Şu Ka­nun ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek çyg­ryn­da ýü­ze çyk­ýan jem­gy­ýet­çi­lik gat­na­şyk­la­ry­ny düz­gün­leş­dir­ýär, ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­me­giň hu­kuk, gu­ra­ma­çy­lyk we yk­dy­sa­dy esas­la­ry­ny kes­git­le­ýär.

1-nji mad­da. Şu Ka­nun­da peý­da­la­nyl­ýan esa­sy dü­şün­je­ler

Şu Ka­nu­nyň mak­sat­la­ry üçin şu esa­sy dü­şün­je­ler peý­da­la­nyl­ýar:

1) bi­ka­nun ga­tyş­mak — ulag top­lu­my­nyň howp­suz işi­ne we­him sal­ýan, adam­la­ryň ja­ny­na we sag­ly­gy­na zy­ýan, mad­dy ze­lel ýe­ti­ril­me­gi­ne ge­ti­ren ýa-da şeý­le ne­ti­je­le­riň bol­ma­gy­na we­him dö­red­ýän hu­ku­ga gar­şy he­re­ket (he­re­ket­siz­lik), şol san­da ter­ror­çy­lyk­ly he­re­ket;

2) da­şaý­jy — ýo­lag­çy­ny, ibe­ri­ji ta­ra­pyn­dan yna­ny­lan ýü­ki, ba­ga­žy ibe­ri­len ýe­rin­den bar­ma­ly ýe­ri­ne el­tip ber­me­gi, şeý­le hem ola­ry aly­ja ýa-da onuň yg­ty­ýar­ly eden şah­sy­na ber­me­gi özü­ne borç edip ka­bul eden ýu­ri­dik ýa-da fi­zi­ki şahs;

3) howp­suz­lyk de­re­je­si — ulag top­lu­my­nyň bi­ka­nun ga­tyş­mak we­hi­mi­niň de­re­je­si­ne la­ýyk gel­ýän go­rag­ly­lyk de­re­je­si;

4) hü­när sy­na­gy eda­ra­la­ry — ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek çyg­ryn­da yg­ty­ýar­ly eda­ra­lar, ola­ryň ýer­li bö­lün­me­le­ri, şeý­le hem ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek çyg­ryn­da yg­ty­ýar­ly eda­ra­la­ryň ga­ra­ma­gyn­da bo­lan we ola­ryň ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün ed­ýän güýç­le­riň hü­när sy­na­gy­ny ge­çir­mä­ge yg­ty­ýar­ly eden gu­ra­ma­la­ry;

5) ulag howp­suz­ly­gy — ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri­niň ýa-da ulag se­riş­de­le­ri­niň bi­ka­nun ga­tyş­mak­dan go­rag­ly­lyk ýag­da­ýy;

6) ulag howp­suz­ly­gy­ny ber­jaý et­mek — ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­rin­de ýa-da ulag se­riş­de­le­rin­de bol­ýan ýa-da bar­ýan fi­zi­ki şahs­lar ta­ra­pyn­dan Türk­me­nis­ta­nyň ka­nun­çy­ly­gyn­da bel­le­ni­len ta­lap­la­ryň ýe­ri­ne ýe­ti­ril­me­gi;

7) ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün ed­ýän güýç­ler — ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň sub­ýek­ti­niň ýa-da ulag howp­suz­ly­gy bö­lün­me­le­ri­niň ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri­niň ýa-da ulag se­riş­de­le­ri­niň ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek bi­len gös-gö­ni bag­ly iş­gär­le­ri­ni hem goş­mak bi­len, ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň sub­ýek­tin­de, ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­rin­de we ulag se­riş­de­le­rin­de ulag howp­suz­ly­gy­nyň üp­jün edil­me­gi­ne jo­gap­kär şahs­lar;

8) ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün ed­ýän güýç­le­riň hü­när sy­na­gy — ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün ed­ýän güýç­le­ri ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek bi­len gös-gö­ni bag­ly işi ýe­ri­ne ýe­tir­mä­ge goý­ber­mek ýa-da şeý­le işi ýe­ri­ne ýe­tir­mek­den çet­leş­dir­mek ba­ra­da çöz­gü­diň ka­bul edil­me­gi üçin ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň sub­ýek­ti ta­ra­pyn­dan ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün ed­ýän güýç­le­riň bi­lim­le­ri­niň, ba­şar­nyk­la­ry­nyň we en­dik­le­ri­niň, şeý­le hem ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün ed­ýän güýç­le­riň aý­ry-aý­ry to­par­la­ry­nyň şah­sy sy­pat­la­ry­nyň we fi­zi­ki taý­ýar­ly­gy­nyň de­re­je­si­niň Türk­me­nis­ta­nyň ka­nun­çy­ly­gy­na la­ýyk­ly­gy­ny anyk­la­mak;

9) ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek — ulag top­lu­my çyg­ryn­da döw­let ta­ra­pyn­dan kes­git­len­ýän hem-de bi­ka­nun ga­tyş­mak we­him­le­ri­ne la­ýyk gel­ýän hu­kuk, yk­dy­sa­dy, gu­ra­ma­çy­lyk we gaý­ry çä­re­le­riň ul­ga­my­nyň dur­mu­şa ge­çi­ril­me­gi;

10) ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek çyg­ryn­da yg­ty­ýar­ly eda­ra­lar — Türk­me­nis­ta­nyň Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti ta­ra­pyn­dan ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek çyg­ryn­da döw­let hyz­mat­la­ry­ny et­mek bo­ýun­ça we­zi­pe­le­ri ama­la aşyr­ma­ga yg­ty­ýar­ly edi­len döw­let eda­ra­la­ry;

11) ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek çyg­ryn­da ýö­ri­te­leş­di­ri­len gu­ra­ma­lar — ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri­niň we ulag se­riş­de­le­ri­niň gow­şak­lyk ýag­da­ýy­na ba­ha ber­me­gi ge­çir­mek üçin ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek çyg­ryn­da yg­ty­ýar­ly eda­ra­lar­da Türk­me­nis­ta­nyň Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti ta­ra­pyn­dan bel­le­ni­len ter­tip­de akk­re­di­tir­le­nen ýu­ri­dik şahs­lar;

12) ulag howp­suz­ly­gy bö­lün­me­le­ri — ulag bo­ýun­ça döw­let eda­ra­la­ry­nyň ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri­ni we ulag se­riş­de­le­ri­ni bi­ka­nun ga­tyş­mak­dan go­ra­ma­gy ama­la aşyr­ýan (şol san­da ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň sub­ýekt­le­ri bi­len şert­na­ma­lar esa­syn­da) bö­lün­me­le­ri ýa-da şu mak­sat üçin bel­le­ni­len ter­tip­de akk­re­di­tir­le­nen ýu­ri­dik şahs­lar;

13) ulag howp­suz­ly­gy zo­la­gy — fi­zi­ki şahs­la­ryň (ulag se­riş­de­le­ri­niň) geç­me­gi, ýük­le­riň, ba­ga­žyň, el goş­la­ry­nyň, şah­sy goş-go­lam­la­ryň gö­te­ri­lip ge­çi­ril­me­gi (ge­çi­ril­me­gi) ýa-da haý­wan­la­ryň bir ýer­den baş­ga ýe­re ge­çi­ril­me­gi üçin ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek bo­ýun­ça ta­lap­la­ra la­ýyk­lyk­da aý­ra­tyn düz­gün bel­len­ýän ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýek­ti, onuň bö­le­gi (ýe­rüs­ti, ýe­ras­ty, ho­wa, su­wüs­ti), ulag se­riş­de­si, onuň bö­le­gi;

14) ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri — şu­la­ry öz içi­ne al­ýan teh­no­lo­gik top­lum:

a) de­mir ýol we aw­to­mo­bil men­zil­le­ri­ni we be­ket­le­ri­ni;

b) ýe­ras­ty ge­çel­ge­le­ri, es­ta­ka­da­la­ry, köp­rü­le­ri;

ç) de­ňiz ter­mi­nal­la­ry­ny, de­ňiz port­la­ry­nyň ak­wa­to­ri­ýa­la­ry­ny;

d) içer­ki suw ýol­la­ryn­da ýer­leş­ýän we ýo­lag­çy­la­ry ýa-da howp­ly ýük­le­ri ýük­le­mek (dü­şür­mek) ama­la aşy­ryl­ýan port­la­ry, şeý­le hem gä­mi gat­naw­la­ry bo­lan gid­ro­teh­ni­ki des­ga­la­ry;

e) Türk­me­nis­ta­nyň içer­ki suw­la­ryn­da, çäk deň­zin­de, de­ňiz yk­dy­sa­dy zo­la­gyn­da we kon­ti­nen­tal şel­fin­de ýer­leş­ýän eme­li ada­la­ry, gur­luş­la­ry, des­ga­la­ry;

ä) ae­rod­rom­la­ry, ae­ro­port­la­ry, ara­gat­na­şyk, na­wi­ga­si­ýa we ulag se­riş­de­le­ri­niň he­re­ke­ti­ni do­lan­dyr­mak ul­gam­la­ry­nyň ob­ýekt­le­ri­ni;

f) aw­to­mo­bil ýol­la­ry­nyň, de­mir ýo­luň, içer­ki suw ýol­la­ry­nyň bö­lek­le­ri­ni, di­ku­çar du­ral­ga­la­ry­ny, go­nuş meý­dan­ça­la­ry­ny, şeý­le hem ulag top­lu­my­nyň iş­le­me­gi­ni üp­jün ed­ýän Türk­me­nis­ta­nyň Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti ta­ra­pyn­dan kes­git­len­ýän gaý­ry bi­na­la­ry, des­ga­la­ry, gur­luş­la­ry we en­jam­la­ry;

15) ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri­ni we ulag se­riş­de­le­ri­ni to­par­lan­dyr­mak — bi­ka­nun ga­tyş­mak we­hi­mi­niň de­re­je­si­ni we onuň müm­kin bo­lan ne­ti­je­le­ri­ni ha­sa­ba al­mak bi­len ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri­niň we ulag se­riş­de­le­ri­niň kes­git­li to­par­la­ra de­giş­li edil­me­gi;

16) ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri­niň we ulag se­riş­de­le­ri­niň gow­şak­lyk ýag­da­ýy­na ba­ha ber­mek — ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri­niň we ulag se­riş­de­le­ri­niň bi­ka­nun ga­tyş­mak we­him­le­rin­den go­rag­ly­lyk de­re­je­si­ni kes­git­le­mek;

17) ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň sub­ýekt­le­ri — ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri­niň ýa-da ulag se­riş­de­le­ri­niň eýe­si bo­lan ýa-da olar­dan ka­nu­ny esas­da peý­da­lan­ýan gaý­ry ýu­ri­dik we fi­zi­ki şahs­lar;

18) ulag se­riş­de­le­ri — Türk­me­nis­ta­nyň ulag ka­nun­çy­ly­gyn­da kes­git­le­ni­len ma­ny­la­ryn­da fi­zi­ki şahs­la­ry, ýük­le­ri, ba­ga­žy, el goş­la­ry­ny, şah­sy goş-go­lam­la­ry, haý­wan­la­ry ýa-da gör­ke­zi­len ulag se­riş­de­le­rin­de otur­dy­lan en­jam­la­ry da­şa­mak üçin ni­ýet­le­ni­len we şu­la­ry öz içi­ne al­ýan gur­luş­lar:

a) ýo­lag­çy­la­ry we ba­ga­žy yzy­gi­der­li da­şa­mak ýa-da sar­gyt bo­ýun­ça ýo­lag­çy­la­ry we ba­ga­žy da­şa­mak ýa-da howp­ly ýük­le­ri da­şa­mak üçin peý­da­la­nyl­ýan aw­to­mo­bil ula­gy­nyň ulag se­riş­de­le­ri­ni;

b) ra­ýat awia­si­ýa­sy­nyň ho­wa ar­ka­ly da­şaý­şy ama­la aşyr­ýan ho­wa gä­mi­le­ri­ni;

ç) Türk­me­nis­ta­nyň Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti ta­ra­pyn­dan kes­git­len­ýän umu­my mak­sat­ly awia­si­ýa­nyň ho­wa gä­mi­le­ri­ni;

d) söw­da de­ňiz gat­na­wy­nyň mak­sat­la­ry üçin peý­da­la­nyl­ýan gä­mi­le­ri (de­ňiz gä­mi­le­ri), mu­ňa ge­ze­lenç gä­mi­le­ri, ýel­ken­li sport gä­mi­le­ri, şeý­le hem ýüz­ýän de­ňiz plat­for­ma­sy­nyň esa­syn­da dö­re­di­len we bi­ka­nun ga­tyş­mak­dan go­ra­ma­gyň aý­ra­tyn­lyk­la­ry şu Ka­nu­nyň 16-njy mad­da­sy­nyň onun­jy bö­le­gi­ne la­ýyk­lyk­da bel­len­ýän eme­li gur­luş­lar we des­ga­lar gir­me­ýär;

e) içer­ki suw ýol­la­ryn­da ýo­lag­çy­la­ry gat­nat­mak üçin peý­da­la­nyl­ýan gä­mi­ler, mu­ňa ge­ze­lenç gä­mi­le­ri, ýel­ken­li sport gä­mi­le­ri we howp­ly ýük­le­ri da­şa­mak üçin gä­mi­ler gir­me­ýär;

ä) ýo­lag­çy­la­ry we ýük­le­ri, şol san­da howp­ly ýük­le­ri da­şa­ma­gy ama­la aşyr­ýan de­mir ýol ulagy­nyň he­re­ket ed­ýän dü­zü­mi­ni;

19) ulag top­lu­my — ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri we sub­ýekt­le­ri, ulag se­riş­de­le­ri;

20) howp­ly ýük­ler — adam­la­ryň ja­ny we sag­ly­gy, şeý­le hem daş­ky gur­şaw üçin howp­lu­ly­gy bo­lan, sa­na­wy Türk­me­nis­ta­nyň Pre­zi­den­ti ta­ra­pyn­dan tas­syk­la­nyl­ýan ýad­ro se­riş­de­le­ri, awu­ly, zä­her­li, part­la­ýyş howp­ly mad­da­lar.

2-nji mad­da. Ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­me­giň mak­sat­la­ry we we­zi­pe­le­ri

1. Ulag top­lu­my­nyň dur­nuk­ly we howp­suz iş­le­me­gi, ulag top­lu­my çyg­ryn­da bi­ka­nun ga­tyş­mak­dan şah­sy­ýe­tiň, jem­gy­ýe­tiň we döw­le­tiň bäh­bit­le­ri­niň go­ral­ma­gy ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­me­giň mak­sat­la­ry bo­lup dur­ýar.

2. Ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­me­giň esa­sy we­zi­pe­le­ri şu­lar bo­lup dur­ýar:

1) ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek çyg­ryn­da ka­da­laş­dy­ry­jy hu­kuk taý­dan düz­gün­leş­dir­mek;

2) bi­ka­nun ga­tyş­mak we­him­le­ri­ni kes­git­le­mek;

3) ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri­niň we ulag se­riş­de­le­ri­niň gow­şak­lyk ýag­da­ýy­na ba­ha ber­mek;

4) ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri­ni we ulag se­riş­de­le­ri­ni to­par­lan­dyr­mak;

5) ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek bo­ýun­ça ta­lap­la­ry we çä­re­le­ri iş­läp düz­mek we dur­mu­şa ge­çir­mek;

6) ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­me­giň güýç­le­ri­ni taý­ýar­la­mak we ola­ryň hü­när sy­na­gy­ny ge­çir­mek;

7) ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek çyg­ryn­da döw­let gö­zeg­çi­li­gi­ni ama­la aşyr­mak;

8) ulag howp­suz­ly­gy­ny mag­lu­mat, mad­dy-teh­ni­ki we yl­my-teh­ni­ki taý­dan üp­jün et­mek;

9) ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­me­giň teh­ni­ki se­riş­de­le­ri­ni ser­ti­fi­kat­laş­dyr­mak.

3-nji mad­da. Ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­me­giň ýö­rel­ge­le­ri

Ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­me­giň esa­sy ýö­rel­ge­le­ri şu­lar bo­lup dur­ýar:

1) ka­nu­ny­lyk;

2) şah­sy­ýe­tiň, jem­gy­ýe­tiň we döw­le­tiň bäh­bit­le­ri­niň deň ag­ram­ly­ly­gy­ny ber­jaý et­mek;

3) ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek çyg­ryn­da şah­sy­ýe­tiň, jem­gy­ýe­tiň we döw­le­tiň bi­le­lik­de jo­gap­kär­çi­li­gi;

4) üz­nük­siz­lik;

5) howp­suz­ly­gyň hal­ka­ra ul­gam­la­ry­na go­şu­lyş­mak;

6) ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň sub­ýekt­le­ri­niň, döw­let hä­ki­mi­ýet eda­ra­la­ry­nyň we ýer­li öz-özü­ňi do­lan­dy­ryş eda­ra­la­ry­nyň bi­le­lik­de he­re­ket et­mek­le­ri.

4-nji mad­da. Ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek

1. Eger şu Ka­nun­da we gaý­ry ka­nun­lar­da baş­ga­ça bel­len­me­dik bol­sa, ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri­niň we ulag se­riş­de­le­ri­niň ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň sub­ýekt­le­ri­ne we da­şaý­jy­la­ra ýük­len­ýär.

2. Şu Ka­nun, beý­le­ki ka­nun­lar we ola­ra la­ýyk­lyk­da ka­bul edil­ýän Türk­me­nis­ta­nyň gaý­ry ka­da­laş­dy­ry­jy hu­kuk na­ma­la­ry bi­len ber­len yg­ty­ýar­lyk­la­ry­na la­ýyk­lyk­da ýe­ri­ne ýe­ti­ri­ji hä­ki­mi­ýe­tiň eda­ra­la­ry ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün ed­ýär­ler, ýer­li öz-özü­ňi do­lan­dy­ryş eda­ra­la­ry bol­sa, ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mä­ge gat­naş­ýar­lar.

3. Ho­wa ula­gy­nyň ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­rin­de we ulag se­riş­de­le­rin­de ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek awia­si­ýa howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­me­gi öz içi­ne al­ýar.

4. Ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň sub­ýek­ti, da­şaý­jy da­şa­ma­gyň howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek bi­len bag­ly gul­luk borç­la­ry­ny ýe­ri­ne ýe­tir­mek­le­ri­ne päs­gel ber­me­ýän göw­rüm­de ulag se­riş­de­le­ri­niň iş­gär­le­ri­niň (eki­pa­žy­nyň) üs­tü­ne ulag se­riş­de­si­niň ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek bo­ýun­ça borç­la­ry ýük­le­mä­ge hak­ly­dyr.

5. Ulag howp­suz­ly­gy­nyň üp­jün edil­me­gi di­ňe ýe­ri­ne ýe­ti­ri­ji hä­ki­mi­ýe­tiň eda­ra­la­ry ta­ra­pyn­dan ama­la aşy­ryl­ýan ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri we ulag se­riş­de­le­ri ka­nun­lar ýa-da Türk­me­nis­ta­nyň Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti­niň ka­da­laş­dy­ry­jy hu­kuk na­ma­la­ry bi­len kes­git­len­ýär.

6. Şu Ka­nun bi­len ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­na de­giş­li edil­me­dik bi­na­la­ry, gur­lu­şyk­la­ry, des­ga­la­ry we gur­lu­şy­gy ta­mam­lan­ma­dyk we ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri­niň ser­he­din­de (çä­gin­de) ýer­le­şen ob­ýekt­le­ri bi­ka­nun ga­tyş­mak­dan, şol san­da ter­ror­çy­lyk­ly he­re­ket­ler­den go­ra­ma­gy üp­jün et­mek de­giş­li ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýek­ti­niň to­pa­ry­ny ha­sa­ba al­mak bi­len şu Ka­nu­na la­ýyk­lyk­da ama­la aşy­ryl­ýar. Şeý­le ob­ýekt­le­ri bi­ka­nun ga­tyş­mak­dan, şol san­da ter­ror­çy­lyk­ly he­re­ket­ler­den go­ra­ma­gy üp­jün et­me­giň ter­ti­bi de­giş­li ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýek­ti­niň ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­me­giň me­ýil­na­ma­sy bi­len kes­git­len­ýär.

7. Ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýek­tin­de ýa-da ulag se­riş­de­sin­de bi­ka­nun ga­tyş­mak we­hi­mi ba­ra­da mag­lu­mat bar­la­ny­lan­da ýe­ri­ne ýe­ti­ri­ji hä­ki­mi­ýe­tiň eda­ra­la­ry­nyň, ýer­li öz-özü­ňi do­lan­dy­ryş eda­ra­la­ry­nyň, ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň sub­ýekt­le­ri­niň we da­şaý­jy­la­ryň bi­le­lik­de he­re­ket et­me­gi­niň ter­ti­bi Türk­me­nis­ta­nyň Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti ta­ra­pyn­dan bel­len­ýär.

5-nji mad­da. Ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri­niň we ulag se­riş­de­le­ri­niň gow­şak­lyk ýag­da­ýy­na ba­ha ber­mek

1. Bi­ka­nun ga­tyş­mak­dan go­ra­mak üçin ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri­niň we ulag se­riş­de­le­ri­niň gow­şak­lyk ýag­da­ýy­na ba­ha ber­me­giň ter­ti­bi de­giş­li döw­let eda­ra­la­ry bi­len yla­laş­mak ar­ka­ly ulag bo­ýun­ça döw­let eda­ra­sy ta­ra­pyn­dan bel­len­ýär.

2. Ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri­niň gow­şak­lyk ýag­da­ýy­na ba­ha ber­mek ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek bo­ýun­ça ta­lap­la­ry ha­sa­ba al­mak bi­len şert­na­ma esa­syn­da ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek çyg­ryn­da ýö­ri­te­leş­di­ri­len gu­ra­ma­lar ta­ra­pyn­dan ge­çi­ril­ýär.

Ulag se­riş­de­le­ri­niň gow­şak­lyk ýag­da­ýy­na ba­ha ber­mek ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek bo­ýun­ça ta­lap­la­ry ha­sa­ba al­mak bi­len ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň sub­ýekt­le­ri ýa-da şert­na­ma esa­syn­da ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek çyg­ryn­da ýö­ri­te­leş­di­ri­len gu­ra­ma­lar ta­ra­pyn­dan ge­çi­ril­ýär.

3. Ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri­niň we ulag se­riş­de­le­ri­niň gow­şak­lyk ýag­da­ýy­na ba­ha ber­me­gi ge­çir­me­giň ne­ti­je­le­ri ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek çyg­ryn­da yg­ty­ýar­ly eda­ra­lar ta­ra­pyn­dan tas­syk­lan­ýar we olar ba­ra­da mag­lu­mat­lar rug­sat çäk­len­di­ri­len mag­lu­mat bo­lup dur­ýar. Şu mad­da­nyň ikin­ji bö­le­gin­de gör­ke­zi­len ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri­niň we ulag se­riş­de­le­ri­niň gow­şak­lyk ýag­da­ýy­na ba­ha ber­me­giň ne­ti­je­le­ri ba­ra­da mag­lu­mat­lar döw­let sy­ry­ny düz­ýän mag­lu­mat­lar bo­lup dur­ýar.

4. De­ňiz gä­mi­si­niň gow­şak­lyk ýag­da­ýy­na ba­ha ber­mek de­ňiz gä­mi­si­niň go­ra­lyp sak­lan­ma­gy­na ba­ha ber­me­gi hem öz içi­ne al­ýar we Türk­me­nis­ta­nyň hal­ka­ra şert­na­ma­la­ry, şu Ka­nun, şeý­le hem ola­ra la­ýyk­lyk­da ka­bul edil­ýän Türk­me­nis­ta­nyň gaý­ry ka­da­laş­dy­ry­jy hu­kuk na­ma­la­ry ta­ra­pyn­dan bel­le­ni­len ta­lap­la­ry ha­sa­ba al­mak bi­len ge­çi­ril­ýär.

5. De­ňiz ter­mi­na­ly­nyň, de­ňiz por­tu­nyň ak­wa­to­ri­ýa­sy­nyň gow­şak­lyk ýag­da­ýy­na ba­ha ber­mek de­giş­li port se­riş­de­le­ri­niň go­ra­lyp sak­lan­ma­gy­na ba­ha ber­me­gi hem öz içi­ne al­ýar we Türk­me­nis­ta­nyň hal­ka­ra şert­na­ma­la­ry, şu Ka­nun, şeý­le hem ola­ra la­ýyk­lyk­da ka­bul edil­ýän Türk­me­nis­ta­nyň gaý­ry ka­da­laş­dy­ry­jy hu­kuk na­ma­la­ry ta­ra­pyn­dan bel­le­ni­len ta­lap­la­ry ha­sa­ba al­mak bi­len ge­çi­ril­ýär. De­ňiz por­tu­nyň ak­wa­to­ri­ýa­sy­nyň gow­şak­lyk ýag­da­ýy­na ba­ha ber­me­giň aý­ra­tyn­lyk­la­ry de­giş­li döw­let eda­ra­la­ry bi­len yla­laş­mak ar­ka­ly ulag bo­ýun­ça döw­let eda­ra­sy ta­ra­pyn­dan bel­len­ýär.

6. Ho­wa gä­mi­si­niň, ho­wa ula­gy­nyň ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri­niň gow­şak­lyk ýag­da­ýy­na ba­ha ber­mek Ra­ýat awia­si­ýa­sy­nyň hal­ka­ra gu­ra­ma­sy­nyň ra­ýat awia­si­ýa­sy­ny bi­ka­nun ga­tyş­mak­dan go­ra­mak çyg­ryn­da­ky hal­ka­ra stan­dart­la­ry, şu Ka­nun we ola­ra la­ýyk­lyk­da ka­bul edil­ýän Türk­me­nis­ta­nyň gaý­ry ka­da­laş­dy­ry­jy hu­kuk na­ma­la­ry ta­ra­pyn­dan bel­le­ni­len ta­lap­la­ry ha­sa­ba al­mak bi­len ge­çi­ril­ýär.

7. Rug­sat çäk­len­di­ri­len mag­lu­mat­lar bo­lan ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri­niň we ulag se­riş­de­le­ri­niň gow­şak­lyk ýag­da­ýy­na ba­ha ber­me­giň ne­ti­je­le­ri ba­ra­da mag­lu­mat­lar we ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri­niň we ulag se­riş­de­le­ri­niň ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­me­giň me­ýil­na­ma­la­ryn­da sak­lan­ýan mag­lu­mat­lar bi­len iş­le­me­giň ter­ti­bi Türk­me­nis­ta­nyň Mi­nistr­ler Ka­bine­ti ta­ra­pyn­dan bel­len­ýär.

6-njy mad­da. Ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri­ni we ulag se­riş­de­le­ri­ni to­par­lan­dyr­mak

1. Bi­ka­nun ga­tyş­mak we­hi­mi­niň de­re­je­si­ni we onuň müm­kin bo­lan ne­ti­je­le­ri­ni ha­sa­ba al­mak bi­len ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri we ulag se­riş­de­le­ri hök­ma­ny to­par­lan­dy­ryl­ma­ga de­giş­li­dir­ler, mu­ňa şu Ka­nun­da göz öňün­de tu­tu­lan ha­lat­lar gir­me­ýär.

2. Ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri­niň we ulag se­riş­de­le­ri­niň to­par­la­ry­nyň sa­ny we to­par­lan­dy­ryl­ma­gy­nyň ba­ha be­riş öl­çeg­le­ri ma­li­ýe we yk­dy­sa­dy­ýet, şeý­le hem beý­le­ki de­giş­li döw­let eda­ra­la­ry bi­len yla­laş­mak ar­ka­ly ulag bo­ýun­ça döw­let eda­ra­sy ta­ra­pyn­dan kes­git­len­ýän ter­tip­de bel­len­ýär.

3. Ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri­ni we ulag se­riş­de­le­ri­ni to­par­lan­dyr­mak ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek çyg­ryn­da yg­ty­ýar­ly eda­ra­lar ta­ra­pyn­dan ama­la aşy­ryl­ýar.

4. To­par­lan­dy­ry­lan ob­ýekt­ler Ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri­niň we ulag se­riş­de­le­ri­niň sa­na­wy­na gi­ri­zil­ýär, ony alyp bar­ma­gy ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek çyg­ryn­da yg­ty­ýar­ly eda­ra­lar ulag bo­ýun­ça döw­let eda­ra­sy ta­ra­pyn­dan bel­len­ýän ter­tip­de ama­la aşyr­ýar­lar.

5. Ula­gyň gör­nüş­le­ri bo­ýun­ça to­par­lan­dy­ryl­ma­ga de­giş­li bol­ma­dyk ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri­ni we ulag se­riş­de­le­ri­ni de­giş­li döw­let eda­ra­la­ry bi­len yla­laş­mak ar­ka­ly ulag bo­ýun­ça döw­let eda­ra­sy kes­git­le­ýär.

7-nji mad­da. Ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri­niň we ulag se­riş­de­le­ri­niň howp­suz­lyk de­re­je­le­ri

1. Ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek bo­ýun­ça çä­re­le­ri gör­mek mak­sat­la­ry bi­len ulag top­lu­myn­da dür­li howp­suz­lyk de­re­je­le­ri bel­len­ýär.

2. Howp­suz­lyk de­re­je­le­ri­niň sa­na­wy we ulag top­lu­my­nyň işi­ne bi­ka­nun ga­tyş­mak we­hi­mi­niň de­re­je­si üýt­gän­de ola­ry yg­lan et­me­giň ter­ti­bi Türk­me­nis­ta­nyň Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti ta­ra­pyn­dan bel­len­ýär.

