk ýag­da­ýy­ny tas­syk­la­ýan res­mi­na­ma­lar be­ril­ýär.

7. Har­by gul­luk­çy­la­ryň har­by dö­wür­dä­ki hem-de adat­dan da­şa­ry ýag­daý şert­le­rin­dä­ki hu­kuk ýag­da­ýy­nyň aý­ra­tyn­lyk­la­ry «Har­by ýag­daý ha­kyn­da», «Go­ran­mak ha­kyn­da», «Türk­me­nis­tan­da mo­bi­li­za­sion taý­ýar­ly­gy we mo­bi­li­za­si­ýa ha­kyn­da», «Adat­dan da­şa­ry ýag­daý­la­ryň öňü­niň alyn­ma­gy we ýok edil­me­gi ha­kyn­da» Türk­me­nis­ta­nyň ka­nun­la­ry bi­len düz­gün­leş­di­ril­ýär.

8. Ýe­ri­ne ýe­ti­ri­ji hä­ki­mi­ýe­tiň ýer­li eda­ra­la­ry, ýer­li öz-özü­ňi do­lan­dy­ryş eda­ra­la­ry, kär­ha­na­lar, eda­ra­lar we gu­ra­ma­lar öz yg­ty­ýar­lyk­la­ry­nyň çäk­le­rin­de har­by gul­luk­çy­la­ra, har­by gul­luk­dan bo­şan ra­ýat­la­ra hem-de ola­ryň maş­ga­la ag­za­la­ry­na dur­muş şert­le­ri­ni go­wu­lan­dyr­mak bo­ýun­ça goş­ma­ça ýe­ňil­lik­le­ri bel­läp bi­ler­ler.

4-nji mad­da. Har­by gul­luk­çy­la­ryň hu­kuk ýag­da­ýy­na eýe bol­ýan ra­ýat­lar

1. Har­by gul­lu­ga baş­lan­la­ryn­dan soň ra­ýat­lar (ça­gy­ryş bo­ýun­ça har­by gul­luk­çy­lar üçin ça­gy­ryş no­ka­dyn­dan ug­ra­dy­lan gü­nün­den baş­lap) har­by gul­luk­çy­la­ryň hu­kuk ýag­da­ýy­na eýe bol­ýar­lar we har­by gul­lu­gy ta­mam­lan­la­ryn­dan soň (har­by ha­sa­ba dur­mak üçin buý­ruk hat­da bel­le­nen möh­let­den gi­jä gal­man) ony ýi­tir­ýär­ler.

2. Ýe­sir al­nan, şeý­le hem bi­ta­rap ýurt­lar­da in­ter­nir­le­nen har­by gul­luk­çy­lar­da har­by gul­luk­çy­nyň hu­kuk ýag­da­ýy sak­la­nyp gal­ýar. Döw­let hä­ki­mi­ýet eda­ra­la­ry we har­by ser­ker­de­lik hal­ka­ra hu­ku­gy­nyň umu­my yk­rar edi­len ka­da­la­ry­na la­ýyk­lyk­da, har­by gul­luk­çy­la­ry azat et­mek we ola­ryň Wa­ta­ny­na gaý­dyp gel­me­gi ba­ra­da çä­re­le­ri gör­mä­ge borç­lu­dyr­lar.

3. Iş ke­si­lip, azat­lyk­dan mah­rum edi­len ma­ha­lyn­da har­by gul­luk­çy­la­ryň hu­kuk ýag­da­ýy bi­len göz öňün­de tu­tu­lan dur­muş go­rag­ly­ly­gy­nyň üp­jün edil­me­gi Türk­me­nis­ta­nyň ka­nun­çy­ly­gyn­da bel­le­nen ter­tip­de bes edil­ýär ýa-da çäk­len­di­ril­ýär.

5-nji mad­da. Har­by gul­luk­çy­la­ryň hu­kuk we dur­muş taý­dan go­rag­ly­ly­gy­nyň ke­pil­lik­le­ri

1. Şu Ka­nun bi­len har­by gul­luk­çy­la­ra hu­kuk we dur­muş taý­dan go­rag­ly­ly­gy­nyň, şeý­le hem eýe­le­ýän har­by we­zi­pe­le­ri­ni, da­ky­lan har­by at­la­ry­ny, har­by gul­lu­gyň umu­my do­wam­ly­ly­gy­ny, ama­la aşyr­ýan we­zi­pe­le­ri­ni, har­by gul­lu­gy geç­me­giň şert­le­ri­ni we ter­ti­bi­ni na­za­ra al­mak bi­len, üp­jün­çi­li­giň mad­dy we beý­le­ki gör­nüş­le­ri­niň bir bi­te­wi ul­ga­my bel­le­nil­ýär.

2. Har­by gul­luk­çy­la­ryň hu­kuk we dur­muş taý­dan go­rag­ly­ly­gy döw­le­tiň we­zi­pe­si bo­lup dur­ýar we şu­la­ry göz öňün­de tut­ýar:

1) döw­let hä­ki­mi­ýet we ýer­li öz-özü­ňi do­lan­dy­ryş eda­ra­la­ry, har­by do­lan­dy­ryş eda­ra­la­ry ta­ra­pyn­dan har­by gul­luk­çy­la­ryň hu­kuk­la­ry­nyň, ýe­ňil­lik­le­ri­niň, ke­pil­lik­le­ri­niň we öwe­zi­ni do­lun­ma­la­ry­ny al­ma­gy­nyň müm­kin­çi­lik­le­ri­niň dur­mu­şa ge­çi­ril­me­gi­ni;

2) har­by gul­luk­çy­la­ryň dur­muş taý­dan go­rag­ly­ly­gy­nyň kä­mil­leş­di­ril­me­gi­ni;

3) har­by gul­luk­çy­la­ryň ja­ny­ny we sag­ly­gy­ny go­ra­ma­gy, şeý­le hem har­by gul­lu­gyň hä­si­ýe­ti­ne hem-de jem­gy­ýet­de eýe­le­ýän or­nu­na la­ýyk gel­ýän dur­muş şert­le­ri­ni dö­ret­mä­ge gö­nük­di­ri­len beý­le­ki çä­re­le­riň ge­çi­ril­me­gi­ni.

3. Har­by gul­luk­çy­la­ryň hu­kuk we dur­muş taý­dan go­rag­ly­ly­gy­ny üp­jün et­mek bo­ýun­ça şu mad­da­nyň ikin­ji bö­le­gin­de göz öňün­de tu­tu­lan çä­re­ler har­by gul­luk­dan bo­şan ra­ýat­la­ra, şol san­da öň­ki SSSR-iň Ýa­rag­ly Güýç­le­rin­den bo­şan ra­ýat­la­ra hem-de har­by gul­luk­çy­la­ryň maş­ga­la ag­za­la­ry­na şeý­le de­re­je­de de­giş­li­dir.

4. Şu Ka­nu­na la­ýyk­lyk­da dur­muş ýe­ňil­lik­le­ri­ne, hu­kuk­la­ry­na we ke­pil­lik­le­ri­ne eýe bo­lan har­by gul­luk­çy­lar, har­by gul­luk­dan bo­şan ra­ýat­lar hem-de ola­ryň maş­ga­la ag­za­la­ry, eger Türk­me­nis­ta­nyň ka­nun­la­ry bi­len baş­ga­ça bel­le­nil­me­dik bol­sa, beý­le­ki ra­ýat­la­ra bel­le­nen dur­muş ýe­ňil­lik­le­rin­den, hu­kuk­la­ryn­dan we ke­pil­lik­le­rin­den hem peý­da­lan­ma­ga hu­kuk­ly­dyr­lar. Eger gör­ke­zi­len adam­lar bir­nä­çe esas­lar bo­ýun­ça bir wagt­da şol bir dur­muş ýe­ňil­li­gi­ne, hu­ku­ga we ke­pil­li­ge eýe bol­sa­lar, on­da ola­ra öz­le­ri­niň is­le­gi­ne gö­rä, bir esas bo­ýun­ça dur­muş ýe­ňil­li­gi, hu­ku­gy ýa-da ke­pil­li­gi be­ril­ýär.

5. Ze­nan har­by gul­luk­çy­lar ene­li­gi we ça­ga­ly­gy go­ra­mak bi­len bag­ly Türk­me­nis­ta­nyň ka­nun­çy­ly­gyn­da bel­le­nen dur­muş hu­kuk­la­ryn­dan we ke­pil­lik­le­rin­den peý­da­lan­ýar­lar.

Ze­nan har­by gul­luk­çy­lar üçin bel­le­nen ene­li­gi we ça­ga­ly­gy go­ra­mak bi­len bag­ly dur­muş hu­kuk­la­ry we ke­pil­lik­le­ri Türk­me­nis­ta­nyň ka­nun­çy­ly­gyn­da göz öňün­de tu­tu­lan ter­tip­de er­kek har­by gul­luk­çy­la­ra hem de­giş­li edi­lip bil­ner.

II BAP. HAR­BY GUL­LUK­ÇY­LA­RYŇ, HAR­BY GUL­LUK­DAN BO­ŞAN RA­ÝAT­LA­RYŇ WE OLA­RYŇ MAŞ­GA­LA AG­ZA­LA­RY­NYŇ HU­KUK­LA­RY­NY GO­RA­MA­GYŇ DÖW­LET KE­PIL­LIK­LE­RI

6-njy mad­da. Har­by gul­luk­çy­la­ryň hu­kuk­la­ry­ny, azat­lyk­la­ry­ny, at-ab­ra­ýy­ny we mer­te­be­si­ni go­ra­mak

1. Har­by gul­luk­çy­la­ryň hu­kuk­la­ry­nyň, azat­lyk­la­ry­nyň, at-ab­ra­ýy­nyň we mer­te­be­si­niň go­ral­ma­gy döw­let ta­ra­pyn­dan ke­pil­len­di­ril­ýär.

2. Har­by gul­luk borç­la­ry­nyň ýe­ri­ne ýe­ti­ril­me­gi bi­len bag­ly­lyk­da har­by gul­luk­çy­la­ryň ja­ny­na, sag­ly­gy­na, at-ab­ra­ýy­na, mer­te­be­si­ne we em­lä­gi­ne kast et­mek we kast et­mek haý­ba­ty­ny at­mak ýa-da şol he­re­ket­le­ri ola­ryň ýa­kyn ga­ryn­daş­la­ry ba­ba­tyn­da ama­la aşyr­mak Türk­me­nis­ta­nyň ka­nun­çy­ly­gyn­da bel­le­nen jo­gap­kär­çi­li­ge elt­ýär.

3. Ka­nun ar­ka­ly yg­ty­ýar­ly edi­len adam­lar­dan baş­ga hiç ki­miň har­by gul­luk­çy­la­ryň gul­luk işi­ne ga­tyş­ma­ga hu­ku­gy ýok­dur.

4. Di­ňe Türk­me­nis­ta­nyň ka­nun­la­ryn­da hem-de Türk­me­nis­ta­nyň Ýa­rag­ly Güýç­le­ri­niň har­by Ter­tip­na­ma­la­ryn­da göz öňün­de tu­tu­lan esas­la­ra la­ýyk­lyk­da har­by gul­luk­çy­lar tu­tu­lyp sak­la­ny­lyp ýa-da tus­sag edi­lip, şol san­da wagt­la­ýyn har­by tus­sag­ha­na­da sak­la­nyp bil­ner.

7-nji mad­da. Har­by gul­luk­çy­la­ryň er­kin he­re­ket et­mä­ge we ýa­şa­ýan ýe­ri­ni saý­lap al­ma­ga hu­ku­gy

1. Har­by gul­luk­çy­lar er­kin he­re­ket et­mä­ge hu­ku­gy­ny har­by bö­lüm­le­riň sö­weş­jeň taý­ýar­ly­gy­ny sak­la­ma­gyň hem-de har­by gul­luk­çy­la­ryň öz gul­luk ýe­ri­ne öz wag­tyn­da gel­me­gi­ni üp­jün et­me­giň ze­rur­ly­gy­ny na­za­ra alyp ama­la aşyr­ýar­lar.

2. Har­by gul­lu­gy ça­gy­ryş bo­ýun­ça geç­ýän har­by gul­luk­çy­la­ryň har­by bö­lüm­le­riň çäk­le­rin­de hem-de har­by bö­lüm­ler­den gar­ni­zon­la­ra goý­be­ri­len­de şo­la­ryň çäk­le­rin­de er­kin he­re­ket et­mä­ge hu­ku­gy bar­dyr.

3. Har­by gul­luk­çy­la­ra har­by gul­lu­gy geç­ýän gar­ni­zon­la­ry­nyň çäk­le­rin­den da­şy­na çyk­ma­ga Türk­me­nis­ta­nyň Ýa­rag­ly Güýç­le­ri­niň har­by Ter­tip­na­ma­la­ryn­da kes­git­le­nen ter­tip­de, Türk­me­nis­ta­nyň çä­gin­den da­şy­na çyk­ma­ga bol­sa, Türk­me­nis­ta­nyň ka­nun­la­ryn­da bel­le­nen ter­tip­de rug­sat be­ril­ýär.

4. Har­by gul­lu­gy borç­na­ma bo­ýun­ça geç­ýän har­by gul­luk­çy­la­ryň har­by gul­lu­gyň ge­çi­li­şi­niň şert­le­ri, har­by gul­luk­çy­la­ryň hem-de ola­ryň maş­ga­la ag­za­la­ry­nyň sag­lyk ýag­da­ýy (har­by-luk­man­çy­lyk to­pa­ry­nyň be­ren ne­ti­je­na­ma­sy esa­syn­da) hem-de Borç­na­ma bo­ýun­ça har­by gul­lu­gy geç­me­giň ter­ti­bi ha­kyn­da Düz­gün­na­ma­da bel­le­nil­ýän beý­le­ki esas­lar bo­ýun­ça har­by gul­luk ed­ýän ýe­ri­ni üýt­get­mä­ge, şol san­da baş­ga ýe­re ge­çi­ril­me­gi ter­ti­bin­de üýt­get­mä­ge hu­ku­gy bar­dyr.

5. Har­by gul­lu­gy borç­na­ma bo­ýun­ça geç­ýän har­by gul­luk­çy­la­ryň har­by gul­luk ed­ýän ýe­ri üýt­gän­de, şeý­le hem har­by gul­luk­da bol­ma­gyň aň­ry­çäk ýa­şy­na ýe­til­me­gi, sag­lyk ýag­da­ýy se­bäp­li ýa-da gu­ra­ma­çy­lyk-we­zi­pe çä­re­le­ri bi­len bag­la­ny­şyk­ly har­by gul­luk­dan bo­şa­dy­lan­da, ola­ryň döw­let okuw mek­dep­le­rin­de oka­ýan, ter­bi­ýe­len­ýän, ça­ga­lar ba­gy­na gat­na­ýan maş­ga­la ag­za­la­ry öz­le­ri­niň is­leg­le­ri bo­ýun­ça har­by gul­luk­çy­nyň har­by gul­lu­gy geç­mä­ge ýa-da ýa­şa­ma­ga ge­len tä­ze ýe­ri­niň go­la­ýyn­da ýer­leş­ýän okuw mek­dep­le­ri­ne (şeý­le okuw mek­dep­le­ri bar bol­sa), ça­ga­lar ba­gy­na ge­çi­ril­ýär­ler we ka­bul edil­ýär­ler.

Şeý­le hem har­by gul­luk­çy­la­ryň aýa­ly (äri) ozal­ky gul­luk eden ýa-da ýa­şan ýe­rin­de iş­le­ýän hü­nä­ri bo­ýun­ça soň­ky ba­ran ýe­rin­de bel­le­nen ter­tip­de işe ka­bul edil­ýär.

8-nji mad­da. Har­by gul­luk­çy­la­ryň di­ne uý­mak er­kin­li­gi

1. Har­by gul­luk­çy­lar di­ne bo­lan ga­ra­ýyş­la­ry­ny öz­baş­dak kes­git­le­ýär­ler we bu ba­ra­da ynam-yg­ty­kat­la­ry­ny be­ýan ed­ýär­ler, şeý­le hem olar öz­le­ri­niň gul­luk­dan boş wagt­la­ry di­ni yba­dat­la­ra gat­naş­ma­ga we di­ni däp-des­sur­la­ry ber­jaý et­mä­ge hu­kuk­ly­dyr­lar.