8-nji mad­da. Ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek bo­ýun­ça ta­lap­lar

1. Ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri­niň we ulag se­riş­de­le­ri­niň dür­li to­par­la­ry üçin şu Ka­nu­nyň 7-nji mad­da­syn­da göz öňün­de tu­tu­lan howp­suz­lyk de­re­je­le­ri­ni ha­sa­ba al­ýan ula­gyň gör­nüş­le­ri bo­ýun­ça ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek bo­ýun­ça ta­lap­lar, şol san­da ob­ýekt­le­riň (çäk­le­riň) ter­ror­çy­ly­ga gar­şy go­rag­ly­ly­gy­na ta­lap­lar ulag bo­ýun­ça döw­let eda­ra­sy­nyň de­giş­li döw­let eda­ra­la­ry bi­len yla­la­şy­lan tek­lip­na­ma­sy bo­ýun­ça Türk­me­nis­ta­nyň Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti ta­ra­pyn­dan bel­len­ýär. Gör­ke­zi­len ta­lap­lar ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň sub­ýekt­le­ri­niň we da­şaý­jy­la­ryň ýe­ri­ne ýe­tir­mek­le­ri üçin hök­ma­ny bo­lup dur­ýar.

2. Ula­gyň gör­nüş­le­ri bo­ýun­ça ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri­niň tas­la­ma­laş­dy­ryl­ýan we gu­rul­ýan döw­rün­de ola­ryň ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek bo­ýun­ça ta­lap­lar ulag bo­ýun­ça döw­let eda­ra­sy­nyň şä­her­gur­lu­şyk işi­ni döw­let ta­ra­pyn­dan düz­gün­leş­dir­me­gi ama­la aşyr­ýan eda­ra­lar, şeý­le hem beý­le­ki de­giş­li döw­let eda­ra­la­ry bi­len yla­la­şy­lan tek­lip­na­ma­sy bo­ýun­ça Türk­me­nis­ta­nyň Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti ta­ra­pyn­dan bel­len­ýär. Gör­ke­zi­len ta­lap­lar ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri­ni gu­ru­jy­la­ryň ýe­ri­ne ýe­tir­mek­le­ri üçin hök­ma­ny bo­lup dur­ýar.

3. Ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri bo­lup dur­ma­ýan we ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri­ne ýa­na­şyk ýer bö­lek­le­rin­de ýer­le­şen ob­ýekt­le­riň (bi­na­la­ryň, gur­lu­şyk­la­ryň, des­ga­la­ryň) şu Ka­nu­nyň 7-nji mad­da­syn­da göz öňün­de tu­tu­lan howp­suz­lyk de­re­je­le­ri­ni ha­sa­ba al­ýan ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek bo­ýun­ça ta­lap­lar ulag bo­ýun­ça döw­let eda­ra­sy­nyň de­giş­li döw­let eda­ra­la­ry bi­len yla­la­şy­lan tek­lip­na­ma­sy bo­ýun­ça Türk­me­nis­ta­nyň Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti ta­ra­pyn­dan bel­len­ýär. Gör­ke­zi­len ta­lap­lar gör­ke­zi­len ob­ýekt­le­riň (bi­na­la­ryň, gur­lu­şyk­la­ryň, des­ga­la­ryň) eýe­le­ri bo­lup dur­ýan ýa-da ka­nu­ny esas­da ola­ra eýe­lik ed­ýän gaý­ry ýu­ri­dik we fi­zi­ki şahs­la­ryň ýe­ri­ne ýe­tir­mek­le­ri üçin hök­ma­ny bo­lup dur­ýar.

4. Ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­rin­de ýa-da ulag se­riş­de­le­rin­de bar­ýan ýa-da bol­ýan fi­zi­ki şahs­lar üçin ula­gyň gör­nüş­le­ri bo­ýun­ça ulag howp­suz­ly­gy­ny ber­jaý et­mek bo­ýun­ça ta­lap­lar ulag bo­ýun­ça döw­let eda­ra­sy­nyň de­giş­li döw­let eda­ra­la­ry bi­len yla­la­şy­lan tek­lip­na­ma­sy bo­ýun­ça Türk­me­nis­ta­nyň Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti ta­ra­pyn­dan bel­len­ýär. Gör­ke­zi­len ta­lap­lar ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri­ne ýa-da ulag se­riş­de­le­ri­ne gel­ýän ýa-da olar­da bol­ýan fi­zi­ki şahs­la­ryň ýe­ri­ne ýe­tir­mek­le­ri üçin hök­ma­ny bo­lup dur­ýar.

9-njy mad­da. Ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri­niň we ulag se­riş­de­le­ri­niň ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek bo­ýun­ça çä­re­le­ri me­ýil­leş­dir­mek we dur­mu­şa ge­çir­mek

1. Ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri­niň we ulag se­riş­de­le­ri­niň gow­şak­lyk ýag­da­ýy­na ba­ha ber­me­gi ge­çir­me­giň ne­ti­je­le­ri­niň esa­syn­da ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek çyg­ryn­da yg­ty­ýar­ly eda­ra­lar ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri­niň we ulag se­riş­de­le­ri­niň ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­me­giň me­ýil­na­ma­la­ry­ny iş­läp düz­ýär. Gör­ke­zi­len me­ýil­na­ma­la­ry iş­läp düz­me­giň ter­ti­bi de­giş­li döw­let eda­ra­la­ry bi­len yla­laş­mak ar­ka­ly ulag bo­ýun­ça döw­let eda­ra­sy ta­ra­pyn­dan bel­len­ýär.

2. Ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri­niň we ulag se­riş­de­le­ri­niň ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­me­giň me­ýil­na­ma­la­ry ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek çyg­ryn­da yg­ty­ýar­ly eda­ra­lar ta­ra­pyn­dan tas­syk­lan­ýar. Ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri­niň we ulag se­riş­de­le­ri­niň ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­me­giň me­ýil­na­ma­la­ry­ny dur­mu­şa ge­çir­mek tap­gyr­la­ýyn ama­la aşy­ryl­ýar. Tap­gyr­la­ryň sa­ny we ola­ry dur­mu­şa ge­çir­me­giň möh­let­le­ri ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­me­giň de­giş­li me­ýil­na­ma­sy bi­len kes­git­len­ýär.

3. Ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri­niň we ulag se­riş­de­le­ri­niň ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­me­giň me­ýil­na­ma­la­ryn­da sak­lan­ýan mag­lu­mat­lar rug­sat çäk­len­di­ri­len mag­lu­mat bo­lup dur­ýar. Şu Ka­nu­nyň 5-nji mad­da­sy­nyň ikin­ji bö­le­gin­de gör­ke­zi­len ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri­niň we ulag se­riş­de­le­ri­niň ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­me­giň me­ýil­na­ma­la­ryn­da sak­lan­ýan mag­lu­mat­la­ry döw­let sy­ry­ny düz­ýän mag­lu­mat­lar bo­lup dur­ýar.

4. Ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri­niň we ulag se­riş­de­le­ri­niň ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­me­giň me­ýil­na­ma­la­ry­ny dur­mu­şa ge­çir­mek ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň sub­ýekt­le­ri we da­şaý­jy­lar, Türk­me­nis­ta­nyň ka­nun­çy­ly­gyn­da göz öňün­de tu­tu­lan ha­lat­lar­da bol­sa, döw­let hä­ki­mi­ýet eda­ra­la­ry ýa-da ýer­li öz-özü­ňi do­lan­dy­ryş eda­ra­la­ry bi­len bi­le­lik­de ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň sub­ýekt­le­ri ta­ra­pyn­dan ama­la aşy­ryl­ýar.

De­ňiz por­tu­nyň ak­wa­to­ri­ýa­sy­nyň ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­me­giň me­ýil­na­ma­la­ry­ny dur­mu­şa ge­çir­mek de­ňiz por­tu­nyň ka­pi­ta­ny ta­ra­pyn­dan ama­la aşy­ryl­ýar.

5. De­ňiz gä­mi­si­niň ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­me­giň me­ýil­na­ma­sy de­ňiz gä­mi­si­ni go­ra­ma­gyň me­ýil­na­ma­sy bo­lup dur­ýar we Türk­me­nis­ta­nyň hal­ka­ra şert­na­ma­la­ry, şu Ka­nun, şeý­le hem ola­ra la­ýyk­lyk­da ka­bul edil­ýän Türk­me­nis­ta­nyň gaý­ry ka­da­laş­dy­ry­jy hu­kuk na­ma­la­ry bi­len bel­le­ni­len ta­lap­la­ry ha­sa­ba al­mak bi­len iş­le­nip dü­zül­ýär.

6. De­ňiz por­tu­nyň ak­wa­to­ri­ýa­sy­nyň, de­ňiz ter­mi­na­ly­nyň ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­me­giň me­ýil­na­ma­la­ry Türk­me­nis­ta­nyň hal­ka­ra şert­na­ma­la­ry, şu Ka­nun, şeý­le hem ola­ra la­ýyk­lyk­da ka­bul edil­ýän Türk­me­nis­ta­nyň gaý­ry ka­da­laş­dy­ry­jy hu­kuk na­ma­la­ry bi­len bel­le­ni­len ta­lap­la­ry ha­sa­ba al­mak bi­len iş­le­nip dü­zül­ýär.

7. Port se­riş­de­le­ri­ne de­giş­li edi­len Türk­me­nis­ta­nyň çäk deň­zin­de, içer­ki suw­la­ryn­da, de­ňiz yk­dy­sa­dy zo­la­gyn­da we kon­ti­nen­tal şel­fin­de ýer­leş­ýän eme­li ada­la­ryň, gur­luş­la­ryň, des­ga­la­ryň ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­me­giň me­ýil­na­ma­sy de­giş­li port se­riş­de­le­ri­ni go­ra­ma­gyň me­ýil­na­ma­sy bo­lup dur­ýar we Türk­me­nis­ta­nyň hal­ka­ra şert­na­ma­la­ry, şu Ka­nun, şeý­le hem ola­ra la­ýyk­lyk­da ka­bul edil­ýän Türk­me­nis­ta­nyň gaý­ry ka­da­laş­dy­ry­jy hu­kuk na­ma­la­ry bi­len bel­le­ni­len ta­lap­la­ry ha­sa­ba al­mak bi­len iş­le­nip dü­zül­ýär.

8. Ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň sub­ýek­ti­niň bi­ri ta­ra­pyn­dan ula­nyl­ýan ho­wa ula­gy­nyň ulag se­riş­de­le­ri­niň ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­me­gi­niň me­ýil­na­ma­syn­da kes­git­le­nen awia­si­ýa howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek bo­ýun­ça çä­re­le­riň je­mi Ra­ýat awia­si­ýa­sy­nyň hal­ka­ra gu­ra­ma­sy­nyň ra­ýat awia­si­ýa­sy­ny bi­ka­nun ga­tyş­mak­dan go­ra­mak çyg­ryn­da hal­ka­ra stan­dart­la­ryn­da göz öňün­de tu­tu­lan awia­si­ýa kär­ha­na­sy­nyň awia­si­ýa howp­suz­ly­gy mak­sat­na­ma­sy bo­lup dur­ýar we gör­ke­zi­len çä­re­ler Türk­me­nis­ta­nyň hal­ka­ra şert­na­ma­la­ry, şu Ka­nun, şeý­le hem ola­ra la­ýyk­lyk­da ka­bul edil­ýän Türk­me­nis­ta­nyň gaý­ry ka­da­laş­dy­ry­jy hu­kuk na­ma­la­ry bi­len bel­le­ni­len ta­lap­la­ry ha­sa­ba al­mak bi­len iş­le­nip dü­zül­ýär.

9. Awia­si­ýa howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek bo­ýun­ça çä­re­ler gör­ke­zi­lip, dü­zü­len ae­ro­por­tuň (ae­rod­ro­myň) ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­me­giň me­ýil­na­ma­sy Ra­ýat awia­si­ýa­sy­nyň hal­ka­ra gu­ra­ma­sy­nyň ra­ýat awia­si­ýa­sy­ny bi­ka­nun ga­tyş­mak­dan go­ra­mak çyg­ryn­da hal­ka­ra stan­dart­la­ryn­da göz öňün­de tu­tu­lan de­giş­li ae­ro­por­tuň (ae­rod­ro­myň) awia­si­ýa howp­suz­ly­gy mak­sat­na­ma­sy bo­lup dur­ýar we ol Türk­me­nis­ta­nyň hal­ka­ra şert­na­ma­la­ry, şu Ka­nun, şeý­le hem ola­ra la­ýyk­lyk­da ka­bul edil­ýän Türk­me­nis­ta­nyň gaý­ry ka­da­laş­dy­ry­jy hu­kuk na­ma­la­ry bi­len bel­le­ni­len ta­lap­la­ry ha­sa­ba al­mak bi­len iş­le­nip dü­zül­ýär.

10-njy mad­da. Ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek bi­len gös-gö­ni bag­ly iş­ler ýe­ri­ne ýe­ti­ri­len­de çäk­len­dir­me­ler

1. Ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek bi­len gös-gö­ni bag­ly iş­le­ri ýe­ri­ne ýe­tir­mä­ge şu şahslaryň ha­ky ýok­dur:

1) bil­kast­la­ýyn je­na­ýat edenligi üçin öz-özün­den aý­ryl­ma­dyk ýa-da aý­ryl­ma­dyk iş ke­si­len­lik aý­by bo­lan­lar;

2) psi­hi­ki ke­sel­ler­den, arak­hor­luk­dan, ne­şe­keş­lik­den ýa-da psi­hoak­tiw mad­da­la­ra bag­ly­lyk­dan ejir çek­ýän­ler, sa­gal­ma­gy ýa-da psi­hi­ki sag­lyk ýag­da­ýy dur­nuk­ly go­wu­lan­ma­gy bi­len bag­ly­lyk­da bu adam­lar ba­bat­da dis­pan­ser gö­zeg­çi­li­gi bes edil­ýän­çä;

3) düz­gün-ny­zam et­mi­şi­ eden­li­gi, düz­gün-ny­za­my gö­dek ýa-da yzy­gi­der­li bo­zan­ly­gy, döw­let gul­luk­çy­sy­nyň at-ab­ra­ýy­ny we mer­te­be­si­ni ab­raý­dan dü­şür­ýän et­miş eden­li­gi, oňa yna­myň ýi­ti­ri­len­li­gi bi­len bag­ly Türk­me­nis­ta­nyň ka­nun­çy­ly­gyn­a laýyk gelýän esas­lar bo­ýun­ça döw­let we­zi­pe­si bo­ýun­ça yg­ty­ýar­lyk­la­ry­ny möh­le­tin­den öň bes eden­ler ýa-da döw­let gul­lu­gyn­dan, şol san­da hu­kuk go­raý­jy eda­ra­lar­dan bo­şa­dy­lan­lar, eger yg­ty­ýar­lyk­lar möh­le­tin­den öň şeý­le bes edi­len­den ýa-da döw­let gul­lu­gyn­dan şeý­le bo­şa­dy­lan­dan soň üç ýyl­dan az möh­let ge­çen bol­sa;

4) öz­le­ri ba­bat­da Türk­me­nis­ta­nyň ka­nun­çy­ly­gy­na la­ýyk­lyk­da ge­çi­ri­len bar­lag­la­ryň ne­ti­je­le­ri bo­ýun­ça ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek bi­len gös-gö­ni bag­ly iş­le­ri ýe­ri­ne ýe­tir­mä­ge goý­ber­mek müm­kin däl­li­gi ba­ra­da yg­ty­ýar­ly döw­let eda­ra­la­ry­nyň ne­ti­je­na­ma­sy bar bo­lan­lar;

5) «Je­na­ýat­çy­lyk­ly ýol bi­len al­nan gir­de­ji­le­riň ka­nun­laş­dy­ryl­ma­gy­na we ter­ror­çy­ly­gyň ma­li­ýe­leş­di­ril­me­gi­ne gar­şy he­re­ket et­mek ha­kyn­da» Türk­me­nis­ta­nyň Ka­nu­ny­na la­ýyk­lyk­da dü­zü­len ter­ror­çy­lyk­ly ýa-da ekst­re­mis­tik gu­ra­ma­lar ýa-da ter­ror­çy­lar bi­len bag­la­ny­şy­gy bo­lan gu­ra­ma­la­ryň we fi­zi­ki şahs­la­ryň sa­na­wy­na gi­ri­zi­len­ler;

6) ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek bi­len gös-gö­ni bag­ly işe ka­bul edi­len­de özi ba­ra­da gör­ne­tin ýa­lan mag­lu­mat­la­ry ha­bar be­ren­ler;

7) bel­le­ni­len ter­tip­de ber­len luk­man­çy­lyk ne­ti­je­na­ma­sy­na la­ýyk­lyk­da ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek bi­len gös-gö­ni bag­ly işi ýe­ri­ne ýe­tir­mä­ge luk­man­çy­lyk taý­dan gar­şy gel­me­le­ri bo­lan­lar;

8) şu Ka­nun­ bilen bel­le­ni­len ter­tip­de ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün ed­ýän güýç­le­riň taý­ýar­ly­gy­ny we hü­när sy­na­gy­ny geç­me­dik­ler.

2. Ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek bi­len gös-gö­ni bag­ly işe ka­bul edil­ýän ýa-da şeý­le işi ýe­ri­ne ýe­tir­ýän adam­lar ba­bat­da şu mad­da­nyň bi­rin­ji bö­le­gin­de gör­ke­zi­len mag­lu­mat­la­ry bar­la­mak Türk­me­nis­ta­nyň Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti ta­ra­pyn­dan bel­le­nil­ýän ter­tip­de ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň sub­ýekt­le­ri ta­ra­pyn­dan ge­çi­ril­ýär.

3. Ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň sub­ýekti­niň şu mad­da­nyň bi­rin­ji bö­le­gi­niň 1-7-nji bent­le­rin­de gör­ke­zi­len mag­lu­mat­la­ry bar­la­ma­gy­nyň mak­sat­la­ry üçin ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek bi­len gös-gö­ni bag­ly işe ka­bul edil­ýän ýa-da şeý­le işi ýe­ri­ne ýe­tir­ýän adam­la­ryň aý­ry-aý­ry to­par­la­ry­nyň şah­sy mag­lu­mat­la­ry­ny iş­läp taý­ýar­la­mak hü­när sy­na­gy eda­ra­la­ry ta­ra­pyn­dan ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün ed­ýän güýç­le­riň hü­när sy­na­gy­nyň ter­ti­bin­de göz öňün­de tu­tu­lan aý­ra­tyn­lyk­la­ry ha­sa­ba al­mak bi­len ama­la aşy­ryl­ýar.

4. Ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek bi­len gös-gö­ni bag­ly iş­le­riň sa­na­wy Türk­me­nis­ta­nyň Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti ta­ra­pyn­dan bel­len­ýär.

11-nji mad­da. Ulag howp­suz­ly­gy çyg­ryn­da mag­lu­mat taý­dan üp­jün et­mek

1. Ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek bo­ýun­ça çä­re­le­ri ama­la aşyr­mak mak­sat­la­ry bi­len yg­ty­ýar­ly döw­let eda­ra­sy ta­ra­pyn­dan ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­me­giň bir bi­te­wi mag­lu­mat ul­ga­my dö­re­dil­ýär.

2. Şu mad­da­nyň bi­rin­ji bö­le­gin­de gör­ke­zi­len mag­lu­mat ul­ga­my ulag se­riş­de­le­ri­niň ýo­lag­çy­la­ry we iş­gär­le­ri (eki­pa­žy) ba­ra­da şah­sy mag­lu­mat­la­ryň aw­to­mat­laş­dy­ry­lan mer­kez­leş­di­ri­len bin­ýat­la­ryn­dan yba­rat­dyr. Şeý­le bin­ýat­lar da­şa­ma­gyň şu gör­nüş­le­ri ama­la aşy­ry­lan­da eme­le ge­ti­ril­ýär:

1) içer­ki we hal­ka­ra ho­wa ar­ka­ly da­şa­ýyş­lar;

2) içer­ki we hal­ka­ra de­mir ýol gat­naw­la­ryn­da da­şal­ma­gy;

3) içer­ki we hal­ka­ra gat­na­wy­ny ama­la aşyr­ýan gä­mi­ler­de da­şal­ma­gy;

4) aw­tou­lag­da şä­he­ra­ra we hal­ka­ra gat­naw­la­ry.

3. Ulag se­riş­de­le­ri­niň ýo­lag­çy­la­ry we iş­gär­le­ri (eki­pa­žy) ba­ra­da şah­sy mag­lu­mat­la­ryň aw­to­mat­laş­dy­ry­lan mer­kez­leş­di­ri­len bin­ýat­la­ry (mun­dan beý­läk — mer­kez­leş­di­ri­len bin­ýat­lar) şu­lar ta­ra­pyn­dan ber­len mag­lu­mat­la­ryň esa­syn­da eme­le ge­ti­ril­ýär:

1) ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň sub­ýekt­le­ri we da­şaý­jy­la­ry;

2) da­şa­ma­gyň şu mad­da­nyň ikin­ji bö­le­gin­de gör­ke­zi­len gör­nüş­le­ri­ni ama­la aşyr­ýan döw­let eda­ra­la­ry ýa-da beý­le­ki ýu­ri­dik we fi­zi­ki şahs­lar;

3) ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­me­giň me­se­le­le­ri bo­ýun­ça hal­ka­ra hyz­mat­daş­ly­gy­nyň çäk­le­rin­de da­şa­ry ýurt döw­let­le­ri we gu­ra­ma­la­ry.

4. Ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­me­giň bir bi­te­wi mag­lu­mat ul­ga­my­nyň mag­lu­mat se­riş­de­le­ri rug­sat çäk­len­di­ri­len mag­lu­mat­lar bo­lup dur­ýar­lar.

5. Ulag se­riş­de­le­ri­niň ýol res­mi­na­ma­la­ry (bi­let­ler) res­mi­leş­di­ri­len­de we iş­gär­le­ri (eki­pa­žy) dö­re­di­len­de şu mag­lu­mat­lar mer­kez­leş­di­ri­len bin­ýat­la­ra ge­çi­ril­mä­ge de­giş­li­dir:

1) fa­mi­li­ýa­sy, ady, ata­sy­nyň ady;

2) dog­lan se­ne­si;

3) ýol res­mi­na­ma­sy (bi­le­di) edi­nil­ýän şah­sy­ýe­ti tas­syk­la­ýan res­mi­na­ma­nyň gör­nü­şi we bel­gi­si;

4) ug­ral­ýan ýe­ri, ba­ryl­ýan ýe­ri, gid­ýän ug­ru­nyň gör­nü­şi (dü­şüp geç­mez­den, üs­ta­şyr);

5) gi­dil­ýän se­ne­si;

6) jyn­sy;

7) ra­ýat­ly­gy.

6. Ýol res­mi­na­ma­la­ry (bi­let­ler) bron­la­nyp goý­lan­da şu mad­da­nyň bä­şin­ji bö­le­gi­niň 1-5-nji bent­le­rin­de göz öňün­de tu­tu­lan mag­lu­mat­lar mer­kez­leş­di­ri­len bin­ýat­la­ra ge­çi­ril­mä­ge de­giş­li­dir.

7. Sar­gyt bo­ýun­ça ýo­lag­çy­la­ry gat­nat­mak ama­la aşy­ry­lan­da ýo­lag­çy­la­ryň sa­na­wy dö­re­di­len­de şu mad­da­nyň bä­şin­ji bö­le­gin­de göz öňün­de tu­tu­lan mag­lu­mat­lar mer­kez­leş­di­ri­len bin­ýat­la­ra ge­çi­ril­mä­ge de­giş­li­dir.

8. Ulag se­riş­de­le­ri­niň iş­gär­le­ri (eki­pa­žy) üçin şu mad­da­nyň bä­şin­ji bö­le­gin­de göz öňün­de tu­tu­lan mag­lu­mat­la­ra goş­ma­ça ulag se­riş­de­si­niň eki­pa­žyn­da eýe­le­ýän we­zi­pe­si ba­ra­da mag­lu­mat mer­kez­leş­di­ri­len bin­ýat­la­ra hök­ma­ny ge­çi­ril­mä­ge de­giş­li­dir.

9. Ulag se­riş­de­le­ri­niň iş­gär­le­ri (eki­pa­žy) ba­ra­da şu mad­da­nyň se­ki­zin­ji bö­le­gin­de gör­ke­zi­len mag­lu­mat ulag se­riş­de­le­ri­niň eki­paž­la­ry­ny dö­ret­me­giň ta­mam­lan­ma­gy bo­ýun­ça, ýö­ne ulag se­riş­de­si­niň ug­ra­ýan pur­sa­dy­na çen­li 24 sa­gat­dan gi­jä gal­dyr­maz­dan, mer­kez­leş­di­ri­len bin­ýat­la­ra ge­çi­ril­ýär.

10. Ulag se­riş­de­si­niň eki­pa­žy­nyň dü­zü­mi üýt­gän (go­şu­lan) ha­la­tyn­da ulag se­riş­de­si­niň eki­pa­žy­nyň dü­zü­mi­ne gi­ri­zi­len adam­lar ba­ra­da mag­lu­mat­lar ha­ýal et­mez­den, ýö­ne ulag se­riş­de­si­niň ug­ra­ýan pur­sa­dyn­dan gi­jä goý­maz­dan, mer­kez­leş­di­ri­len bin­ýat­la­ra ge­çi­ril­ýär.

11. Mer­kez­leş­di­ri­len bin­ýat­la­ry dö­ret­me­giň we alyp bar­ma­gyň, şeý­le hem olar­da sak­lan­ýan mag­lu­mat­la­ry ber­me­giň ter­ti­bi yg­ty­ýar­ly döw­let eda­ra­sy ta­ra­pyn­dan bel­len­ýär.

12. Mer­kez­leş­di­ri­len bin­ýat­la­ra mag­lu­mat­la­ry ge­çir­mek ýol res­mi­na­ma­sy (bi­let) res­mi­leş­di­ri­len­de, bron­la­nyp goý­lan­da, ýo­lag­çy­la­ryň sa­na­wy dö­re­di­len­de we ulag se­riş­de­si­niň iş­gär­le­ri (eki­pa­žy) dö­re­di­len­de gör­ke­zil­ýän we şah­sy­ýe­ti tas­syk­la­ýan res­mi­na­ma­nyň dü­zü­len di­lin­de ama­la aşy­ryl­ýar. Şeý­le res­mi­na­ma­nyň dü­zü­len di­li­ni peý­da­lan­mak bi­len mer­kez­leş­di­ri­len bin­ýat­la­ra mag­lu­mat­la­ry ge­çir­me­giň aý­ra­tyn­lyk­la­ry ola­ry dö­ret­me­giň we alyp bar­ma­gyň, şeý­le hem mer­kez­leş­di­ri­len bin­ýat­lar­da sak­lan­ýan mag­lu­mat­la­ry ber­me­giň ter­ti­bi bi­len bel­len­ýär.

13. De­giş­li döw­let eda­ra­la­ry bi­len yla­laş­mak arkaly ulag bo­ýun­ça döw­let eda­ra­sy ta­ra­pyn­dan ulag­la­ryň aý­ry-aý­ry gör­nüş­le­ri­ne bag­ly­lyk­da mer­kez­leş­di­ri­len bin­ýat­la­ra ge­çi­ril­ýän goş­ma­ça mag­lu­mat­lar bel­le­nip bil­ner.

14. Eger Türk­me­nis­ta­nyň hal­ka­ra şert­na­ma­la­ry bi­len baş­ga­ça bel­len­me­dik bol­sa, ulag se­riş­de­si­niň eýe­le­ri bo­lup dur­ýan, Türk­me­nis­ta­na, Türk­me­nis­tan­dan ýa-da Türk­me­nis­ta­nyň çä­gi­niň üs­ti bi­len ýo­lag­çy­la­ryň hal­ka­ra da­şa­ýyş­la­ry­ny ýe­ri­ne ýe­tir­ýän ýa-da ony gaý­ry ka­nu­ny esas­lar­da peý­da­lan­ýan da­şa­ry ýurt döw­le­ti­niň ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň sub­ýek­ti ýa-da da­şaý­jy­sy şu mad­da­nyň bä­şin­ji-do­ku­zyn­jy bö­lek­le­rin­de göz öňün­de tu­tu­lan mag­lu­mat­la­ry mer­kez­leş­di­ri­len bin­ýat­la­ra ge­çir­me­gi «Şah­sy dur­muş ba­ra­da mag­lu­mat we ony go­ra­mak ha­kyn­da» Türk­me­nis­ta­nyň Ka­nu­ny­na la­ýyk­lyk­da üp­jün ed­ýär­ler.

15. Şu mad­da­da göz öňün­de tu­tu­lan mag­lu­mat­la­ry mer­kez­leş­di­ri­len bin­ýat­la­ra ge­çir­me­giň ter­ti­bi­niň ber­jaý edi­li­şi­ni bar­la­mak yg­ty­ýar­ly döw­let eda­ra­sy ta­ra­pyn­dan ulag howp­suz­ly­gy çyg­ryn­da döw­let gö­zeg­çi­li­gi ama­la aşy­ry­lan­da ge­çi­ril­ýär.