2. Har­by gul­luk­çy­la­ryň öz di­ni ga­ra­ýyş­la­ry­ny esas edi­nip, öz gul­luk borç­la­ry­ny ber­jaý et­mek­den bo­ýun ga­çyr­ma­ga hem-de gul­luk yg­ty­ýar­lyk­la­ry­ny ol ýa-da beý­le­ki bir di­ne ga­raý­şy wa­gyz-ne­si­hat et­mek üçin peý­da­lan­ma­ga hu­ku­gy ýok­dur.

3. Har­by gul­luk­çy­lar di­ni ny­şan­la­ry we di­ni ede­bi­ýa­ty ýe­ke­lik­de ula­nyp bi­ler­ler.

4. Har­by bö­lüm­ler­de di­ni gu­ra­ma­la­ryň dö­re­dil­me­gi­ne ýol be­ril­me­ýär.

9-njy mad­da. Har­by gul­luk­çy­la­ryň söz azat­ly­gy­na, erk-is­le­gi­ni er­kin be­ýan et­mä­ge, ýyg­nak­la­ra, ýyg­na­ny­şyk­la­ra, ýö­riş­le­re gat­naş­ma­ga bo­lan hu­ku­gy

1. Har­by gul­luk­çy­lar söz azat­ly­gy, pi­ki­ri­ni hem ynam-yg­ty­ka­dy­ny be­ýan et­mek hu­ku­gy­ny, mag­lu­mat­la­ry al­mak hem ýaý­rat­mak ba­ra­da­ky hu­ku­gy­ny ama­la aşy­ran­da döw­let sy­ry­ny we gul­luk sy­ry aýan et­me­li däl­dir­ler, ser­ker­de­le­riň (baş­lyk­la­ryň) be­ren buý­ruk­la­ry­ny sel­jer­me­li we tan­kyt et­me­li däl­dir­ler.

2. Har­by gul­luk­çy­la­ryň gul­luk­dan boş wagt­la­ry Türk­me­nis­ta­nyň ka­nun­çy­ly­gyn­da bel­le­nen ter­tip­de ýyg­nak­la­ra, ýyg­na­ny­şyk­la­ra, ýö­riş­le­re we beý­le­ki köp­çü­lik çä­re­le­ri­ne gat­naş­ma­ga hu­ku­gy bar­dyr.

10-njy mad­da. Har­by gul­luk­çy­la­ryň jem­gy­ýe­tiň we döw­le­tiň iş­le­ri­ni do­lan­dyr­ma­ga gat­naş­ma­ga bo­lan hu­ku­gy

1. Har­by gul­luk­çy­la­ryň Türk­me­nis­ta­nyň Kons­ti­tu­si­ýa­sy­na we şu Ka­nu­na la­ýyk­lyk­da we­kil­çi­lik­li hä­ki­mi­ýet eda­ra­la­ry­na saý­la­ma­ga hem saý­lan­ma­ga hu­ku­gy bar­dyr.

We­kil­çi­lik­li hä­ki­mi­ýet eda­ra­la­ry­na saý­la­nan har­by gul­luk­çy­la­ryň hu­kuk ýag­da­ýy­nyň aý­ra­tyn­lyk­la­ry Türk­me­nis­ta­nyň ka­nun­la­ry bi­len kes­git­le­nil­ýär.

2. Har­by gul­luk­çy­la­ryň Türk­me­nis­ta­nyň Kons­ti­tu­si­ýa­sy­na we şu Ka­nu­na la­ýyk­lyk­da, jem­gy­ýe­tiň we döw­le­tiň iş­le­ri­ni do­lan­dyr­ma­ga gös-gö­ni, şeý­le-de er­kin saý­la­nan we­kil­le­ri­niň üs­ti bi­len gat­naş­ma­ga hu­ku­gy bar­dyr.

3. Har­by gul­luk­çy­lar sy­ýa­sy mak­sat­la­ry yzar­la­ma­ýan jem­gy­ýet­çi­lik bir­le­şik­le­ri­niň dü­zü­min­de du­rup hem-de har­by gul­luk borç­la­ry­ny ýe­ri­ne ýe­tir­me­ýän wagt­la­ry ola­ryň işi­ne gat­na­şyp bi­ler­ler.

4. Har­by gul­lu­ga borç­na­ma bo­ýun­ça gir­ýän ýa-da har­by gul­lu­ga ça­gy­ryl­ýan ra­ýat­lar sy­ýa­sy par­ti­ýa­lar­da we sy­ýa­sy mak­sat­la­ry yzar­la­ýan jem­gy­ýet­çi­lik bir­le­şik­le­rin­de öz ag­za­lyk­la­ry­ny tog­tat­ma­ga borç­lu­dyr­lar.

11-nji mad­da. Har­by gul­luk­çy­la­ryň zäh­met çek­mä­ge bo­lan hu­ku­gy

1. Har­by gul­luk­çy­lar zäh­met çek­mä­ge bo­lan hu­ku­gy­ny har­by gul­lu­gy geç­mek­le­ri bi­len dur­mu­şa ge­çir­ýär­ler.

2. Döw­let har­by gul­lu­gy borç­na­ma bo­ýun­ça geç­ýän har­by gul­luk­çy­la­ra şu aşak­da­ky­la­ry ke­pil­len­dir­ýär:

1) alan hü­när de­re­je­si­ne, gul­luk eden­de ga­za­nan ne­ti­je­le­ri­ne la­ýyk­lyk­da we bäs­le­şik esa­syn­da har­by we­zi­pe­le­ri eýe­le­me­gi­ni hem-de we­zi­pe­si­niň ýo­kar­lan­ma­gy bi­len tä­ze gul­lu­ga ge­çi­ril­me­gi­ni;

2) har­by gul­lu­gyň bäh­bit­le­ri­ni hem-de öz­le­ri­niň is­le­gi­ni na­za­ra alyp, hü­när de­re­je­si­niň ýo­kar­lan­dy­ryl­ma­gy­ny.

3. Har­by gul­lu­gy ça­gy­ryş bo­ýun­ça geç­ýän har­by gul­luk­çy­la­ryň gul­luk işi­niň hä­si­ýe­ti­ne gö­rä gul­luk bo­ýun­ça bir we­zi­pe­den baş­ga we­zi­pä ge­çi­ril­me­gi ola­ryň hü­när de­re­je­si hem-de gul­luk ze­rur­ly­gy bi­len kes­git­len­ýär.

4. Ra­ýat­la­ryň ça­gy­ryş bo­ýun­ça we borç­na­ma bo­ýun­ça har­by gul­luk­da bo­lan wag­ty ola­ryň umu­my zäh­met iş döw­rü­ne hem-de hü­nä­ri bo­ýun­ça iş döw­rü­ne go­şul­ýar, şun­da har­by gul­luk­da bol­nan bir aýy işiň bir aýy­na deň­leş­di­ri­len ha­sa­byn­dan ugur alyn­ýar.

Türk­me­nis­ta­nyň ka­nun­çy­ly­gyn­da bel­le­nen ha­lat­la­ryn­da har­by gul­luk­da bol­nan wagt ýe­ňil­lik­li ter­tip­de ha­sap­la­nyp bil­ner.

5. Ho­wa ýa-da eko­lo­gi­ýa şert­le­ri ýa­ram­syz ýer­ler­de, şeý­le hem har­by gul­luk borç­la­ry­nyň ýe­ri­ne ýe­ti­ril­me­gi ja­ny we sag­ly­gy üçin ýo­ka­ry howp­lu­lyk bi­len bag­la­ny­şyk­ly bo­lan de­giş­li har­by we­zi­pe­ler­de har­by gul­lu­gy geç­ýän har­by gul­luk­çy­la­ra Türk­me­nis­ta­nyň ka­nun­çy­ly­gyn­da goş­ma­ça ýe­ňil­lik­ler bel­le­nil­ýär.

6. Har­by gul­luk borç­la­ry­ny ýe­ri­ne ýe­ti­ren ma­ha­lyn­da we­pat bo­lan har­by gul­luk­çy­la­ryň maş­ga­la ag­za­la­ry deň de­re­je­li iş önüm­çi­li­gin­de we hü­när de­re­je­sin­de iş ýer­le­ri ýa-da iş­gär­le­riň sa­ny gys­gal­dy­lan­da iş­de gal­mak­da hu­kuk ar­tyk­maç­lyk­laryn­dan peý­da­lan­ýar­lar, şeý­le hem iş bi­len üp­jün ed­ýän eda­ra­lar ta­ra­pyn­dan hü­när taý­ýar­ly­gy­na, hü­nä­ri­ni ýo­kar­lan­dyr­ma­ga we gaý­ta­dan taý­ýar­la­ma­ga il­kin­ji no­bat­da ibe­ril­me­gi­ne hu­kuk­ly­dyr­lar.

7. Har­by gul­luk­çy­la­ryň, şeý­le-de har­by gul­luk­çy­la­ryň aýal­la­ry­nyň (är­le­ri­niň) ça­ga­la­ry­na ar­za bi­len ýüz tu­tu­lan­dan soň bir aýyň do­wa­myn­da mek­de­be çen­li bi­lim ber­me­gi üp­jün ed­ýän eda­ra­lar­da orun­la­ryň be­ril­me­gi ke­pil­len­di­ril­ýär.

8. Har­by gul­luk­çy­la­ra har­by gul­lu­gy­nyň da­şyn­dan kär­ha­na­lar­da, eda­ra­lar­da we gu­ra­ma­lar­da iş­le­mä­ge ýol be­ril­me­ýär, eger har­by gul­luk borç­la­ry­ny ýe­ri­ne ýe­tir­me­gi­ne päs­gel ber­me­ýän bol­sa, yl­my, mu­gal­lym­çy­lyk we dö­re­di­ji­lik işi bi­len meş­gul­lan­ýan ha­lat­la­ry mu­ňa gir­me­ýär. Har­by gul­luk­çy­la­ryň te­le­ke­çi­lik işi­ni ama­la aşyr­mak­da öz gul­luk ýag­da­ýy­ny peý­da­la­nyp, ýu­ri­dik we fi­zi­ki şahs­la­ra ýar­dam et­me­gi, şeý­le hem mu­nuň üçin hak-heş­dek we ýe­ňil­lik­ler al­ma­gy ga­da­gan­dyr.

9. Har­by gul­luk­çy­la­ryň öz har­by gul­luk borç­la­ry­ny ýe­ri­ne ýe­tir­mek­le­ri bi­len şert­len­di­ril­me­dik iş­le­ri ýe­ri­ne ýe­tir­mä­ge çe­kil­me­gi­ne Türk­me­nis­ta­nyň ka­nun­çy­ly­gy bi­len bel­le­nen ha­lat­lar­da ýol be­ril­ýär. Şu ha­lat­lar­da har­by gul­luk­çy­la­ra şol iş­le­ri ýe­ri­ne ýe­tir­ýän beý­le­ki ra­ýat­lar üçin göz öňün­de tu­tu­lan ýe­ňil­lik­ler de­giş­li edil­ýär.

12-nji mad­da. Har­by gul­luk­çy­la­ryň gul­luk wag­ty we ola­ryň dynç al­ma­ga bo­lan hu­ku­gy

1. Har­by gul­lu­gy borç­na­ma bo­ýun­ça geç­ýän har­by gul­luk­çy­la­ryň her hep­de­dä­ki gul­luk wag­ty­nyň umu­my do­wam­ly­ly­gy şu mad­da­nyň dör­dün­ji bö­le­gin­de gör­ke­zi­len­den baş­ga ha­lat­lar­da, Türk­me­nis­ta­nyň Zäh­met ko­dek­si bi­len bel­le­nen hep­de­lik iş wag­ty­nyň ka­da­ly do­wam­ly­ly­gyn­dan ar­tyk bol­ma­ly däl­dir.

2. Borç­na­ma bo­ýun­ça har­by gul­lu­gy geç­ýän har­by gul­luk­çy­lar har­by gul­luk borç­la­ry­ny ýe­ri­ne ýe­tir­mä­ge hep­de­lik gul­luk wag­ty­nyň bel­le­nen do­wam­ly­ly­gyn­dan ar­tyk çe­ki­len­de we mu­nuň öwe­zi­ni hep­dä­niň beý­le­ki gün­le­rin­de dynç ber­mek bi­len do­lup bol­ma­ýan ma­ha­lyn­da, şol ar­tyk wag­tyň hem­me­si jem­le­ni­lip, har­by gul­luk­çy­la­ra goş­ma­ça dynç gün­le­ri hök­mün­de be­ril­ýär, bu gün­ler ola­ryň esa­sy rug­sa­dy­na bi­rik­di­ri­lip bil­ner ýa-da şol gün­ler tö­le­nil­ýär. Şu ha­lat­lar­da gul­luk wag­ty­nyň ha­sa­by­ny ýö­ret­me­giň hem-de goş­ma­ça dynç gün­le­ri­ni ber­me­giň ter­ti­bi Borç­na­ma bo­ýun­ça har­by gul­lu­gy geç­me­giň ter­ti­bi ha­kyn­da Düz­gün­na­ma bi­len kes­git­le­nil­ýär.

3. Har­by gul­lu­gy ça­gy­ryş bo­ýun­ça geç­ýän har­by gul­luk­çy­la­ryň gul­luk wag­ty­nyň do­wam­ly­ly­gy Türk­me­nis­ta­nyň Ýa­rag­ly Güýç­le­ri­niň har­by Ter­tipna­ma­la­ry­nyň ta­lap­la­ry­na la­ýyk­lyk­da har­by bö­lüm­le­riň iç­ki ter­tip-düz­gü­ni we gün ter­ti­bi esa­syn­da kes­git­le­nil­ýär, şun­da Türk­me­nis­ta­nyň Ýa­rag­ly Güýç­le­ri­niň har­by Ter­tip­na­ma­la­ryn­da kes­git­le­nil­ýän ha­lat­lar­dan baş­ga ha­lat­lar­da, har­by gul­luk­çy­lar dynç alar ýa­ly her gün azyn­dan se­kiz sa­gat­dan az bol­ma­dyk, şah­sy ze­rur­lyk­la­ry üçin hem iki sa­gat wagt be­ril­ýär.

4. Sö­weş no­bat­çy­ly­gy (sö­weş­jeň gul­luk), tä­lim­ler, gä­mi­le­riň ýö­riş­le­ri hem-de Türk­me­nis­ta­nyň Go­ran­mak mi­nist­ri ta­ra­pyn­dan hem-de ka­nun bo­ýun­ça öz­le­rin­de har­by gul­luk göz öňün­de tu­tu­lan beý­le­ki mi­nistr­lik­le­riň hem-de pu­dak­la­ýyn do­lan­dy­ryş eda­ra­la­ry­nyň ýol­baş­çy­la­ry ta­ra­pyn­dan sa­na­wy kes­git­le­nil­ýän beý­le­ki çä­re­ler ze­rur bol­şu­na gö­rä, hep­de­lik gul­luk wag­ty­nyň umu­my do­wam­ly­ly­gy­ny çäk­len­dir­mez­den ge­çi­ril­ýär.

5. Ça­gy­ryş bo­ýun­ça har­by gul­lu­gy geç­ýän har­by gul­luk­çy­la­ra we har­by okuw mek­dep­le­rin­de hem-de okuw har­by bö­lüm­le­rin­de har­by gul­lu­gy borç­na­ma bo­ýun­ça geç­ýän har­by gul­luk­çy­la­ra, beý­le­ki har­by gul­luk­çy­la­ra bol­şy ýa­ly, her hep­de­de bir gi­je-gün­diz­den az bol­ma­dyk dynç be­ril­ýär.

Dynç gün­le­ri har­by gul­luk­çy­la­ra dynç we baý­ram­çy­lyk gün­le­rin­de be­ril­ýär, şol gün­ler­de olar har­by gul­luk borç­la­ry­ny ýe­ri­ne ýe­tir­mä­ge çe­ki­len ma­ha­lyn­da bol­sa, dynç gü­ni Türk­me­nis­ta­nyň Ýa­rag­ly Güýç­le­ri­niň har­by Ter­tip­na­ma­la­ryn­da kes­git­len­ýän ter­tip­de hep­dä­niň beý­le­ki gün­le­rin­de be­ril­ýär.

6. Har­by gul­lu­gy borç­na­ma bo­ýun­ça geç­ýän har­by gul­luk­çy­la­ra Türk­me­nis­ta­nyň Zäh­met ko­dek­si­ne la­ýyk­lyk­da, her ýyl­ky esa­sy rug­sat hem-de rug­sat­la­ryň beý­le­ki gör­nüş­le­ri be­ril­ýär.

Har­by gul­luk­çy­la­ryň her ýyl­ky esa­sy rug­sa­dy­nyň do­wam­ly­ly­gy rug­sa­dy ge­çir­jek ýe­ri­ne ba­ryp gel­mek üçin ge­rek bo­lan gi­je-gün­diz wag­ta art­dy­ryl­ýar.

7. Har­by gul­lu­gy ça­gy­ryş bo­ýun­ça geç­ýän har­by gul­luk­çy­la­ra gul­luk­da ga­za­nan sö­weş­jeň we hü­när üs­tün­lik­le­ri üçin har­by bö­lü­miň ser­ker­de­si­niň tek­li­bi esa­syn­da, hö­wes­len­dir­mek gör­nü­şin­de 10 gi­je-gün­di­ze çen­li rug­sat be­ril­ýär.

13-nji mad­da. Har­by gul­luk­çy­la­ryň pul hak-heş­de­gi

1. Har­by gul­luk­çy­la­ryň pul hak-heş­de­gi eýe­le­ýän har­by we­zi­pe­si­ne la­ýyk­lyk­da her aý­da al­ýan aý­ly­gyn­dan (mun­dan beý­läk har­by we­zi­pe­si bo­ýun­ça aý­ly­gy) hem-de har­by ady­na la­ýyk­lyk­da her aý­da al­ýan aý­ly­gyn­dan (mun­dan beý­läk har­by ady bo­ýun­ça aý­ly­gy) yba­rat bol­ýar, şo­lar hem har­by gul­luk­çy­la­ryň aý­da al­ýan pul hak-heş­dek aý­ly­gy­ny (mun­dan beý­läk pul hak-heş­de­gi) yba­rat ed­ýär, mun­dan baş­ga-da, aý­da al­ýan we baş­ga hi­li goş­ma­ça pul­la­ryn­dan (mun­dan beý­läk goş­ma­ça hak) hem-de beý­le­ki goş­ma­ça pul hak­la­ryn­dan (mun­dan beý­läk tö­leg­ler) yba­rat bol­ýar.

2. Borç­na­ma bo­ýun­ça har­by gul­lu­gy geç­ýän har­by gul­luk­çy­la­ra har­by we­zi­pe­ler we har­by at­lar bo­ýun­ça be­ril­ýän aý­lyk­la­ryň, goş­ma­ça hak­la­ryň we tö­leg­le­riň möç­ber­le­ri Türk­me­nis­ta­nyň Go­ran­mak mi­nistr­li­gi­niň, ka­nun bo­ýun­ça öz­le­rin­de har­by gul­luk göz öňün­de tu­tu­lan beý­le­ki mi­nistr­lik­le­riň hem-de pu­dak­la­ýyn do­lan­dy­ryş eda­ra­la­ry­nyň tek­li­bi bo­ýun­ça Türk­me­nis­ta­nyň Pre­zi­den­ti ta­ra­pyn­dan kes­git­le­nil­ýär.

3. Har­by gul­luk­çy­la­ryň we­zi­pe aý­lyk hak­la­ry­nyň möç­ber­le­ri Türk­me­nis­ta­nyň hu­kuk na­ma­la­ry we har­by bö­lüm­le­riň tas­syk­la­nan we­zi­pe sa­na­wy esa­syn­da kes­git­le­nil­ýär.

4. Borç­na­ma bo­ýun­ça har­by gul­luk­çy­la­ryň aý­lyk we­zi­pe iş hak­la­ry­na gul­luk eden ýyl­la­ry üçin gö­te­rim­le­riň möç­ber­le­ri:

1 ýyl­dan 2 ýy­la çen­li — 5 gö­te­rim;
2 ýyl­dan 5 ýy­la çen­li — 10 gö­te­rim;
5 ýyl­dan 10 ýy­la çen­li — 15 gö­te­rim;
10 ýyl­dan 15 ýy­la çen­li — 20 gö­te­rim;
15 ýyl­dan 20 ýy­la çen­li — 25 gö­te­rim;
20 ýyl­dan 25 ýy­la çen­li — 30 gö­te­rim;
25 ýyl­dan ýo­ka­ry — 35 gö­te­rim.

Bel­le­nen gö­te­rim­ler har­by gul­luk­çy­la­ryň har­by ady bo­ýun­ça hem-de eýe­le­ýän esa­sy ýa-da wagt­la­ýyn ýe­ri­ne ýe­tir­ýän we­zi­pe işi bo­ýun­ça iş hak­la­ry­na la­ýyk­lyk­da ha­sap­la­nyl­ýar.

5. Türk­me­nis­ta­nyň Pre­zi­den­ti­niň na­ma­la­ry bi­len döw­let hä­ki­mi­ýet eda­ra­la­ry­na, hal­ka­ra gu­ra­ma­la­ry­na har­by däl we­zi­pe­le­re bel­le­nen, şo­nuň ýa­ly-da bel­le­ni­len ter­tip­de döw­let hä­ki­mi­ýet eda­ra­la­ry­na ýa-da jem­gy­ýet­çi­lik bir­le­şik­le­rin­de ýol­baş­çy we­zi­pä saý­la­nan har­by gul­luk­çy­la­ryň Türk­me­nis­ta­nyň ka­nun­çy­ly­gyn­da har­by gul­luk­çy­lar üçin göz öňün­de tu­tu­lan har­by ady bo­ýun­ça be­ril­ýän aý­lyk­la­ry, hu­kuk hem-de dur­muş ke­pil­len­dir­me­le­ri sak­la­nyp gal­ýar we gör­ke­zi­len ke­pil­lik­ler ola­ryň we­zi­pe­le­re bel­le­nen we saý­la­nan iş ýer­le­ri bo­ýun­ça üp­jün edil­ýär.

Şun­da har­by gul­luk­çy­nyň gör­ke­zi­len we­zi­pe­ler­de yg­ty­ýar­lyk­la­ry­nyň ama­la aşy­ryl­ma­gy ta­mam­la­nan­dan soň, onuň har­by gul­lu­gy öň­ki eýe­län we­zi­pe­sin­de do­wam et­dir­mä­ge ýa-da möh­le­tin­den öň har­by gul­luk­dan bo­şa­ma­ga hu­ku­gy bar­dyr.

6. Har­by gul­luk­çy­la­ry pul hak-heş­de­gi bi­len üp­jün et­me­giň ter­ti­bi Türk­me­nis­ta­nyň Go­ran­mak mi­nistr­li­gi hem-de ka­nun bo­ýun­ça öz­le­rin­de har­by gul­luk göz öňün­de tu­tu­lan mi­nistr­lik­ler we pu­dak­la­ýyn do­lan­dy­ryş eda­ra­la­ry ta­ra­pyn­dan kes­git­len­ýär.

7. Döw­let gul­luk­çy­la­ry­nyň aý­lyk hak­la­ry­nyň möç­be­ri ýo­kar­la­nan ýag­da­ýyn­da har­by gul­luk­çy­la­ryň pul hak-heş­de­gi­niň möç­be­ri Türk­me­nis­ta­nyň ka­nun­çy­ly­gy­na la­ýyk­lyk­da deň öl­çeg­li­lik­de ýo­kar­lan­ýar.

14-nji mad­da. Har­by gul­luk­çy­la­ra goş­ma­ça pul tö­leg­le­ri

1. Har­by gul­lu­gy ça­gy­ryş bo­ýun­ça geç­ýän har­by gul­luk­çy­la­ra, har­by okuw mek­dep­le­ri­niň ta­lyp­la­ry­na ýa­raw­syz­ly­gy se­bäp­li (har­by-luk­man­çy­lyk to­pa­ry­nyň be­ren ne­ti­je­na­ma­sy esa­syn­da) rug­sa­da gi­den ma­ha­lyn­da, ola­ryň al­ýan bir aý­lyk hak-heş­de­gin­den az bol­ma­dyk möç­ber­de pul tö­le­nil­ýär.

2. Borç­na­ma bo­ýun­ça har­by gul­lu­gy geç­ýän har­by gul­luk­çy­la­ra tä­ze har­by gul­luk ýe­ri­ne geç­me­gi ýa-da har­by bö­lü­miň baş­ga ýe­re ge­çi­ril­me­gi bi­len bag­ly­lyk­da tä­ze ýa­şa­ýyş ýe­ri­ne ge­çen­le­rin­de aşak­da gör­ke­zi­len tö­leg­ler tö­le­nil­ýär:

1) har­by gul­luk­çy­nyň we onuň maş­ga­la ag­za­la­ry­nyň ýol ki­re­ýi­niň ba­ha­sy;

2) em­lä­gi da­şa­mak bo­ýun­ça çyk­da­jy­lar;

3) har­by gul­luk­çy­nyň we onuň maş­ga­la ag­za­la­ry­nyň ýol­da bol­ýan wag­ty üçin gün­de­lik çyk­da­jy­lar;

4) ýo­la taý­ýar­lyk gör­mek we tä­ze ýa­şa­ýyş ýe­rin­de ýer­leş­mek üçin ge­rek bo­lan gün­le­ri­ne, ýö­ne al­ty gün­den köp bol­ma­dyk möç­ber­de pul hak-heş­de­gi, şeý­le hem ýol­da bol­ýan wag­ty üçin pul hak-heş­de­gi;

5) har­by gul­luk­ça we göç­ýän her bir maş­ga­la ag­za­sy­na bir­wagt­la­ýyn kö­mek pu­ly.

Gör­ke­zi­len tö­leg­le­riň möç­ber­le­ri we ola­ry tö­le­me­giň ter­ti­bi Türk­me­nis­ta­nyň ka­da­laş­dy­ry­jy hu­kuk na­ma­la­ry bi­len bel­le­nil­ýär.

3. Har­by gul­lu­gy ça­gy­ryş bo­ýun­ça geç­ýän har­by gul­luk­çy­la­ra har­by gul­lu­gy do­wam et­dir­mek üçin baş­ga ýe­re ge­çi­ril­me­gi se­bäp­li baş­ga ýe­re gö­çü­len­de kes­git­li staw­ka­lar (ýol­da bol­nan her gün üçin be­ril­ýän gi­je-gün­diz­lik pu­ly) möç­be­rin­de pul tö­len­ýär.

4. Gul­luk iş sa­pa­ry­na ibe­ril­ýän har­by gul­luk­çy­la­ra Türk­me­nis­ta­nyň ka­nun­çy­ly­gyn­da bel­le­ni­len möç­ber­ler­de we ter­tip­de gul­luk iş sa­par çyk­da­jy­la­ry tö­le­nil­ýär.

5. Har­by gul­lu­gy borç­na­ma bo­ýun­ça geç­ýän har­by gul­luk­çy­la­ryň gul­luk eden döw­ri üçin da­ky­lan har­by ady­na la­ýyk­lyk­da hem-de esa­sy ýa-da wagt­la­ýyn ýe­ri­ne ýe­tir­ýän we­zi­pe­si bo­ýun­ça şol gün­ki pul üp­jün­çi­li­gi­ne (aý­lyk hak­la­ry­na) la­ýyk­lyk­da, aý­lyk ha­ky­nyň be­ril­ýän gü­nün­de, aý­lyk hak-heş­dek­le­ri­ni ha­sap­la­mak bi­len aý­lyk hak­la­ry­nyň üs­tü­ne her aý­da gö­te­rim goş­ma­ça pul­la­ry gul­luk eden döw­ri üçin tö­le­nil­ýär.

Gör­ke­zi­len gö­te­rim goş­ma­ça pul­la­ry­ny bel­le­mek üçin gul­luk eden döw­rü­niň ha­sap­la­ny­ly­şy­nyň ter­ti­bi Türk­me­nis­ta­nyň ka­nun­la­ry bi­len kes­git­le­nil­ýär.

15-nji mad­da. Har­by gul­luk­çy­la­ryň azyk we goş-go­lam bi­len üp­jün­çi­li­gi

1. Har­by gul­luk­çy­la­ryň azyk üp­jün­çi­li­gi Türk­me­nis­ta­nyň Pre­zi­den­ti ta­ra­pyn­dan tas­syk­la­nyl­ýan Har­by gul­luk­çy­la­ryň azyk üp­jün­çi­li­gi ha­kyn­da­ky Düz­gün­na­ma la­ýyk­lyk­da ama­la aşy­ryl­ýar hem-de ça­gy­ryş bo­ýun­ça har­by gul­lu­gy geç­ýän har­by gul­luk­çy­lar, şeý­le hem Türk­me­nis­ta­nyň Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti ta­ra­pyn­dan sa­na­wy tas­syk­la­nan borç­na­ma bo­ýun­ça har­by gul­lu­gy geç­ýän har­by gul­luk­çy­la­ryň aý­ry-aý­ry to­par­la­ry üçin ola­ryň har­by gul­lu­gy geç­ýän ýer­le­ri bo­ýun­ça iý­mi­ti­ni gu­ra­mak­dan yba­rat­dyr.

Ça­gy­ryş bo­ýun­ça har­by gul­lu­gy geç­ýän har­by gul­luk­çy­lar rug­sa­da ýa-da gul­luk iş sa­pa­ry­na gi­den­le­rin­de ýol­da bol­ýan wag­ty üçin olar gu­ry azyk pa­ýy bi­len üp­jün edil­ýär­ler.

2. Har­by gul­luk­çy­lar har­by gul­lu­gy geç­me­giň şert­le­ri­ne bag­ly­lyk­da hem-de Türk­me­nis­ta­nyň Pre­zi­den­ti ta­ra­pyn­dan tas­syk­la­nyl­ýan Har­by gul­luk­çy­la­ryň goş-go­lam üp­jün­çi­li­gi ha­kyn­da­ky Düz­gün­na­ma la­ýyk­lyk­da goş-go­lam bi­len üp­jün edil­ýär­ler.

16-njy mad­da. Har­by gul­luk­çy­la­ryň ýa­şa­ýyş ja­ýy­na bo­lan hu­ku­gy

1. Döw­let har­by gul­luk­çy­la­ra ýa­şa­ýyş jaý­la­ry­nyň be­ril­me­gi­ne ke­pil geç­ýär.

Döw­le­te de­giş­li bo­lan ýa­şa­ýyş jaý gaz­na­syn­dan Türk­me­nis­ta­nyň Go­ran­mak mi­nistr­li­gi­ne, beý­le­ki mi­nistr­lik­le­re we pu­dak­la­ýyn do­lan­dy­ryş eda­ra­la­ry­na ulan­mak üçin ber­len ýa­şa­ýyş jaý­la­ry­nyň ha­sa­by­na şоla­ryň go­şun­la­ryn­da borç­na­ma bo­ýun­ça har­by gul­lu­gy geç­ýän har­by gul­luk­çy­la­ra hem-de olar bi­len bi­le ýa­şa­ýan maş­ga­la ag­za­la­ry­na tä­ze har­by gul­luk ýe­ri­ne ge­len gü­nün­den baş­lap üç aý­dan gi­jä gal­man, Türk­me­nis­ta­nyň Ýa­şa­ýyş jaý ko­dek­sin­de göz öňün­de tu­tu­lan ka­da­lar bo­ýun­ça ýa­şa­ýyş jaý­la­ry be­ril­ýär.

2. Şu mad­da­nyň bi­rin­ji bö­le­gin­de gör­ke­zi­len har­by gul­luk­çy­la­ra har­by gul­lu­gyň il­kin­ji bäş ýy­lyn­da (har­by okuw mek­dep­le­rin­de oka­lan wagt mu­ňa gir­me­ýär) gul­luk ýa­şa­ýyş ja­ýy ýa-da umu­my ýa­şa­ýyş ja­ýy be­ril­ýär. Şol möh­le­tiň için­de ola­ryň har­by gul­lu­ga gir­mez­den ozal eýe­län ýa­şa­ýyş jaý­la­ry­na bo­lan hu­ku­gy olar­da hem-de ola­ryň maş­ga­la ag­za­la­ryn­da sak­la­nyp gal­ýar. Olar har­by gul­lu­ga ça­gy­ryl­man­ka (gir­män­kä) ýa­şan ýe­rin­de öz­le­ri­niň ýa­şa­ýyş jaý şert­le­ri­niň go­wu­lan­dy­ryl­ma­gy­na mä­täç­le­riň sa­naw­la­ryn­dan çy­ka­ry­lyp bi­lin­mez. Har­by gul­lu­gy şol möh­let­den ar­tyk do­wam et­di­ren ma­ha­lyn­da, ola­ra ýa­şa­ýyş jaý­la­ry umu­my esas­lar­da be­ril­ýär.

3. Har­by gul­lu­gy borç­na­ma bo­ýun­ça geç­ýän har­by gul­luk­çy­lar ýa­şa­ýyş jaý­la­ry bi­len üp­jün bol­sa­lar, on­da har­by gul­lu­gy geç­ýän döw­rün­de ola­ryň ýa­şa­ýyş jaý meý­da­ny­nyň şu Ka­nun­da hem-de Türk­me­nis­ta­nyň Ýa­şa­ýyş jaý ka­nun­çy­ly­gyn­da bel­le­ni­len ka­da­la­ra la­ýyk­lyk­da öz­le­ri­niň ýa­şa­ýyş jaý şert­le­ri­ni go­wu­lan­dyr­ma­ga hu­ku­gy bar­dyr.

4. Türk­me­nis­ta­nyň hu­kuk na­ma­la­ry­na la­ýyk­lyk­da, har­by gul­lu­gy borç­na­ma bo­ýun­ça geç­ýän har­by gul­luk­çy­la­ra has oňaý­ly we otag­la­ry­nyň ýer­le­şi­şi go­wu­lan­dy­ry­lan ýa­şa­ýyş jaý­la­ryn­dan ipo­te­ka kar­zy bo­ýun­ça öý­le­ri edin­mä­ge ýa-da har­by gul­lu­gy geç­ýän ýe­rin­de hu­su­sy ýa­şa­ýyş ja­ýy­ny gur­mak üçin ýer bö­le­gi­ni al­ma­ga hu­kuk be­ril­ýär.

5. Har­by gul­lu­gy borç­na­ma bo­ýun­ça geç­ýän har­by gul­luk­çy­lar we ola­ryň maş­ga­la ag­za­la­ry ýa­şa­ýyş jaý­la­ry­ny al­ýan­ça­lar öz is­leg­le­ri­ne gö­rä, har­by gul­lu­gy geç­ýän ýe­ri bo­ýun­ça har­by bö­lüm­le­riň sal­gy­la­ry bo­ýun­ça ýaz­ga dur­ýar­lar.

Şol har­by gul­luk­çy­la­ra we ola­ryň maş­ga­la ag­za­la­ry­na ýa­şa­ýyş jaý­la­ry­ny al­ýan­ça­lar wagt­la­ýyn ýa­şa­ma­ga ýa­ram­ly ýa­şa­ýyş jaý­la­ry ýa-da umu­my ýa­şa­ýyş jaý­la­ry be­ril­ýär. Har­by gul­lu­gy geç­ýän döw­rün­de borç­na­ma bo­ýun­ça har­by gul­luk­çy­ny döw­let ýa­şa­ýyş jaý gaz­na­syn­dan ýa­şa­ýyş ja­ýy bi­len üp­jün et­mä­ge müm­kin­çi­li­giň bol­ma­dyk ha­la­tyn­da, har­by bö­lüm­ler har­by gul­luk­çy­la­ry we ola­ryň maş­ga­la ag­za­la­ry­ny ýa­şa­ýyş jaý­la­ry bi­len üp­jün et­mek üçin jaý­la­ry kä­ren­de­si­ne al­ma­ly­dyr­lar ýa-da har­by gul­luk­çy­la­ryň is­le­gi­ne gö­rä ýa­şa­ýyş ja­ýy ki­re­ýi­ne al­mak şert­na­ma­syn­da şert­le­şi­len möç­ber­ler bo­ýun­ça ýa­şa­ýyş ja­ýy üçin çy­ka­ry­lan çyk­da­jy­la­ryň öwe­zi­ni dol­ma­ly­dyr­lar.

6. Ýe­ri­ne ýe­ti­ri­ji hä­ki­mi­ýe­tiň ýer­li eda­ra­la­ry we ýer­li öz-özü­ňi do­lan­dy­ryş eda­ra­la­ry har­by gul­luk­çy­la­ryň we ola­ryň maş­ga­la ag­za­la­ry­nyň wagt­la­ýyn ýa­şa­ma­gy üçin ýa­ram­ly ýa­şa­ýyş jaý­la­ry­ny ki­re­ýi­ne al­ma­gy­na ýar­dam ber­mä­ge borç­lu­dyr­lar.

7. Har­by gul­lu­gy borç­na­ma bo­ýun­ça geç­ýän har­by gul­luk­çy­la­ra bel­le­nen ter­tip­de ber­len döw­let ýa­şa­ýyş jaý gaz­na­la­ry­na de­giş­li jaý­lar­da­ky ýa­şa­ýyş öý­le­ri Türk­me­nis­ta­nyň Go­ran­mak mi­nistr­li­gi­ne hem-de ka­nun bo­ýun­ça har­by gul­luk göz öňün­de tu­tu­lan beý­le­ki mi­nistr­lik­le­re we pu­dak­la­ýyn do­lan­dy­ryş eda­ra­la­ry­na ber­ki­dil­ýär. Şol gör­ke­zi­len ýa­şa­ýyş öý­le­ri bo­şan ma­ha­lyn­da, ola­ra ýe­ne-de har­by gul­luk­çy­lar bi­len ola­ryň maş­ga­la­la­ry ýer­leş­di­ril­ýär.

8. Har­by gul­luk­da bol­ma­gyň aň­ry­çäk ýa­şy­na ýet­me­gi se­bäp­li, sag­lyk ýag­da­ýy­na gö­rä ýa-da gu­ra­ma­çy­lyk-we­zi­pe çä­re­le­ri­niň ge­çi­ril­me­gi se­bäp­li har­by gul­luk­dan bo­şan ra­ýat­la­ry (eger ola­ryň har­by gul­luk­da bo­lan umu­my wag­ty 10 ýyl we şon­dan köp bol­sa) hem-de ola­ryň maş­ga­la ag­za­la­ry­ny ýe­ri­ne ýe­ti­ri­ji hä­ki­mi­ýe­tiň ýer­li eda­ra­la­ry bel­le­nen ka­da­la­ra gö­rä ýa­şa­ýyş jaý­la­ry bi­len ola­ryň he­mi­şe­lik ýa­şa­mak üçin saý­lap alan ýe­rin­de ýa­şa­ýyş jaý şert­le­ri­niň go­wu­lan­dy­ryl­ma­gy­na mä­täç­le­riň sa­naw­la­ry­na gi­riz­mek üçin ar­za ber­len gü­nün­den beý­läk bir ýy­lyň do­wa­myn­da üp­jün ed­ýär­ler. Ýa­şa­ýyş jaý­la­ry­nyň tab­şy­ry­lan­dy­gy hem-de ozal­ky ýa­şan ja­ýyn­dan çy­ky­lan­dy­gy ha­kyn­da­ky res­mi­na­ma­la­ry şol ra­ýat­lar we ola­ryň maş­ga­la ag­za­la­ry he­mi­şe­lik ýa­şa­ýyş jaý­la­ry­ny alan­la­ryn­da gör­kez­ýär­ler.

9. Borç­na­ma bo­ýun­ça har­by gul­lu­gy geç­ýän har­by gul­luk­çy­lar har­by gul­luk­da bol­ma­gyň aň­ry­çäk ýa­şy­na ýe­tip, bo­şa­ma­gy­na üç ýyl ga­lan­da ýa-da sag­lyk ýag­da­ýy­na gö­rä ýa-da gu­ra­ma­çy­lyk-we­zi­pe çä­re­le­ri­niň ge­çi­ril­me­gi se­bäp­li har­by gul­luk­dan bo­şan ýy­ly ser­ker­de­le­riň (baş­lyk­la­ryň) ha­ýyş­na­ma­la­ry esa­syn­da ýe­ri­ne ýe­ti­ri­ji hä­ki­mi­ýe­tiň ýer­li eda­ra­la­ry ta­ra­pyn­dan olar ýa­şa­ýyş jaý şert­le­ri­niň go­wu­lan­dy­ryl­ma­gy­na mä­täç­le­riň sa­naw­la­ry­na gi­ri­zil­ýär.

10. Pol­kow­nik (1-nji de­re­je­li ka­pi­tan) we şon­dan ýo­ka­ry har­by ady bo­lan ofi­ser­le­re bel­le­nen ka­da­dan ar­tyk goş­ma­ça ýa­şa­ýyş jaý meý­da­ny be­ril­ýär, onuň möç­be­ri bol­sa ka­da bo­ýun­ça bir ada­ma be­ril­ýän ýa­şa­ýyş jaý meý­da­ny­nyň möç­be­rin­den az bol­ma­ly däl­dir. Şeý­le hu­kuk har­by okuw mek­dep­le­ri­niň, Türk­me­nis­ta­nyň Ýa­rag­ly Güýç­le­ri­niň äti­ýaç­lyk­da­ky ser­ker­de­le­ri­ni we ra­ýat go­ra­ny­şy­nyň şe­pa­gat uýa­la­ry­ny taý­ýar­la­mak bo­ýun­ça okuw mer­ke­zi­niň har­by gul­luk­çy-mu­gal­lym­la­ry­na, alym­lyk de­re­je­si ýa-da alym­lyk ady bo­lan yl­my iş­gär­le­re hem be­ril­ýär. Ýo­kar­da ag­za­lan har­by gul­luk­çy­lar har­by gul­luk­da bol­ma­gyň aň­ry­çäk ýa­şy­na ýet­me­gi se­bäp­li, sag­lyk ýag­da­ýy­na gö­rä ýa-da gu­ra­ma­çy­lyk-we­zi­pe çä­re­le­ri­niň ge­çi­ril­me­gi se­bäp­li har­by gul­luk­dan bo­şan­la­ryn­dan soň hem goş­ma­ça ýa­şa­ýyş jaý meý­da­ny ýa-da goş­ma­ça jaý ba­ra­da­ky hu­ku­gy özün­de sak­lap gal­ýar­lar.

Goş­ma­ça ýa­şa­ýyş jaý meý­da­ny­ny ber­me­giň ter­ti­bi hem-de şert­le­ri Türk­me­nis­ta­nyň ka­nun­la­ry bi­len bel­le­nil­ýär.

11. Har­by gul­lu­gy geç­mek üçin da­şa­ry ýur­da ibe­ri­len har­by gul­lu­gy borç­na­ma bo­ýun­ça geç­ýän har­by gul­luk­çy­la­ryň döw­let we pu­dak­la­ýyn do­lan­dy­ryş eda­ra­la­ry­nyň ýa­şa­ýyş jaý gaz­na­la­ry­na de­giş­li jaý­lar­da ýa­şap otu­ran ýa­şa­ýyş jaý­la­ry Türk­me­nis­ta­nyň ka­nun­çy­ly­gy­na la­ýyk­lyk­da, ola­ryň — da­şa­ry ýurt­da bo­lan äh­li döw­rün­de el­deg­ril­me­siz (bron­la­nan) edi­lip go­ýul­ýar. Ýa­şa­ýyş jaý­la­ry el­deg­ril­me­siz (bron­la­nan) edi­lip goý­lan har­by gul­luk­çy­la­ra tä­ze gul­luk ed­ýän ýe­rin­de gul­luk ýa-da umu­my ýa­şa­ýyş jaý­la­ry be­ril­ýär.

12. Har­by gul­lu­gy borç­na­ma bo­ýun­ça geç­ýän har­by gul­luk­çy­lar, şeý­le hem har­by gul­luk­da bol­ma­gyň aň­ry­çäk ýa­şy­na ýet­me­gi, sag­lyk ýag­da­ýy ýa-da gu­ra­ma­çy­lyk-we­zi­pe çä­re­le­ri­niň ge­çi­ril­me­gi se­bäp­li har­by gul­luk­dan bo­şa­dy­lan ra­ýat­lar (eger ola­ryň har­by gul­luk­da bo­lan umu­my wag­ty 20 ýyl we şon­dan köp bol­sa) we ola­ryň bi­le ýa­şa­ýan maş­ga­la ag­za­la­ry eýe­le­ýän ýa­şa­ýyş ja­ýy we edil­ýän je­ma­gat-dur­muş hyz­mat­la­ry (je­ma­gat, elekt­rik ener­gi­ýa­sy, suw, gaz we beý­le­ki­ler) bo­ýun­ça tö­leg­ler ama­la aşy­ry­lan­da ýa­şa­ýyş jaý gaz­na­sy­nyň de­giş­li­li­gi­ne we eýe­çi­li­gi­niň gör­nü­şi­ne ga­ra­maz­dan 50 gö­te­rim möç­be­rin­de ýe­ňil­lik­den peý­da­lan­ýar­lar.

13. Har­by gul­lu­gy ça­gy­ryş bo­ýun­ça geç­ýän har­by gul­luk­çy­lar Türk­me­nis­ta­nyň Ýa­rag­ly Güýç­le­ri­niň har­by Ter­tip­na­ma­la­ry­nyň ta­lap­la­ry­na la­ýyk­lyk­da ýer­leş­di­ril­ýär­ler. Har­by gul­lu­gy ça­gy­ryş bo­ýun­ça geç­ýän har­by gul­luk­çy­la­ryň, har­by okuw mek­dep­le­ri­niň ta­lyp­la­ry­nyň har­by gul­lu­ga ça­gy­ryl­man­ka (gir­män­kä) eýe­läp otu­ran ýa­şa­ýyş jaý­la­ry ola­ryň öz­le­rin­de sak­la­nyp gal­ýar. Olar ýa­şa­ýyş jaý şert­le­ri­niň go­wu­lan­dy­ryl­ma­gy­na mä­täç­le­riň sa­naw­la­ryn­dan çy­ka­ry­lyp bi­lin­mez.

14. Har­by gul­lu­gy borç­na­ma bo­ýun­ça geç­ýän har­by gul­luk­çy­la­ra hem-de har­by gul­luk­da bol­ma­gyň aň­ry­çäk ýa­şy­na ýet­me­gi, sag­lyk ýag­da­ýy se­bäp­li ýa-da gu­ra­ma­çy­lyk-we­zi­pe çä­re­le­ri­niň ge­çi­ril­me­gi se­bäp­li, har­by gul­luk­dan bo­şan adam­la­ra (eger ola­ryň har­by gul­luk­da bo­lan umu­my wag­ty 10 ýyl we şon­dan köp bol­sa), şeý­le hem har­by gul­lu­gy geç­mä­ge ýur­duň da­şy­na ibe­ri­len­le­re ýe­ri­ne ýe­ti­ri­ji hä­ki­mi­ýe­tiň ýer­li eda­ra­la­ry hu­su­sy ýa­şa­ýyş jaý­la­ry­ny gur­mak­la­ry üçin ýer bö­lek­le­ri­ni il­kin­ji no­bat­da ber­mä­ge borç­lu­dyr­lar.

17-nji mad­da. Har­by gul­luk­çy­la­ryň sag­ly­gy­ny go­ra­ma­ga, luk­man­çy­lyk kö­me­gi­ni al­ma­ga bo­lan hu­ku­gy

1. Döw­let har­by gul­luk­çy­la­ryň sag­ly­gy­nyň go­ra­gy­ny, şeý­le-de ola­ryň luk­man­çy­lyk kö­me­gi­ni al­ma­gy­ny ke­pil­len­dir­ýär.

2. Har­by gul­luk­çy­la­ryň sag­ly­gy­ny go­ra­mak işi sag­dyn har­by gul­luk, dur­muş şert­le­ri­niň dö­re­dil­me­gi hem-de howp­ly har­by gul­luk ýag­daý­la­ry­ny çäk­len­dir­mek ba­ra­da­ky çä­re­ler ul­ga­my ar­ka­ly üp­jün edil­ýär, bu ul­gam bol­sa ser­ker­de­le­riň (baş­lyk­la­ryň) Türk­me­nis­ta­nyň döw­let hä­ki­mi­ýet eda­ra­la­ry bi­len ar­ka­la­şyk­da bol­ma­gy bi­len ama­la aşy­ryl­ýar.

3. Har­by gul­luk­çy­la­ryň ja­ny­ny we sag­ly­gy­ny go­ra­mak ha­kyn­da ala­da et­mek ser­ker­de­le­riň (baş­lyk­la­ryň) bor­ju­dyr. Har­by tä­lim we sö­weş taý­ýar­ly­gy bo­ýun­ça beý­le­ki çä­re­ler ge­çi­ri­len­de, har­by gul­luk borç­la­ry ýe­ri­ne ýe­ti­ri­len­de, ýa­rag we har­by teh­ni­ka ula­ny­lan­da, de­giş­li iş­ler ge­çi­ri­len­de howp­suz­lyk ba­ra­da­ky ta­lap­la­ry üp­jün et­mek we­zi­pe­si ola­ryň üs­tü­ne ýük­le­nil­ýär.

4. Har­by-luk­man­çy­lyk bö­lüm­çe­le­rin­de, bö­lüm­le­rin­de hem eda­ra­la­ryn­da (mun­dan beý­läk — har­by-luk­man­çy­lyk eda­ra­la­ryn­da) har­by gul­luk­çy­la­ryň tö­leg­siz luk­man­çy­lyk kö­me­gi­ni al­ma­ga hu­ku­gy bar­dyr. Har­by gul­luk­çy­la­ryň har­by gul­lu­gy geç­ýän ýe­rin­de ýa-da ýa­şa­ýan ýe­rin­de har­by-luk­man­çy­lyk eda­ra­la­ry ýa-da ola­ryň de­giş­li bö­lüm­le­ri ýa-da ýö­ri­te luk­man­çy­lyk en­jam­la­ry bol­ma­dyk ha­la­tyn­da, şeý­le hem gaý­ra­go­ýul­ma­syz ha­lat­lar­da Türk­me­nis­ta­nyň sag­ly­gy go­ra­ýyş eda­ra­la­ryn­da ola­ra luk­man­çy­lyk kö­me­gi päs­gel­çi­lik­siz hem-de tö­leg­siz be­ril­me­li­dir. Har­by gul­luk­çy­la­ryň özü­ni be­jert­mek üçin eden çyk­da­jy­la­ry­nyň öwe­zi Türk­me­nis­ta­nyň Go­ran­mak mi­nistr­li­gi hem-de ka­nun bo­ýun­ça öz­le­rin­de har­by gul­luk göz öňün­de tu­tu­lan beý­le­ki mi­nistr­lik­ler we pu­dak­la­ýyn do­lan­dy­ryş eda­ra­la­ry ta­ra­pyn­dan do­lun­ma­ly­dyr.

5. Har­by gul­luk­çy­lar her ýyl luk­man­çy­lyk bar­la­gyn­dan geç­ýär­ler, olar bi­len ke­sel be­je­riş-öňü­ni alyş çä­re­le­ri ge­çi­ril­ýär.

6. Ofi­ser­le­riň maş­ga­la ag­za­la­ry, şeý­le hem ola­ryň ek­len­jin­dä­ki adam­lar har­by-luk­man­çy­lyk eda­ra­la­ryn­da tö­leg­siz luk­man­çy­lyk kö­me­gi­ni al­ma­ga hu­kuk­ly­dyr­lar. Har­by gul­luk­çy­la­ryň maş­ga­la ag­za­la­ry­nyň ýa­şa­ýan ýe­rin­de har­by-luk­man­çy­lyk eda­ra­la­ry ýa-da ola­ryň de­giş­li bö­lüm­le­ri, ýa-da ýö­ri­te luk­man­çy­lyk en­jam­la­ry bol­ma­dyk ma­ha­lyn­da, şeý­le hem gaý­ra­go­ýul­ma­syz ha­lat­lar­da luk­man­çy­lyk kö­me­gi sag­ly­gy go­ra­ýyş eda­ra­la­ryn­da umu­my esas­lar­da be­ril­ýär.

7. Har­by şä­her­jik­ler­de ýer­le­şen har­by gul­luk­çy­la­ra sa­ni­ta­ri­ýa-epi­de­mio­lo­gi­ýa üp­jün­çi­li­gi­ni Türk­me­nis­ta­nyň Go­ran­mak mi­nistr­li­gi­niň hem-de ka­nun bo­ýun­ça öz­le­rin­de har­by gul­luk göz öňün­de tu­tu­lan beý­le­ki mi­nistr­lik­le­riň we pu­dak­la­ýyn do­lan­dy­ryş eda­ra­la­ry­nyň har­by-luk­man­çy­lyk gul­luk­la­ry ama­la aşyr­ýar­lar. Türk­me­nis­ta­nyň Sag­ly­gy go­ra­ýyş we der­man se­na­ga­ty mi­nistr­li­gi­niň epi­de­mi­ýa gar­şy-sa­ni­ta­ri­ýa eda­ra­la­ry epi­de­mio­lo­gi­ýa gar­şy sa­ni­ta­ri­ýa çä­re­le­ri­ni har­by bö­lüm­ler­de ge­çir­mek­de hem-de pu­dak­la­ýyn sa­ni­ta­ri­ýa gö­zeg­çi­li­gi­ni ama­la aşyr­mak­da tö­leg­siz kö­mek ber­me­li­dir­ler.

8. Har­by gul­luk­çy­la­ryň (ça­gy­ryş bo­ýun­ça har­by gul­lu­gy geç­ýän har­by gul­luk­çy­lar­dan we har­by okuw mek­dep­le­ri­niň ta­lyp­la­ryn­dan baş­ga­la­ryň) esa­sy we goş­ma­ça rug­sat­la­ry döw­rün­de Türk­me­nis­ta­nyň Go­ran­mak mi­nistr­li­gi­niň hem-de ka­nun bo­ýun­ça öz­le­rin­de har­by gul­luk göz öňün­de tu­tu­lan beý­le­ki mi­nistr­lik­le­riň we pu­dak­la­ýyn do­lan­dy­ryş eda­ra­la­ry­nyň şy­pa­ha­na­la­ryn­da, sa­gal­dyş we dynç alyş mer­kez­le­rin­de öz­le­ri­niň sag­ly­gy­na se­re­dil­me­gi we gu­ra­ma­çy­lyk­ly dynç al­ma­gy ýe­ňil­lik­li şert­ler­de üp­jün edil­ýär.

9. Har­by gul­luk borç­la­ry­ny ýe­ri­ne ýe­tir­me­gi bi­len bag­la­ny­şyk­ly şi­kes alan (ýa­ra­la­nan, sy­na­sy­na şi­kes ýe­ten, seň­se­län) ýa-da ke­sel­län har­by gul­luk­çy­la­ryň, şeý­le hem har­by gul­luk borç­la­ry­ny ýe­ri­ne ýe­tir­ýän ma­ha­ly we­pat bo­lan har­by gul­luk­çy­la­ryň aýal­la­ry­nyň (är­le­ri­niň), 18 ýa­şa ýet­me­dik ça­ga­la­ry­nyň Türk­me­nis­ta­nyň Go­ran­mak mi­nistr­li­gi­niň hem-de ka­nun bo­ýun­ça öz­le­rin­de har­by gul­luk göz öňün­de tu­tu­lan beý­le­ki mi­nistr­lik­le­riň we pu­dak­la­ýyn do­lan­dy­ryş eda­ra­la­ry­nyň ýa-da Türk­me­nis­ta­nyň beý­le­ki mi­nistr­lik­le­ri­niň we pu­dak­la­ýyn do­lan­dy­ryş eda­ra­la­ry­nyň şy­pa­ha­na-dynç alyş we sa­gal­dyş eda­ra­la­ryn­da ýyl­da bir ge­zek tö­leg­siz sag­ly­gy­ny di­kelt­mä­ge hu­ku­gy bar­dyr.

10. Har­by gul­luk borç­la­ry­ny ýe­ri­ne ýe­ti­ren ma­ha­ly şi­kes alan (ýa­ra­la­nan, sy­na­sy­na şi­kes ýe­ten, seň­se­län) ýa-da ke­sel­län har­by gul­luk­çy­la­ryň has­sa­ha­na­da­ky be­jer­gi­den soň, Türk­me­nis­ta­nyň Go­ran­mak mi­nistr­li­gi­niň, ka­nun bo­ýun­ça öz­le­rin­de har­by gul­luk göz önün­de tu­tu­lan beý­le­ki mi­nistr­lik­le­riň we pu­dak­la­ýyn do­lan­dy­ryş eda­ra­la­ry­nyň şy­pa­ha­na-dynç alyş hem-de sa­gal­dyş eda­ra­la­ry­na har­by-luk­man­çy­lyk to­pa­ry­nyň çy­ka­ran ne­ti­je­na­ma­sy­na la­ýyk­lyk­da, ýol­lan­ma ha­ty­ny no­bat­syz al­ma­ga hu­ku­gy bar­dyr.

11. Har­by gul­luk­çy­lar we har­by gul­luk­da bol­ma­gyň aň­ry­çäk ýa­şy­na ýet­me­gi, sag­lyk ýag­da­ýy ýa-da gu­ra­ma­çy­lyk-we­zi­pe çä­re­le­ri­niň ge­çi­ril­me­gi se­bäp­li, har­by gul­luk­dan bo­şan ra­ýat­lar, Be­ýik Wa­tan­çy­lyk ur­şu­na gat­na­şan­lar we ola­ra deň­leş­di­ri­len adam­lar, har­by gul­lu­gyň we­te­ran­la­ry luk­man­çy­lyk kö­me­gi­ni al­mak­da we şy­pa­ha­na­lar­da özü­ni be­jert­mek­de ar­tyk­maç­lyk hu­ku­gy­na eýe­dir­ler.

12. Şu mad­da­nyň 4-nji, 5-nji we 7-nji bö­lek­le­rin­de gör­ke­zi­len har­by gul­luk­çy­la­ryň hem-de ola­ryň maş­ga­la ag­za­la­ry­nyň hu­kuk­la­ry hem-de ýe­ňil­lik­le­ri har­by gul­luk­da bol­ma­gyň aň­ry­çäk ýa­şy­na ýet­me­gi, sag­lyk ýag­da­ýy ýa-da gu­ra­ma­çy­lyk-we­zi­pe çä­re­le­ri­niň ge­çi­ril­me­gi se­bäp­li, har­by gul­luk­dan bo­şan uly we ýo­ka­ry de­re­je­li ofi­ser­le­re (eger ola­ryň har­by gul­luk­da bo­lan umu­my wag­ty 20 ýyl we şon­dan köp bol­sa) hem-de ola­ryň maş­ga­la ag­za­la­ry­na hem de­giş­li edil­ýär.

18-nji mad­da. Eýe­çi­lik hu­ku­gy

1. Türk­me­nis­ta­nyň ka­nun­la­ry­na la­ýyk­lyk­da, har­by gul­luk­çy­la­ryň eýe­çi­li­gin­de em­lä­gi bo­lup bi­ler, ola­ryň eýe­lik et­mä­ge, öz em­lä­gi­ne we beý­le­ki eýe­çi­lik ob­ýekt­le­ri­ne eýe­lik et­mä­ge, olar­dan peý­da­lan­ma­ga hem-de ola­ra yg­ty­ýar et­mä­ge hu­ku­gy bar­dyr.

2. Har­by gul­lu­gy borç­na­ma bo­ýun­ça geç­ýän har­by gul­luk­çy­la­ra Türk­me­nis­ta­nyň ka­nun­çy­ly­gyn­da bel­le­nen ter­tip­de şah­sy kö­mek­çi ho­ja­ly­gy­ny alyp bar­mak üçin oba ýer­le­rin­de mel­lek ýe­ri, öz­baş­dak ýa­şa­ýyş ja­ýy­ny gur­mak üçin bol­sa şä­her­ler­de, şä­her­çe­ler­de we oba­lar­da ýer bö­lek­le­ri be­ril­me­li­dir.

3. Borç­na­ma bo­ýun­ça har­by gul­lu­gy geç­ýän har­by gul­luk­çy­la­ra (eger ola­ryň har­by gul­luk eden umu­my wag­ty 20 ýy­la ýe­ten we şon­dan köp bol­sa) ýa­şy bo­ýun­ça har­by gul­luk­dan bo­şa­ma­gy­na üç ýyl ga­lan­da, şeý­le hem har­by gul­luk­da bol­ma­gyň aň­ry­çäk ýa­şy­na ýet­me­gi, sag­lyk ýag­da­ýy ýa-da gu­ra­ma­çy­lyk-we­zi­pe çä­re­le­ri­niň ge­çi­ril­me­gi se­bäp­li, har­by gul­luk­dan bo­şan ra­ýat­la­ra (eger ola­ryň har­by gul­luk eden umu­my wag­ty 20 ýyl we şon­dan köp bol­sa) har­by ser­ker­de­li­giň ýa-da har­by we­kil­le­riň tek­lip­na­ma­sy bo­ýun­ça, ola­ryň ýa­şa­mak üçin saý­lap alan ýe­rin­dä­ki ýe­ri­ne ýe­ti­ri­ji hä­ki­mi­ýe­tiň ýer­li eda­ra­la­ry ta­ra­pyn­dan Türk­me­nis­ta­nyň ka­nun­çy­ly­gy­na la­ýyk­lyk­da, hu­su­sy ýa­şa­ýyş ja­ýy­ny gur­mak we şah­sy kö­mek­çi ho­ja­ly­gy­ny alyp bar­mak üçin hu­su­sy eýe­çi­li­ge ýer bö­lek­le­ri be­ril­ýär.

19-njy mad­da. Har­by gul­luk­çy­la­ryň äti­ýaç­lan­dy­ryş ke­pil­len­dir­me­le­ri we ola­ra ýe­ti­ri­len zy­ýa­nyň öwe­zi­niň do­lun­ma­gy­na bo­lan hu­ku­gy

1. Har­by gul­luk­çy­lar we har­by ýyg­na­ny­şyk­la­ra ça­gy­ry­lan ra­ýat­lar har­by gul­lu­gy (har­by ýyg­na­ny­şyk­la­ry) geç­ýän döw­rün­de we­pat bo­lan (ara­dan çy­kan) ýa-da şi­kes alan (ýa­ra­la­nan, sy­na­sy­na şi­kes ýe­ten, seň­se­län), ke­sel­län ha­lat­la­ry üçin hök­ma­ny döw­let şah­sy äti­ýaç­lan­dyr­ma­sy­na de­giş­li­dir­ler.

Äti­ýaç­lan­dyr­ma­gyň we äti­ýaç­lan­dy­ryş pul­la­ry­ny tö­le­me­giň ter­ti­bi Türk­me­nis­ta­nyň Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti ta­ra­pyn­dan bel­le­nil­ýär.

2. Har­by gul­luk­çy­lar (har­by ýyg­na­ny­şyk­la­ra ça­gy­ry­lan ra­ýat­lar) öz­le­ri­niň har­by gul­luk borç­la­ry­ny ýe­ri­ne ýe­tir­ýän ma­ha­lyn­da (har­by ýyg­na­ny­şyk­lar­da) we­pat bo­lan (ara­dan çy­kan) ha­la­tyn­da ýa-da olar öz­le­ri­niň har­by gul­luk borç­la­ry­ny ýe­ri­ne ýe­tir­ýän wag­tyn­da (har­by ýyg­na­ny­şyk­lar­da) ma­ýyp bol­ma­gy (ýa­ra­lan­ma­gy, sy­na­sy­na şi­kes ýet­me­gi, seň­se­le­me­gi), ke­se­le ýo­luk­ma­gy ne­ti­je­sin­de har­by gul­luk­dan bo­şan gü­nün­den beý­läk bir ýyl geç­män­kä ara­dan çy­kan ha­la­tyn­da, ara­dan çy­ka­nyň mi­ras­dar­la­ry bo­lup dur­ýan maş­ga­la ag­za­la­ry­na deň paý­da ara­dan çy­ka­nyň ýyl­lyk zäh­met ha­ky­nyň 10 es­se­si möç­be­rin­de Türk­me­nis­ta­nyň Go­ran­mak mi­nistr­li­gi­niň hem-de ka­nun bo­ýun­ça öz­le­rin­de har­by gul­luk göz öňün­de tu­tu­lan beý­le­ki mi­nistr­lik­le­riň we pu­dak­la­ýyn do­lan­dy­ryş eda­ra­la­ry­nyň se­riş­de­le­ri­niň ha­sa­by­na bir­wagt­la­ýyn kö­mek pu­ly tö­le­nil­ýär.

3. Türk­me­nis­ta­nyň Go­ran­mak mi­nistr­li­gi hem-de ka­nun bo­ýun­ça öz­le­rin­de har­by gul­luk göz öňün­de tu­tu­lan beý­le­ki mi­nistr­lik­ler we pu­dak­la­ýyn do­lan­dy­ryş eda­ra­la­ry har­by gul­luk­çy­la­ryň ola­ryň har­by gul­luk borç­la­ry­ny ýe­ri­ne ýe­tir­mek­le­ri bi­len bag­la­ny­şyk­ly, ýag­ny har­by bö­lü­miň çä­gin­de we onuň çä­gi­niň da­şyn­da sag­ly­gy­na zy­ýan ýe­ti­ril­me­gi, şi­kes al­ma­gy, hü­när aý­ra­tyn­ly­gy bi­len bag­ly bo­lan ke­sel ýa-da sag­ly­ga baş­ga hi­li ze­per ýet­me­gi bi­len ýe­ti­ri­len zy­ýan üçin mad­dy jo­gap­kär­çi­lik çek­ýär­ler. Je­bir çe­ke­niň ýit­gi­si­niň öwe­zi­niň do­lun­ma­gy har­by gul­luk­çy­nyň zäh­me­te ukyp­ly­ly­gy­ny ýi­tir­me­gi ýa-da ukyp­ly­ly­gy­nyň pe­sel­me­gi ne­ti­je­sin­de ýi­ti­ren pul hak-heş­de­gi­niň ýa-da onuň bel­li bir bö­le­gi­niň möç­be­rin­de pul tö­le­nil­me­gin­den, şeý­le-de har­by gul­lu­gyň howp­suz şert­le­ri­niň ber­jaý edil­män­di­gi se­bäp­li har­by bö­lü­miň gü­nä­si bi­len bo­lan­ly­gy su­but edil­se, sag­ly­ga zy­ýan ýet­me­giň ne­ti­je­sin­de edi­len goş­ma­ça çyk­da­jy­la­ryň öwe­zi­ni dol­mak­dan yba­rat­dyr.

4. Türk­me­nis­ta­nyň Go­ran­mak mi­nistr­li­gi hem-de ka­nun bo­ýun­ça öz­le­rin­de har­by gul­luk göz öňün­de tu­tu­lan beý­le­ki mi­nistr­lik­ler we pu­dak­la­ýyn do­lan­dy­ryş eda­ra­la­ry Türk­me­nis­ta­nyň ka­nun­çy­ly­gy­na la­ýyk­lyk­da, borç­na­ma bo­ýun­ça har­by gul­lu­gy ge­çip ýö­ren wag­tyn­da we­pat bo­lan (ara­dan çy­kan) har­by gul­luk­çy­nyň zäh­me­te ukyp­syz maş­ga­la ag­za­la­ry­na we ek­len­jin­de bo­lan adam­la­ra har­by gul­luk­çy­nyň har­by we­zi­pe­si bo­ýun­ça aý­ly­gy bi­len ek­leý­ji­si­ni ýi­ti­ren­di­gi se­bäp­li dur­muş üp­jün­çi­li­gi eda­ra­la­ry ta­ra­pyn­dan tö­le­nil­ýän pen­si­ýa­nyň ara­ta­pa­wu­dy möç­be­rin­de, onuň özü­ne de­giş­li bö­le­gi­ni ha­sap et­mez­den, ýe­ti­ri­len mad­dy zy­ýa­nyň her aý­da öwe­zi­ni dol­ýar­lar.

5. Har­by gul­lu­gy geç­ýän we har­by ýyg­na­ny­şyk­la­ra ça­gy­ry­lan wag­tyn­da we­pat bo­lan ýa-da şi­kes al­ma­gy (ýa­ra­lan­ma­gy, sy­na­sy­na şi­kes ýet­me­gi, seň­se­le­me­gi), ke­sel­le­me­gi ze­rar­ly ara­dan çy­kan har­by gul­luk­çy­lar, har­by ýyg­na­ny­şyk­la­ra ça­gy­ry­lan ra­ýat­lar har­by gul­lu­gyň ge­çil­ýän (har­by ýyg­na­ny­şyk­la­ryň ge­çi­ril­ýän) ýe­rin­de ýa-da ola­ryň ga­ryn­daş­la­ry­nyň is­le­gi­ne gö­rä, baş­ga ýer­de jaý­la­nyl­ýar­lar. Ara­dan çy­ka­nyň je­se­di­ni äkit­mä­ge taý­ýar­lyk gör­mek, äkit­mek, jaý­la­mak, gu­bu­rüs­ti ýa­dy­gär­li­gi ýa­sa­mak we oturt­mak bi­len bag­la­ny­şyk­ly edi­len çyk­da­jy­lar Türk­me­nis­ta­nyň Go­ran­mak mi­nistr­li­gi­niň hem-de ka­nun bo­ýun­ça öz­le­rin­de har­by gul­luk göz öňün­de tu­tu­lan beý­le­ki mi­nistr­lik­le­riň hem-de pu­dak­la­ýyn do­lan­dy­ryş eda­ra­la­ry­nyň ha­sa­by­na ama­la aşy­ryl­ýar.

6. Şu mad­da­nyň bä­şin­ji bö­le­gin­de göz öňün­de tu­tu­lan düz­gün­ler har­by gul­luk­da bol­ma­gyň aň­ry­çäk ýa­şy­na ýet­me­gi, sag­lyk ýag­da­ýy ýa-da gu­ra­ma­çy­lyk-we­zi­pe çä­re­le­ri­niň ge­çi­ril­me­gi se­bäp­li, har­by gul­luk­dan bo­şan ra­ýat­la­ra (eger ola­ryň har­by gul­luk­da bo­lan umu­my wag­ty 25 ýy­la ýet­se we şon­dan köp bol­sa), şeý­le hem Be­ýik Wa­tan­çy­lyk ur­şu­na gat­na­şan­la­ra we ola­ra deň­leş­di­ri­len beý­le­ki ra­ýat­la­ra, şeý­le hem har­by bor­ju­ny ýe­ri­ne ýe­ti­ren wag­ty gör­ke­zen eder­men­li­gi we mer­da­na­ly­gy üçin döw­let sy­lag­la­ry bi­len sy­lag­la­nan adam­la­ra, döw­let pen­si­ýa üp­jün­çi­li­gin­de du­ran­la­ra de­giş­li edil­ýär.

7. Har­by gul­lu­gy ça­gy­ryş bo­ýun­ça geç­ýän har­by gul­luk­çy­la­ryň maş­ga­la ag­za­la­ry­na tö­len­ýän bir­wagt­la­ýyn kö­mek pu­lu­nyň möç­be­ri şu mad­da­nyň ikin­ji bö­le­gin­de göz öňün­de tu­tu­lan ýag­daý­lar­da, ola­ryň we­pat bo­lan (ara­dan çy­kan), ma­ýyp bo­lan (ýa­ra­la­nan, sy­na­sy­na şi­kes ýe­ten, seň­se­län) gü­ni dur­muş tö­leg­le­ri­ni we beý­le­ki tö­leg­le­ri ha­sap­la­mak üçin bel­le­ni­len bin­ýat­lyk muk­da­ryň 120 es­se­si möç­be­rin­de ha­sap­la­nyl­ýar.

8. Har­by gul­luk­çy­la­ryň öz­le­ri­niň har­by gul­luk borç­la­ry­ny ýe­ri­ne ýe­tir­me­gi bi­len bag­la­ny­şyk­ly (har­by gul­lu­gy ge­çen döw­rün­de al­nan­lar mu­ňa de­giş­li däl) ma­ýyp bol­ma­gy (ýa­ra­lan­ma­gy, sy­na­sy­na şi­kes ýet­me­gi, seň­se­le­me­gi), ke­se­le ýo­luk­ma­gy ne­ti­je­sin­de ola­ryň şon­dan beý­läk har­by gul­lu­gy geç­mä­ge müm­kin­çi­li­gi bol­ma­dyk ma­ha­lyn­da ola­ra 5 aý­lyk hak-heş­de­gi möç­be­rin­de, eger ma­ýyp­lyk bel­le­ni­len bol­sa ýyl­lyk zäh­met hak­la­ry­nyň:

I — to­par ma­ýyp­la­ra üç es­se­si,
II — to­par ma­ýyp­la­ra iki es­se­si,
III — to­par ma­ýyp­la­ra bir es­se­si

möç­be­rin­de Türk­me­nis­ta­nyň Go­ran­mak mi­nistr­li­gi­niň hem-de ka­nun bo­ýun­ça öz­le­rin­de har­by gul­luk göz öňün­de tu­tu­lan beý­le­ki mi­nistr­lik­le­riň we pu­dak­la­ýyn do­lan­dy­ryş eda­ra­la­ry­nyň se­riş­de­le­ri­niň ha­sa­by­na bir­wagt­la­ýyn kö­mek pu­ly tö­le­nil­ýär.

9. Öz gul­luk borç­la­ry­ny ýe­ri­ne ýe­ti­ren döw­rün­de har­by gul­luk­çy­nyň sag­ly­gy­na ke­se­ki adam­la­ryň (ýu­ri­dik we fi­zi­ki şahs­la­ryň) gü­nä­si bo­ýun­ça ýe­ti­ri­len zy­ýa­nyň (ze­le­liň) öwe­zi Türk­me­nis­ta­nyň ra­ýat ka­nun­çy­ly­gyn­da göz öňün­de tu­tu­lan ter­tip­de do­lun­ýar.

10. Eger har­by gul­luk­çy­la­ryň mun­dan beý­läk har­by gul­lu­gy geç­mä­ge müm­kin­çi­li­gi­niň bol­maz­ly­gy­na ge­ti­ren ma­ýyp­ly­gy (ýa­ra­lan­ma­gy, sy­na­sy­na şi­kes ýet­me­gi, seň­se­le­me­gi), ke­sel­le­me­gi ne­ti­je­sin­de we­pat bol­ma­gy­na (ara­dan çyk­ma­gy­na) ola­ryň bil­kast­la­ýyn je­na­ýat et­me­gi­niň, spirt­li iç­gi­le­ri, ne­şe se­riş­de­le­ri­ni, psi­hot­rop ýa-da se­ri du­man­la­dy­jy mad­da­la­ry ulan­ma­gy ne­ti­je­sin­de ser­hoş bol­ma­gy­nyň, äti­ýaç­lan­dy­ryş pu­lu­ny al­mak ýa-da har­by gul­lu­gy geç­mek­den bo­ýun ga­çyr­mak mak­sa­dy bi­len sy­na­sy­na ze­per ýe­tir­me­gi­niň se­bäp bo­lan­dy­gy bel­le­nen ter­tip­de anyk­la­nan bol­sa, on­da öwe­zi­ni do­lun­ma pul­la­ry tö­le­nil­me­ýär.

11. Mer­hum jaý­la­nan­da oňa har­by hor­mat goýlup, hoş­laş­ma­gyň ter­ti­bi Türk­me­nis­ta­nyň Ýa­rag­ly Güýç­le­ri­niň har­by Ter­tip­na­ma­la­ry bi­len kes­git­len­ýär.

20-nji mad­da. Har­by gul­luk­çy­la­ryň bi­lim al­ma­ga bo­lan hu­ku­gy we me­de­ni­ýet ba­bat­da hu­kuk­la­ry

1. Har­by gul­lu­gy borç­na­ma bo­ýun­ça geç­ýän har­by gul­luk­çy­lar or­ta ýa-da ýo­ka­ry okuw mek­dep­le­rin­de bi­lim al­ma­ga hu­ku­ga eýe­dir­ler. Gör­ke­zi­len adam­la­ryň or­ta ýa-da ýo­ka­ry okuw mek­dep­le­rin­de bi­lim al­ma­gy­nyň ka­da­la­ry Borç­na­ma bo­ýun­ça har­by gul­lu­gy geç­me­giň ter­ti­bi ha­kyn­da Düz­gün­na­ma bi­len bel­le­nil­ýär.

2. Har­by gul­lu­gy ça­gy­ryş bo­ýun­ça geç­ýän har­by gul­luk­çy­la­ra ra­ýat okuw mek­dep­le­rin­de oka­ma­ga rug­sat be­ril­me­ýär.

3. Eger ra­ýat­lar baş­lan­gyç hü­när, or­ta hü­när we ýo­ka­ry okuw mek­dep­le­rin­de oka­ýan wagt­la­ry har­by gul­lu­ga ça­gy­ry­lan bol­sa­lar, har­by gul­luk­dan bo­şan­la­ryn­da olar­da har­by gul­lu­ga ça­gy­ryl­man­ka bi­lim alan okuw mek­dep­le­rin­de oku­wy­ny do­wam et­dir­mek hu­ku­gy sak­la­nyp gal­ýar.

4. Har­by gul­luk­dan bo­şan ra­ýat­lar baş­lan­gyç hü­när, ýö­ri­te or­ta we ýo­ka­ry okuw mek­dep­le­ri­ne hem-de ýo­ka­ry okuw mek­dep­le­ri­niň taý­ýar­la­ýyş bö­lüm­le­ri­ne oku­wa gir­mek­de ar­tyk­maç­lyk hu­ku­gyn­dan peý­da­lan­ýar­lar.

5. Ug­ry bo­ýun­ça har­by hü­när taý­ýar­ly­ga ky­sym­daş ýö­ri­te or­ta ýa-da ýo­ka­ry ra­ýat bi­li­mi bar bo­lan har­by gul­luk­çy­lar, şol hü­när bo­ýun­ça har­by gul­lu­gy ge­çen ma­hal­la­ryn­da de­giş­li or­ta ýa-da ýo­ka­ry har­by okuw mek­dep­le­ri­ni ta­mam­lan har­by gul­luk­çy­lar bi­len bi­li­mi bo­ýun­ça deň­leş­di­ril­ýär­ler.

6. Ýo­ka­ry we or­ta har­by okuw mek­dep­le­ri ýö­ri­te bi­lim be­riş mak­sat­na­ma­sy bi­len bir­lik­de ky­sym­daş (ut­ga­şyk) ra­ýat pu­dak­la­ryn­da hü­när­men­le­ri taý­ýar­la­mak ba­ra­da bi­lim be­riş mak­sat­na­ma­la­ry­ny hem dur­mu­şa ge­çir­ýär­ler hem-de oku­wy gu­ta­ran­la­ra bi­lim ha­kyn­da­ky de­giş­li res­mi­na­ma­la­ry ber­ýär­ler.

7. Ýo­ka­ry har­by okuw mek­dep­le­ri­ni ta­mam­lan we okuw mek­dep­le­ri­ne mu­gal­lym hök­mün­de işe ka­bul edi­len ra­ýat­lar bi­li­mi we zäh­me­te hak tö­le­ni­li­şi bo­ýun­ça ýo­ka­ry okuw mek­dep­le­ri­ni ta­mam­lan ra­ýat­lar bi­len deň­leş­di­ril­ýär­ler.

8. Har­by gul­luk­çy­lar har­by bö­lüm­le­riň ýer­leş­ýän ýe­rin­de sport des­ga­la­ryn­dan we ki­tap­ha­na­la­ryň hyz­mat­la­ryn­dan tö­leg­siz peý­da­lan­ýar­lar.

9. Ser­ker­de­ler (baş­lyk­lar) har­by gul­luk­çy­la­ra wa­tan­çy­lyk, ah­lak,eti­ki we es­te­ti­ki ter­bi­ýe ber­mek ba­ra­da çä­re­ler ul­ga­my­ny iş­läp taý­ýar­la­ma­ga we ama­la aşyr­ma­ga, olar­da mil­li däp-des­sur­la­ra, di­le hor­mat goý­mak en­di­gi­ni ke­ma­la ge­tir­mek, hö­wes­jeň dö­re­di­ji­li­gi ös­dür­mek üçin şert­le­ri dö­ret­mä­ge borç­lu­dyr­lar.

21-nji mad­da. Ulag­lar­da gat­na­ma­ga we poç­ta ýol­lan­ma­la­ry­ny iber­mä­ge bo­lan hu­kuk

1. Har­by gul­luk­çy­la­ryň Türk­me­nis­ta­nyň Go­ran­mak mi­nistr­li­gi­niň hem-de ka­nun bo­ýun­ça öz­le­rin­de har­by gul­luk göz öňün­de tu­tu­lan beý­le­ki mi­nistr­lik­le­riň we pu­dak­la­ýyn do­lan­dy­ryş eda­ra­la­ry­nyň ha­sa­by­na tö­le­nil­ýän de­mir ýol, ho­wa we suw, aw­to­mo­bil ulag se­riş­de­le­ri (tak­si­den baş­ga) ar­ka­ly şu ha­lat­lar­da gat­na­ma­ga hu­ku­gy bar­dyr:

1) gul­luk iş sa­pa­ry­na gi­di­len­de we gaý­dy­lan­da;

2) tä­ze har­by gul­luk ýe­ri­ne ge­çi­ri­len­di­gi bi­len bag­la­ny­şyk­ly;

3) esa­sy dynç alyş rug­sa­dy­ny ge­çir­ýän ýer­le­ri­ne (ýyl­da bir ge­zek) gi­di­len­de we gel­nen­de;

4) ke­se­li­ni be­jert­mä­ge gi­di­len­de we yzy­na gaý­dy­lan­da;

5) har­by gul­luk­dan bo­şan­da saý­lap alan ýa­şa­jak ýe­ri­ne gi­di­len­de.

2. Har­by gul­luk­çy­lar gul­luk iş sa­par­la­ry­na, tä­ze har­by gul­luk ýe­ri­ne gi­den­de, şeý­le hem esa­sy dynç alyş rug­sa­dy­ny ge­çir­ýän ýe­ri­ne gi­den­de we yzy­na gaý­dyp ge­len­de ula­gyň äh­li gör­nü­şi üçin gat­naw res­mi­na­ma­la­ry­ny no­bat­syz al­mak hu­ku­gyn­dan peý­da­lan­ýar­lar. Şun­da har­by gul­lu­gy borç­na­ma bo­ýun­ça geç­ýän har­by gul­luk­çy­lar gul­luk iş sa­pa­ry­na ibe­ri­lende iş sa­pa­ryň şa­ha­dat­na­ma­sy esa­syn­da öz­le­ri­ne myh­man­ha­na­lar­da ýer ber­ki­dip goý­mak (bron­la­mak) we ony no­bat­syz al­mak hu­ku­gyn­dan peý­da­lan­ýar­lar.

3. Har­by gul­luk­çy­la­ryň, har­by gul­luk­dan bo­şan ra­ýat­la­ryň, ola­ryň maş­ga­la ag­za­la­ry­nyň Türk­me­nis­ta­nyň çä­gin­de gat­na­ma­gy hem-de ola­ryň öz em­lä­gi­niň da­şal­ma­gy bi­len we gul­luk iş sa­pa­ry­na ibe­ri­len­de myh­man­ha­na­lar­da ýer ber­ki­dip goý­ma­gy (bron­la­ma­gy) bi­len bag­la­ny­şyk­ly çyk­da­jy­la­ryň öwe­zi Türk­me­nis­ta­nyň Go­ran­mak mi­nistr­li­gi­niň hem-de ka­nun bo­ýun­ça öz­le­rin­de har­by gul­luk göz öňün­de tu­tu­lan beý­le­ki mi­nistr­lik­le­riň we pu­dak­la­ýyn do­lan­dy­ryş eda­ra­la­ry­nyň ha­sa­by­na do­lun­ýar.

4. Sö­weş he­re­ket­le­ri ne­ti­je­sin­de ma­ýyp bo­lan har­by gul­luk­çy­lar, sö­weş he­re­ket­le­ri­ne gat­na­şan­lar hem-de şo­lar bi­len deň­leş­di­ri­len adam­lar, har­by gul­lu­gyň we­te­ran­la­ry, şeý­le hem har­by gul­lu­gy geç­ýän döw­rün­de we­pat bo­lan ýa-da nam-ny­şan­syz ýi­ten har­by gul­luk­çy­la­ryň ata-ene­si ýa­şa­ýan ýer­le­rin­de jem­gy­ýet­çi­lik aw­tou­lag se­riş­de­le­ri­niň äh­li gör­nü­şin­de (tak­si­den baş­ga) tö­leg­siz gat­na­mak hu­ku­gyn­dan peý­da­lan­ýar­lar.

5. Har­by gul­lu­gy ça­gy­ryş bo­ýun­ça geç­ýän har­by gul­luk­çy­la­ryň hat­la­ry­ny we ýol­lan­ma­la­ry­ny (har­by bö­lüm­ler ta­ra­pyn­dan ibe­ril­ýän) tö­leg­siz iber­mä­ge hu­ku­gy bar­dyr, şeý­le hem ola­ryň ady­na ýa­zy­lan hat­lar har­by gul­lu­gy geç­ýän ýe­ri­ne tö­leg­siz ibe­ril­ýär.

22-nji mad­da. Har­by gul­luk­çy­la­ryň bi­ka­nun he­re­ket­ler ba­ra­da şi­ka­ýat et­mä­ge bo­lan hu­ku­gy

1. Har­by gul­luk­çy­la­ryň Türk­me­nis­ta­nyň ka­nun­la­ryn­da bel­le­nen ter­tip­de ka­zy­ýe­te ýüz tut­mak ar­ka­ly öz hu­kuk­la­ry­ny hem ka­nu­ny bäh­bit­le­ri­ni go­ra­ma­ga hu­ku­gy bar­dyr.

2. Har­by do­lan­dy­ryş eda­ra­la­ry­nyň we ser­ker­de­le­riň (baş­lyk­la­ryň) ka­da-ka­nu­na bi­ka­nun çöz­güt­le­ri hem-de he­re­ket­le­ri Türk­me­nis­ta­nyň Ýa­rag­ly Güýç­le­ri­niň har­by Ter­tip­na­ma­la­ryn­da göz öňün­de tu­tu­lan ter­tip­de şi­ka­ýat edi­lip bil­ner.

3. Ça­gy­ryş bo­ýun­ça har­by gul­lu­gy geç­ýän har­by gul­luk­çy­lar har­by gul­lu­gy geç­mek bi­len bag­la­ny­şyk­ly me­se­le­ler bo­ýun­ça ka­zy­ýe­te ar­za ýa-da şi­ka­ýat bi­len ýüz tu­tan­la­ryn­da döw­let pa­jy­ny tö­le­mek­den bo­şa­dyl­ýar­lar.

23-nji mad­da. Ra­ýat­la­ryň har­by gul­luk­dan bo­şa­ma­gy we ola­ryň işe ýer­leş­di­ril­me­gi

1. Har­by gul­luk­da bol­ma­gyň aň­ry­çäk ýa­şy­na ýet­me­gi, sag­lyk ýag­da­ýy se­bäp­li ýa-da gu­ra­ma­çy­lyk-we­zi­pe çä­re­le­ri­niň ge­çi­ril­me­gi ne­ti­je­sin­de har­by gul­luk­dan pen­si­ýa al­mak hu­ku­gy be­ril­män bo­şan har­by gul­luk­çy­la­ra bo­şan­dan soň bir ýy­lyň do­wa­myn­da Türk­me­nis­ta­nyň Go­ran­mak mi­nistr­li­gi­niň hem-de ka­nun bo­ýun­ça öz­le­rin­de har­by gul­luk göz öňün­de tu­tu­lan beý­le­ki mi­nistr­lik­le­riň we pu­dak­la­ýyn do­lan­dy­ryş eda­ra­la­ry­nyň ha­sa­by­na har­by ady üçin be­ril­ýän hak sak­la­nyp gal­ýar.

2. Ça­gy­ryş bo­ýun­ça har­by gul­lu­gy ge­çen har­by gul­luk­çy­lar har­by gul­luk­dan bo­şan­la­ryn­da, ola­ra dur­muş tö­leg­le­ri­ni we beý­le­ki tö­leg­le­ri ha­sap­la­mak üçin bin­ýat­lyk muk­da­ry­na deň möç­ber­de, eger olar ýe­tim bol­sa ýa-da ola­ryň hos­sar­la­ry we ho­wan­dar­la­ry bol­ma­sa — bel­le­nen dur­muş tö­leg­le­ri­ni we beý­le­ki tö­leg­le­ri ha­sap­la­mak üçin bin­ýat­lyk muk­da­ry­nyň bäş es­se­si möç­be­rin­de bir­wagt­la­ýyn kö­mek pu­ly be­ril­ýär.

3. Har­by gul­luk­dan bo­şan ra­ýat­la­ra hem-de ola­ryň maş­ga­la ag­za­la­ry­na işe ýer­leş­mek we dur­muş taý­dan üp­jün­çi­lik bo­ýun­ça şu goş­ma­ça hu­kuk­lar bel­le­nil­ýär:

1) ila­ty iş bi­len üp­jün et­mek gul­lu­gy­na ýüz tu­tan gü­nün­den beý­läk bir aý­dan gi­jä goý­man, ola­ryň hü­när­le­ri göz öňün­de tu­tu­lyp iş bi­len üp­jün edil­me­gi;

2) har­by gul­lu­ga ça­gy­ryl­maz­dan (gir­mez­den) öň döw­let kär­ha­na­la­ryn­da we eda­ra­la­ryn­da iş­län ra­ýat­lar­da şol öň­ki kär­ha­na­la­ry­na we eda­ra­la­ry­na işe gir­mek hu­ku­gy­nyň sak­la­nyp gal­ma­gy;

3) har­by gul­luk­dan bo­şan har­by gul­luk­çy­la­ryň ýüz tu­tan pur­sa­dyn­dan beý­läk bir aý­dan gi­jä goý­man, mek­de­be çen­li ça­ga­lar eda­ra­la­ry­na ça­ga­la­ry­nyň ýer­leş­di­ril­me­gi.

4. Har­by gul­luk­dan bo­şa­dyl­ma­gy ýa-da bo­şa­dyl­ma­gy­nyň esas­la­ry bi­len ra­zy­laş­ma­dyk ma­ha­lyn­da, har­by gul­luk­çy­la­ryň har­by gul­luk­da bol­ma­gy­nyň ta­mam­la­nan gü­nün­den baş­lap bir aýyň do­wa­myn­da ýo­kar­da du­ran ser­ker­de­li­ge şi­ka­ýat et­mä­ge ýa-da ka­zy­ýe­te ýüz tut­ma­ga hu­kuk­la­ry bar­dyr.

24-nji mad­da. Har­by gul­luk­çy­la­ryň ek­leý­ji­si­ni ýi­ti­ren maş­ga­la ag­za­la­ry­ny dur­muş taý­dan go­ra­mak

1. Ek­leý­ji­si­ni ýi­ti­ren­li­gi üçin har­by gul­luk­çy­la­ryň maş­ga­la ag­za­la­ry­na Türk­me­nis­ta­nyň Ila­ty dur­muş taý­dan go­ra­mak ha­kyn­da ko­dek­si­ne la­ýyk­lyk­da, ek­leý­ji­si­ni ýi­ti­ren­di­gi bo­ýun­ça pen­si­ýa bel­le­nil­ýär.

2. Har­by gul­luk­çy­la­ryň ek­leý­ji­si­ni ýi­ti­ren maş­ga­la ag­za­la­ry mi­ra­sa bo­lan hu­kuk ha­kyn­da şa­ha­dat­na­ma ber­len­de döw­let pa­jy­ny tö­le­mek­den bo­şa­dyl­ýar­lar.

3. Har­by gul­luk­çy­la­ryň ek­leý­ji­si­ni ýi­ti­ren maş­ga­la­la­ry baş­ga ýa­şa­ýyş jaý­la­ry be­ril­mez­den, eýe­läp otu­ran ýa­şa­ýyş jaý­la­ryn­dan çy­ka­ry­lyp bi­lin­mez. Har­by gul­luk­çy­la­ryň maş­ga­la­la­ryn­da har­by gul­luk­çy­la­ryň we­pat bo­lan (ara­dan çy­kan) gü­nü­ne çen­li peý­da­la­nan hyz­mat­la­ry üçin: ýa­şa­ýyş ja­ýy üçin, dur­muş hyz­mat­la­ry üçin tö­leg­ler bo­ýun­ça ýe­ňil­lik­ler, şeý­le hem ýa­şa­ýyş jaý şert­le­ri­ni go­wu­lan­dyr­mak ba­ra­da­ky hu­ku­gy sak­la­nyp gal­ýar.

4. Har­by gul­luk­çy­la­ryň ek­leý­ji­si­ni ýi­ti­ren maş­ga­la ag­za­la­ry ýa­şa­ýyş ja­ýy­ny gur­mak üçin ýer bö­lek­le­ri­ni al­mak­da ar­tyk­maç­lyk hu­ku­gyn­dan peý­da­lan­ýar­lar. Ola­ra hu­su­sy ýa­şa­ýyş ja­ýy­ny gur­mak we abat­la­ýyş iş­le­ri­ni ge­çir­mek üçin Türk­me­nis­ta­nyň Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti ta­ra­pyn­dan kes­git­le­nil­ýän ter­tip­de ýe­ňil­lik­li şert­ler­de karz al­ma­ga hu­kuk be­ril­ýär.

5. Har­by gul­luk borç­la­ry­ny ýe­ri­ne ýe­tir­ýän ma­ha­lyn­da we­pat bo­lan (ara­dan çy­kan) har­by gul­luk­çy­la­ryň ata-ene­le­ri­ne hem-de baş­ga bi­ri bi­len ni­ka­laş­ma­dyk aýal­la­ry­na (är­le­ri­ne) tö­leg­siz luk­man­çy­lyk kö­me­gi­ni al­mak hu­ku­gy be­ril­ýär.

6. We­pat bo­lan (ara­dan çy­kan) uly we ýo­ka­ry de­re­je­li ser­ker­de­le­riň, şol san­da har­by gul­luk­da bol­ma­gyň aň­ry­çäk ýa­şy­na ýet­me­gi, sag­lyk ýag­da­ýy ýa-da gu­ra­ma­çy­lyk-we­zi­pe çä­re­le­ri­niň ge­çi­ril­me­gi se­bäp­li, har­by gul­luk­dan bo­şan­la­ryň aýal­la­ryn­da (är­le­rin­de) ola­ryň we­pat bo­lan (ara­dan çy­kan) gü­nü­ne çen­li peý­da­la­nyp ge­len luk­man­çy­lyk kö­me­gi­niň be­ril­me­gi, öz­le­ri­ni şy­pa­ha­na­lar­da be­jert­me­gi bo­ýun­ça ber­len ýe­ňil­lik­ler sak­la­nyp gal­ýar.

25-nji mad­da. Pen­si­ýa üp­jün­çi­li­gi­ne bo­lan hu­kuk

Har­by gul­luk­dan bo­şan ra­ýat­la­ryň hem-de ola­ryň maş­ga­la ag­za­la­ry­nyň Türk­me­nis­ta­nyň ka­nun­çy­ly­gyn­da bel­le­nen ter­tip­de pen­si­ýa üp­jün­çi­li­gi­ne hu­ku­gy bar­dyr.

26-njy mad­da. Har­by gul­luk­çy­la­ryň fi­zi­ki güý­ji, ýö­ri­te se­riş­de­le­ri ulan­ma­ga, ýa­ra­gy ulan­ma­ga we peý­da­lan­ma­ga bo­lan hu­ku­gy

Har­by gul­luk­çy­la­ryň Türk­me­nis­ta­nyň ka­nun­çy­ly­gyn­da bel­le­nen ha­lat­lar­da we ter­tip­de fi­zi­ki güý­ji, ýö­ri­te se­riş­de­le­ri ulan­ma­ga, ýa­ra­gy gö­ter­mä­ge, ýa­nyn­da sak­la­ma­ga, ulan­ma­ga we peý­da­lan­ma­ga, şeý­le hem sö­weş­jeň we ýö­ri­te teh­ni­ka­ny peý­da­lan­ma­ga hu­ku­gy bar­dyr.

III BAP. HAR­BY GUL­LUK­ÇY­LA­RYŇ BORÇ­LA­RY

27-nji mad­da. Har­by gul­luk­çy­la­ryň umu­my borç­la­ry

1. Türk­me­nis­ta­nyň döw­let özyg­ty­ýar­ly­ly­gy­ny we çäk bi­te­wü­li­gi­ni go­rap sak­la­mak, döw­let howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek, harby ço­zu­şa gaý­ta­wul ber­mek, şeý­le hem Türk­me­nis­ta­nyň hal­ka­ra borç­na­ma­la­ry­na la­ýyk­lyk­da we­zi­pe­le­ri ýe­ri­ne ýe­tir­mek har­by bor­juň düýp ma­ny­sy­ny düz­ýär we har­by gul­luk­çy­la­ry şu­la­ra borç­ly ed­ýär:

1) har­by ka­sa­ma we­pa­ly bol­ma­ga, öz hal­ky­ňa ja­nyň-te­niň bi­len gul­luk et­mä­ge, öz Wa­ta­ny­ňy mert­ler­çe we ba­şar­jaň go­ra­ma­ga;

2) Türk­me­nis­ta­nyň Kons­ti­tu­si­ýa­sy­ny we beý­le­ki ka­nun­la­ry­ny, Türk­me­nis­ta­nyň Ýa­rag­ly Güýç­le­ri­niň har­by Ter­tip­na­ma­la­ry­nyň ta­lap­la­ry­ny pug­ta ber­jaý et­mä­ge, ser­ker­de­le­riň (baş­lyk­la­ryň) buý­ruk­la­ry­ny gür­rüň­siz ýe­ri­ne ýe­tir­mä­ge;

3) öz hal­ky­ny go­raý­jy­la­ryň mer­te­be­si­ne we sö­weş­jeň şöh­ra­ty­na, har­by ady­nyň ab­ra­ýy­na we go­şun­da­ky ýol­daş­lyk dä­bi­ne sar­pa goý­ma­ga;

4) har­by us­sat­ly­gy­ny kä­mil­leş­dir­mä­ge, ýa­ra­gy we har­by teh­ni­ka­ny ulan­mak üçin he­mi­şe taý­ýar­lyk­da sak­la­ma­ga, har­by em­lä­gi aýaw­ly sak­la­ma­ga;

5) ter­tip-düz­gün­li, hüş­gär bol­ma­ga, döw­let we gul­luk sy­ry­ny go­rap sak­la­ma­ga;

6) Türk­me­nis­tan ta­ra­pyn­dan har­by ba­bat­da yk­rar edi­len hal­ka­ra hu­ku­gy­nyň ka­da­la­ry­ny ber­jaý et­mä­ge .

2. Har­by gul­luk­çy «Har­by borç­lu­lyk we har­by gul­luk ha­kyn­da» Türk­me­nis­ta­nyň Ka­nu­nyn­da göz öňün­de tu­tu­lan ha­lat­lar­da har­by gul­luk borç­la­ry­ny ýe­ri­ne ýe­tir­ýän ha­sap edil­ýär.

28-nji mad­da. Har­by gul­luk­çy­la­ryň we­zi­pe we ýö­ri­te borç­la­ry

1. Har­by gul­luk­çy­la­ryň we­zi­pe borç­la­ry hem-de ola­ry ýe­ri­ne ýe­tir­me­giň ter­ti­bi Türk­me­nis­ta­nyň ka­nun­la­ry, Türk­me­nis­ta­nyň Ýa­rag­ly Güýç­le­ri­niň har­by Ter­tip­na­ma­la­ry we beý­le­ki hu­kuk na­ma­la­ry bi­len kes­git­le­nil­ýär.

2. Ser­ker­de­ler (baş­lyk­lar) pa­ra­hat­çy­lyk­ly hem-de har­by dö­wür­de he­mi­şe sö­weş­jeň we mo­bi­li­za­sion taý­ýar­ly­gyň sak­lan­ma­gy­na, sö­weş we­zi­pe­le­ri­niň üs­tün­lik­li ýe­ri­ne ýe­ti­ril­me­gi­ne, sö­weş­jeň taý­ýar­ly­ga, şah­sy dü­zü­me ter­bi­ýe be­ril­me­gi­ne, onuň har­by düz­gün-ny­zam­ly­ly­gy­na, har­by gul­lu­gyň howp­suz­ly­gy­na, ýa­rag­la­ryň, har­by teh­ni­ka­nyň we em­lä­giň ýag­da­ýy­na hem-de abat sak­lan­ma­gy­na, mad­dy, teh­ni­ki, luk­man­çy­lyk, ma­li­ýe, dur­muş taý­dan üp­jün edil­me­gi­ne jo­gap ber­ýär­ler.

3. Sö­weş­jeň no­bat­çy­lyk­da (sö­weş gul­lu­gyn­da), gi­je-gün­diz­lik we gar­ni­zon tab­şy­ryk­la­ryn­da (nar­ýad­la­ryn­da) du­ran, te­bi­gy bet­bagt­çy­lyk­la­ryň zy­ýan­ly ne­ti­je­le­ri­ni ýok et­mek üçin, şeý­le hem beý­le­ki adat­dan da­şa­ry ýag­daý­lar­da çe­ki­len har­by gul­luk­çy­lar ýö­ri­te borç­la­ry ýe­ri­ne ýe­tir­ýär­ler. Ýö­ri­te borç­lar we ola­ry ýe­ri­ne ýe­tir­me­giň ter­ti­bi Türk­me­nis­ta­nyň Ýa­rag­ly Güýç­le­ri­niň har­by Ter­tip­na­ma­la­ry we beý­le­ki hu­kuk na­ma­la­ry bi­len bel­le­nil­ýär.

4. Har­by gul­luk­çy­la­ryň ýö­ri­te borç­la­ry ýe­ri­ne ýe­tir­mek­le­ri üçin, ola­ra Türk­me­nis­ta­nyň hu­kuk na­ma­la­ry hem-de Türk­me­nis­ta­nyň Ýa­rag­ly Güýç­le­ri­niň har­by Ter­tip­na­ma­la­ry bi­len bel­le­nen goş­ma­ça hu­kuk­lar (ýa­rag, güýç ulan­mak, hök­many ýe­ri­ne ýe­ti­ril­me­li ta­lap­la­ry bil­dir­mek, pug­ta bel­le­nen adam­la­ra bo­ýun eg­mek we ş.m.) ber­lip bil­ner.

IV BAP. HAR­BY GUL­LUK­ÇY­LA­RYŇ JO­GAP­KÄR­ÇI­LI­GI

29-njy mad­da. Har­by gul­luk­çy­la­ryň hu­kuk bo­zul­ma­la­ry üçin jo­gap­kär­çi­li­gi

1. Har­by gul­luk­çy­lar hu­kuk bo­zul­ma­la­ryň hä­si­ýe­ti­ne we agyr­ly­gy­na bag­ly­lyk­da düz­gün-ny­zam, ra­ýat-hu­kuk, mad­dy, ad­mi­nist­ra­tiw ýa-da je­na­ýat jo­gap­kär­çi­li­gi­ni çek­ýär­ler.

2. Har­by gul­luk­çy­lar har­by düz­gün-ny­za­my, ah­lak ka­da­la­ry­ny we har­by ar-na­my­sy boz­mak bi­len bag­ly­lyk­da eden et­miş­le­ri üçin Türk­me­nis­ta­nyň Ýa­rag­ly Güýç­le­ri­niň har­by Ter­tip­na­ma­la­ryn­da kes­git­le­nen esas­la­ra we ter­ti­be gö­rä düz­gün-ny­zam jo­gap­kär­çi­li­gi­ni çek­ýär­ler.

3. Har­by gul­luk­çy­lar ad­mi­nist­ra­tiw hu­kuk bo­zul­ma­la­ry üçin Türk­me­nis­ta­nyň Ad­mi­nist­ra­tiw hu­kuk bo­zul­ma­la­ry ha­kyn­da ko­dek­si­ne la­ýyk­lyk­da umu­my esas­lar­da jo­gap­kär­çi­lik çek­ýär­ler. Şun­da olar ba­ba­tyn­da ad­mi­nist­ra­tiw taý­dan tus­sag et­mek çä­re­le­ri, har­by gul­lu­gy ça­gy­ryş bo­ýun­ça geç­ýän har­by gul­luk­çy­lar ba­ra­da bol­sa, je­ri­me ula­ny­lyp bi­lin­mez.

4. Har­by gul­luk­çy­lar har­by gul­luk borç­la­ry­nyň ýe­ri­ne ýe­ti­ri­len ma­ha­lyn­da döw­le­te ýe­ti­ri­len mad­dy zy­ýan üçin «Har­by gul­luk­çy­la­ryň mad­dy jo­gap­kär­çi­li­gi ha­kyn­da» Türk­me­nis­ta­nyň Ka­nu­ny­na la­ýyk­lyk­da mad­dy jo­gap­kär­çi­li­ge çe­kil­ýär­ler.

5. Türk­me­nis­ta­nyň Ra­ýat ko­dek­sin­de göz öňün­de tu­tu­lan borç­la­ryň ýe­ri­ne ýe­ti­ril­män­di­gi ýa-da ta­la­bala­ýyk ýe­ri­ne ýe­ti­ril­män­di­gi, döw­le­te, gaý­ry fi­zi­ki we ýu­ri­dik şahs­la­ra ýe­ti­ri­len zy­ýan üçin har­by gul­luk­çy­lar ra­ýat-hu­kuk jo­gap­kär­çi­li­gi­ni çek­ýär­ler.

6. Har­by gul­luk­çy­lar je­na­ýat eden­di­gi üçin Türk­me­nis­ta­nyň Je­na­ýat ko­dek­si­ne la­ýyk­lyk­da je­na­ýat jo­gap­kär­çi­li­gi­ni çek­ýär­ler.

30-njy mad­da. Jem­gy­ýet­çi­lik tä­sir ediş çä­re­le­ri

1. Har­by gul­luk­çy­lar har­by düz­gün-ny­za­myň we jem­gy­ýet­çi­lik ter­ti­bi­niň bo­zul­ma­gy bi­len bag­la­ny­şyk­ly et­miş­ler üçin, şeý­le hem ah­lak ka­da­la­ry­nyň we har­by ar-na­my­syň bo­zul­ma­gy üçin jem­gy­ýet­çi­lik tä­sir ediş çä­re­le­ri­ne se­ze­war edi­lip bil­ner — şah­sy dü­zü­miň ýyg­nak­la­ryn­da ara al­nyp mas­la­hat­la­şy­lyp, ofi­ser­le­riň eden et­miş­le­ri­ne bol­sa — ofi­ser­ler ar-na­mys ka­zy­ýet­le­ri ta­ra­pyn­dan ga­ra­lyp bil­ner.

2. Har­by gul­luk­çy­la­ryň et­miş­le­ri­ni ara alyp mas­la­hat­laş­ma­gyň hem-de ola­ra ga­ral­ma­gyň we olar ba­ra­da jem­gy­ýet­çi­lik tä­sir ediş çä­re­le­ri­ni ulan­ma­gyň ter­ti­bi Türk­me­nis­ta­nyň Ýa­rag­ly Güýç­le­ri­niň har­by Ter­tip­na­ma­la­ry we Türk­me­nis­ta­nyň beý­le­ki hu­kuk na­ma­la­ry bi­len bel­le­nil­ýär.

31-nji mad­da. Har­by gul­luk­çy­lar babat­da ka­zy­ýet önüm­çi­li­gi­ni ýö­ret­mek

1. Har­by gul­luk­çy­la­ryň gat­naş­ýan ra­ýat iş­le­ri bo­ýun­ça, şeý­le-de ola­ryň je­na­ýat jo­gap­kär­çi­li­gi­ne çe­kil­mek­le­ri bi­len bag­ly­lyk­da ka­zy­ýet işi­ni ýö­ret­mek Türk­me­nis­ta­nyň iş ýö­re­diş ka­nun­çy­ly­gy­na la­ýyk­lyk­da ama­la aşy­ryl­ýar.

2. Je­na­ýat işi bo­ýun­ça tus­sag edi­len har­by gul­luk­çy wagt­la­ýyn har­by tus­sag­ha­na­da ýa-da des­lap­ky tus­sag ediş ýer­le­rin­de ra­ýat şahs­lar­dan aý­ry sak­la­nyl­ýar.

3. Har­by gul­luk­çy­la­ra Türk­me­nis­ta­nyň ka­nun­çy­ly­gyn­da bel­le­nen ter­tip­de ýu­ri­di­ki kö­me­gi al­ma­ga hu­kuk üp­jün edil­ýär.

V BAP. JEM­LEÝ­JI DÜZ­GÜN­LER

32-nji mad­da. Şu Ka­nu­nyň güý­je gir­me­gi

Şu Ka­nun res­mi taý­dan çap edi­len gü­nün­den güý­je gir­ýär.

33-nji mad­da. Kä­bir ka­nun­çy­lyk na­ma­la­ry­ny güý­jü­ni ýi­ti­ren di­ýip yk­rar et­mek

Şu­la­ry güý­jü­ni ýi­ti­ren di­ýip yk­rar et­me­li:

1) 2009-njy ýy­lyň 30-njy aw­gus­tyn­da ka­bul edi­len «Har­by gul­luk­çy­la­ryň hem-de ola­ryň maş­ga­la ag­za­la­ry­nyň sta­tu­sy we so­sial taý­dan go­ra­ly­şy ha­kyn­da» Türk­me­nis­ta­nyň Ka­nu­ny­ny (Türk­me­nis­ta­nyň Mej­li­si­niň Mag­lu­mat­la­ry, 2009 ý., № 3, 63-nji mad­da);

2) 2011-nji ýy­lyň 1-nji okt­ýab­ryn­da ka­bul edi­len «Har­by gul­luk­çy­la­ryň hem-de ola­ryň maş­ga­la ag­za­la­ry­nyň sta­tu­sy we so­sial taý­dan go­ra­ly­şy ha­kyn­da» Türk­me­nis­ta­nyň Ka­nu­ny­na üýt­get­me we goş­ma­ça gi­riz­mek ha­kyn­da» Türk­me­nis­ta­nyň Ka­nu­ny­ny (Türk­me­nis­ta­nyň Mej­li­si­niň Mag­lu­mat­la­ry, 2011 ý., № 4, 77-nji mad­da);

3) 2012-nji ýy­lyň 31-nji mar­tyn­da ka­bul edi­len «Har­by gul­luk­çy­la­ryň hem-de ola­ryň maş­ga­la ag­za­la­ry­nyň sta­tu­sy we so­sial taý­dan go­ra­ly­şy ha­kyn­da» Türk­me­nis­ta­nyň Ka­nu­ny­na üýt­get­me gi­riz­mek ha­kyn­da» Türk­me­nis­ta­nyň Ka­nu­ny­ny (Türk­me­nis­ta­nyň Mej­li­si­niň Mag­lu­mat­la­ry, 2012 ý., № 1, 45-nji mad­da).

Türk­me­nis­ta­nyň Pre­zi­den­ti
Gurbanguly Berdimuhamedow.

Aş­ga­bat şä­he­ri. 2017-nji ýy­lyň 25-nji no­ýab­ry.