12-nji mad­da. Ulag howp­suz­ly­gy çyg­ryn­da döw­let gö­zeg­çi­li­gi

1. Ulag howp­suz­ly­gy çyg­ryn­da döw­let gö­zeg­çi­li­gi yg­ty­ýar­ly döw­let eda­ra­la­ry (mun­dan beý­läk — döw­let gö­zeg­çi­li­gi eda­ra­la­ry) ta­ra­pyn­dan ola­ryň yg­ty­ýar­ly­lyk­la­ry­nyň çäk­le­rin­de Türk­me­nis­ta­nyň ka­nun­çy­ly­gy­na la­ýyk­lyk­da Türk­me­nis­ta­nyň Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti ta­ra­pyn­dan bel­le­ni­len ter­tip­de ama­la aşy­ryl­ýar.

2. Ulag howp­suz­ly­gy çyg­ryn­da döw­let gö­zeg­çi­li­gi­ni ama­la aşyr­mak, ýu­ri­dik we fi­zi­ki şahs­la­ryň bar­lag­la­ry­ny gu­ra­mak we ge­çir­mek bi­len bag­ly gat­na­şyk­la­ra bar­lag­la­ry gu­ra­ma­gyň we ge­çir­me­giň şu mad­da­nyň üçün­ji-al­tyn­jy bö­lek­le­rin­de bel­le­ni­len aý­ra­tyn­lyk­la­ry ha­sa­ba al­nyp, Türk­me­nis­ta­nyň ka­nun­çy­ly­gy­nyň ka­da­la­ry ula­nyl­ýar.

3. Şu­la­ryň ge­çi­ri­len gü­nün­den bir ýy­lyň geç­me­gi me­ýil­leş­di­ril­ýän bar­la­gy ge­çir­mek üçin esas bol­ýar:

1) ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň sub­ýek­ti­niň, da­şaý­jy­nyň, ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri­ni gu­ru­jy­nyň döw­let bel­li­gi­ne alyn­ma­gy­nyň;

2) soň­ky me­ýil­leş­di­ri­len bar­la­gyň ge­çi­ril­me­gi­niň ta­mam­lan­ma­gy­nyň.

4. Me­ýil­na­ma­dan da­şa­ry bar­lag­la­ry ge­çir­mek üçin şu­lar esas bol­ýar:

1) döw­let gö­zeg­çi­li­gi eda­ra­sy­nyň ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek bo­ýun­ça ta­lap­la­ryň ýü­ze çy­ka­ry­lan bo­zul­ma­la­ry­ny ara­dan aýyr­mak ba­ra­da be­ren tab­şy­ryk­na­ma­sy­nyň ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň sub­ýek­ti, da­şaý­jy, ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri­ni gu­ru­jy ta­ra­pyn­dan ýe­ri­ne ýe­ti­ril­me­gi­niň möh­le­ti­niň geç­me­gi;

2) ulag top­lu­my­nyň işi­ne bi­ka­nun ga­tyş­mak we­hi­mi­niň dö­re­me­gi­niň ha­ky­ky ýag­daý­la­ry ýa-da ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek bo­ýun­ça ta­lap­la­ryň ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň sub­ýekt­le­ri, da­şaý­jy­lar, ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri­ni gu­ru­jy­lar ta­ra­pyn­dan bo­zul­ma­gy ba­ra­da ra­ýat­la­ryň ýüztut­ma­la­ry­nyň we ar­za­la­ry­nyň, döw­let hä­ki­mi­ýet eda­ra­la­ryn­dan, ýer­li öz-özü­ňi do­lan­dy­ryş eda­ra­la­ryn­dan, köp­çü­lik­le­ýin ha­bar be­riş se­riş­de­le­rin­den we beý­le­ki­ler­den mag­lu­ma­tyň döw­let gö­zeg­çi­li­gi eda­ra­la­ry­na ge­lip go­wuş­ma­gy;

3) adam­la­ryň ja­ny­na, sag­ly­gy­na, döw­le­tiň howp­suz­ly­gy­na zy­ýan, fi­zi­ki we ýu­ri­dik şahs­la­ryň em­lä­gi­ne ze­lel ýe­ti­ril­me­gi­ne ge­ti­ren ulag top­lu­my­nyň işi­ne bi­ka­nun ga­ty­şyl­ma­gy;

4) Türk­me­nis­ta­nyň Pre­zi­den­ti­niň ýa-da Türk­me­nis­ta­nyň Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti­niň tab­şy­ry­gy­na la­ýyk­lyk­da ýa-da ka­nun­la­ryň ber­jaý edi­li­şi­ne gö­zeg­çi­lik et­me­giň çäk­le­rin­de pro­ku­ra­tu­ra eda­ra­la­ry­na ge­lip gow­şan ma­te­rial­lar we ýüztut­ma­lar bo­ýun­ça me­ýil­na­ma­dan da­şa­ry bar­la­gy ge­çir­mek ba­ra­da pro­ku­ro­ryň ta­la­by­nyň esa­syn­da döw­let gö­zeg­çi­li­gi eda­ra­sy­nyň ýol­baş­çy­sy­nyň (ýol­baş­çy­sy­nyň orun­ba­sa­ry­nyň) me­ýil­na­ma­dan da­şa­ry bar­la­gy ge­çir­mek ba­ra­da be­ren buý­ru­gy­nyň bol­ma­gy.

5. Şu mad­da­nyň dör­dün­ji bö­le­gi­niň 2-nji ben­din­de gör­ke­zi­len esas bo­ýun­ça ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň sub­ýek­ti­niň, da­şaý­jy­nyň, ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri­ni gu­ru­jy­nyň işi­ni me­ýil­na­ma­dan da­şa­ry ýe­rin­de bar­la­mak döw­let gö­zeg­çi­li­gi eda­ra­sy ta­ra­pyn­dan pro­ku­ra­tu­ra eda­ra­la­ry bi­len yla­la­şy­lan­dan soň, şu mad­da­nyň dör­dün­ji bö­le­gi­niň 3-nji ben­din­de gör­ke­zi­len esas bo­ýun­ça bol­sa Türk­me­nis­ta­nyň ka­nun­çy­ly­gyn­da bel­le­ni­len ter­tip­de pro­ku­ra­tu­ra eda­ra­la­ry­ny ha­bar­ly et­mek bi­len ha­ýal et­mez­den ge­çi­ri­lip bil­ner.

Şu mad­da­nyň dör­dün­ji bö­le­gi­niň 4-nji ben­din­de gör­ke­zi­len esas bo­ýun­ça me­ýil­na­ma­dan da­şa­ry ýe­rin­dä­ki bar­lag döw­let gö­zeg­çi­li­gi eda­ra­sy ta­ra­pyn­dan pro­ku­ra­tu­ra eda­ra­la­ry bi­len yla­la­şyl­maz­dan ge­çi­ri­lip bil­ner.

6. Şu mad­da­nyň dör­dün­ji bö­le­gi­niň 2-nji ýa-da 3-nji ben­din­de gör­ke­zi­len esas bo­ýun­ça me­ýil­na­ma­dan da­şa­ry ýe­rin­dä­ki bar­la­gyň ge­çi­ril­me­gi ba­ra­da ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň sub­ýek­ti­ne, da­şaý­ja, ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri­ni gu­ru­ja des­lap­dan ha­bar be­ril­me­gi­ne ýol be­ril­me­ýär.

7. Ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň sub­ýekt­le­ri­ne, da­şaý­jy­la­ra, ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri­ni gu­ru­jy­la­ra bar­lag­lar, şol san­da me­ýil­na­ma­la­ýyn we me­ýil­na­ma­dan da­şa­ry ýe­rin­dä­ki bar­lag­lar ge­çi­ri­len­de test-när­se­le­riň (ýa­ra­ga, part­laý­jy mad­da­la­ra ýa-da ulag howp­suz­ly­gy zo­la­gyn­da ýa-da onuň bö­le­gin­de baş­ga ýe­re ge­çir­mä­ge ga­da­gan­lyk ýa-da çäk­len­dir­me bel­le­ni­len beý­le­ki gur­luş­lar, när­se­ler we mad­da­lar ba­bat­da ola­ra meň­ze­di­len när­se­le­riň) we test-ob­ýekt­le­riň (ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek bo­ýun­ça ta­lap­la­ryň bo­zu­jy­la­ry­na meň­ze­di­len adam­la­ryň) peý­da­la­nyl­ma­gy­na ýol be­ril­ýär.

8. Ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň sub­ýekt­le­ri­ni, da­şaý­jy­la­ry, ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri­ni gu­ru­jy­la­ry şu mad­da­nyň ýe­din­ji bö­le­gin­de gör­ke­zi­len test-när­se­le­riň we test-ob­ýekt­le­riň peý­da­la­nyl­ma­gy bi­len bar­la­mak döw­let gö­zeg­çi­li­gi eda­ra­la­ry ta­ra­pyn­dan Türk­me­nis­ta­nyň ka­nun­çy­ly­gyn­da bel­le­ni­len ter­tip­de ge­çi­ril­ýär.

13-nji mad­da. Ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek çyg­ryn­da ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň sub­ýekt­le­ri­niň we da­şaý­jy­la­ryň hu­kuk­la­ry we borç­la­ry

1. Ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň sub­ýekt­le­ri­niň we da­şaý­jy­la­ryň şu­la­ra hu­ku­gy bar­dyr:

1) ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­me­giň me­se­le­le­ri bo­ýun­ça bel­le­ni­len ter­tip­de döw­let eda­ra­la­ryn­dan mag­lu­mat al­ma­ga;

2) ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek bo­ýun­ça ulag bo­ýun­ça döw­let eda­ra­sy­na we beý­le­ki döw­let eda­ra­la­ry­na tek­lip­le­ri gi­riz­mä­ge.

2. Ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň sub­ýekt­le­ri we da­şaý­jy­lar şu­la­ra borç­lu­dyr­lar:

1) ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­rin­de we ulag se­riş­de­le­rin­de bi­ka­nun ga­tyş­mak we­him­le­ri­niň ýa-da onuň özü­niň edi­len­li­gi ba­ra­da ulag bo­ýun­ça döw­let eda­ra­sy ta­ra­pyn­dan bel­le­ni­len ter­tip­de ha­ýal et­mez­den ha­bar ber­mä­ge;

2) döw­let eda­ra­la­ry­nyň, şol san­da döw­let gö­zeg­çi­li­gi eda­ra­la­ry­nyň ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek bo­ýun­ça ta­lap­la­ryň bo­zul­ma­la­ry­ny ara­dan aýyr­mak ba­ra­da be­ren tab­şy­ryk­na­ma­sy­ny, ka­ra­ry­ny şu Ka­nu­nyň 8-nji mad­da­sy­na la­ýyk­lyk­da ýe­ri­ne ýe­tir­mä­ge;

3) bi­ka­nun ga­tyş­ma­gy ýü­ze çy­kar­mak­da, duý­dur­mak­da we ola­ryň öňü­ni al­mak­da, ola­ryň edil­me­gi­ne ýar­dam ed­ýän se­bäp­le­ri we şert­le­ri anyk­la­mak­da ýar­dam et­mä­ge;

4) şu Ka­nu­nyň 6-njy mad­da­syn­da göz öňün­de tu­tu­lan to­par­lan­dyr­ma­gy ge­çir­mek üçin do­ly we dog­ry mag­lu­ma­ty ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek çyg­ryn­da yg­ty­ýar­ly eda­ra­la­ra ber­mä­ge.

3. Ae­ro­port­la­ry, şeý­le hem de­ňiz ter­mi­nal­la­ry­ny, der­ýa port­la­ry­ny, de­mir ýol be­ket­le­ri­ni we beý­le­ki­le­ri tas­la­ma­laş­dyr­ma­gy, gur­ma­gy ýa-da üýt­ge­dip gur­ma­gy (ne­ti­je­de üýt­ge­di­lip gu­rul­ýan ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýek­ti­niň meý­da­ny ýa-da se­ne­na­ma ýy­ly­nyň do­wa­myn­da gel­ýän we ug­ra­dyl­ýan ýo­lag­çy­la­ryň sa­ny 20 gö­te­rim­den ar­tyk ýo­kar­lan­ýan bol­sa) ama­la aşyr­ýan ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň sub­ýekt­le­ri, tas­la­ma­laş­dy­ryl­ýan ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri­niň eýe­le­ri kes­git­len­me­dik ha­la­tyn­da bol­sa, ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri­ni gu­ru­jy­lar ulag bo­ýun­ça döw­let eda­ra­sy ta­ra­pyn­dan kes­git­len­ýän ter­tip­de gör­ke­zi­len ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri­niň tas­la­ma­laş­dy­ryl­ma­gy­na tab­şy­ry­gyň taý­ýar­lan­ýan ýa-da ola­ryň gu­rul­ma­gy­na ýa-da üýt­ge­di­lip gu­rul­ma­gy­na teh­ni­ki tab­şy­ryk­lar iş­le­nip dü­zül­ýän döw­rün­de öň­de dur­ýan tas­la­ma­laş­dyr­mak, gur­mak ýa-da üýt­ge­dip gur­mak ba­ra­da de­giş­li içe­ri iş­ler eda­ra­la­ry­ny we beý­le­ki döw­let eda­ra­la­ry­ny ha­bar­ly et­mä­ge borç­lu­dyr­lar.

4. Şu mad­da­nyň üçün­ji bö­le­gin­de gör­ke­zi­len ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň sub­ýekt­le­ri, ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri­ni gu­ru­jy­lar ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri­niň öň­de dur­ýan tas­la­ma­laş­dy­ryl­ma­gy, gu­rul­ma­gy ýa-da üýt­ge­dip gu­rul­ma­gy ba­ra­da ha­bar­na­ma­ny alan gü­nün­den bir aý möh­let­de ge­lip gow­şan ýüz­tut­ma­la­ryň esa­syn­da gös-gö­ni de­mir ýol, suw, ho­wa ula­gy­nyň ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­rin­de ra­ýat­la­ryň howp­suz­ly­gy­ny we jem­gy­ýet­çi­lik ter­ti­bi­ni go­ra­ma­gy üp­jün et­mek, je­na­ýat­çy­ly­ga gar­şy he­re­ket et­mek bo­ýun­ça we­zi­pe­le­ri ýe­ri­ne ýe­tir­ýän içe­ri iş­ler eda­ra­la­ry­na we beý­le­ki döw­let eda­ra­la­ry­na tö­leg­siz esas­da ber­mek üçin ni­ýet­le­nen gör­ke­zi­len ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­rin­de gul­luk we kö­mek­çi jaý­la­ry göz öňün­de tut­ma­ga borç­lu­dyr­lar.

5. De­mir ýol, suw, ho­wa ula­gy­nyň gös-gö­ni ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­rin­de ra­ýat­la­ryň howp­suz­ly­gy­ny we jem­gy­ýet­çi­lik ter­ti­bi­ni go­ra­ma­gy üp­jün et­mek, je­na­ýat­çy­ly­ga gar­şy he­re­ket et­mek bo­ýun­ça we­zi­pe­le­ri ýe­ri­ne ýe­tir­ýän içe­ri iş­ler eda­ra­la­ry­nyň bö­lün­me­le­ri­ne ber­mek üçin ni­ýet­le­nen gul­luk we kö­mek­çi jaý­la­ra ta­lap­lar ulag bo­ýun­ça döw­let eda­ra­sy we içe­ri iş­ler eda­ra­la­ry bi­len yla­laş­mak arkaly şä­her­gur­lu­şyk işi­ni döw­let ta­ra­pyn­dan düz­gün­leş­dir­me­gi ama­la aşyr­ýan eda­ra ta­ra­pyn­dan bel­len­ýär.

6. Şu mad­da­nyň dör­dün­ji bö­le­gin­de gör­ke­zi­len döw­let eda­ra­la­ry­na ber­mek üçin ni­ýet­le­nen gul­luk we kö­mek­çi jaý­la­ra ta­lap­lar ulag bo­ýun­ça döw­let eda­ra­sy we beý­le­ki döw­let eda­ra­la­ry bi­len yla­laş­mak arkaly şä­her­gur­lu­şyk işi­ni döw­let ta­ra­pyn­dan düz­gün­leş­dir­me­gi ama­la aşyr­ýan eda­ra ta­ra­pyn­dan bel­len­ýär.

7. Ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň sub­ýekt­le­ri we da­şaý­jy­lar ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek çyg­ryn­da ta­lap­la­ryň ýe­ri­ne ýe­ti­ril­mez­li­gi üçin Türk­me­nis­ta­nyň ka­nun­çy­ly­gy­na la­ýyk­lyk­da jo­gap­kär­çi­lik çek­ýär­ler.

14-nji mad­da. Ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün ed­ýän güýç­le­ri taý­ýar­la­mak we ola­ryň hü­när sy­na­gy, ulag howp­suz­ly­gy bö­lün­me­le­ri­ni akk­re­di­tir­le­mek

1. Ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün ed­ýän güýç­le­ri taý­ýar­la­mak de­gi­şli döw­let eda­ra­la­ry, şeý­le hem bi­lim eda­ra­la­ry bi­len yla­laş­mak arkaly ulag bo­ýun­ça döw­let eda­ra­sy ta­ra­pyn­dan bel­le­nen ter­tip­de ama­la aşy­ryl­ýar.

2. Ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün ed­ýän güýç­ler ulag bo­ýun­ça döw­let eda­ra­sy­nyň de­gi­şli döw­let eda­ra­la­ry bi­len yla­la­şy­lan tek­lip­na­ma­sy bo­ýun­ça Türk­me­nis­ta­nyň Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti ta­ra­pyn­dan bel­le­ni­len ter­tip­de hü­när sy­na­gy eda­ra­la­ry ta­ra­pyn­dan ge­çi­ril­ýän hök­ma­ny hü­när sy­na­gy­na de­giş­li­dir­ler.

3. Ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün ed­ýän güýç­le­riň hü­när sy­na­gy ba­ra­da çöz­güt ka­bul et­mek üçin hü­när sy­na­gy eda­ra­la­ry ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün ed­ýän güýç­le­riň bi­lim­le­ri­niň, ba­şar­nyk­la­ry­nyň we en­dik­le­ri­niň, şeý­le hem ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün ed­ýän güýç­le­riň aý­ry-aý­ry to­par­la­ry­nyň şah­sy sy­pat­la­ry­nyň we fi­zi­ki taý­ýar­ly­gy­nyň de­re­je­si­niň ulag howp­suz­ly­gy ha­kyn­da Türk­me­nis­ta­nyň ka­nun­çy­ly­gy­na la­ýyk­ly­gy­ny bar­la­ma­gy ama­la aşyr­ýar­lar.

4. Ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün ed­ýän güýç­le­riň aý­ry-aý­ry to­par­la­ry­nyň sa­na­wy ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün ed­ýän güýç­le­riň hü­när sy­na­gy­nyň ter­ti­bi bi­len bel­len­ýär.

5. Ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün ed­ýän güýç­le­riň bi­lim­le­ri­ne, ba­şar­nyk­la­ry­na we en­dik­le­ri­ne, şeý­le hem ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün ed­ýän güýç­le­riň aý­ry-aý­ry to­par­la­ry­nyň şah­sy sy­pat­la­ry­na we fi­zi­ki taý­ýar­ly­gy­nyň de­re­je­si­ne ta­lap­lar ulag bo­ýun­ça döw­let eda­ra­sy ta­ra­pyn­dan bel­len­ýär.

6. Ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek çyg­ryn­da yg­ty­ýar­ly eda­ra­la­ryň tek­lip­na­ma­sy bo­ýun­ça ulag bo­ýun­ça döw­let eda­ra­sy ta­ra­pyn­dan ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün ed­ýän güýç­le­riň bi­lim­le­ri­niň, ba­şar­nyk­la­ry­nyň we en­dik­le­ri­niň, şeý­le hem ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün ed­ýän güýç­le­riň aý­ry-aý­ry to­par­la­ry­nyň şah­sy sy­pat­la­ry­nyň we fi­zi­ki taý­ýar­ly­gy­nyň de­re­je­si­niň la­ýyk­ly­gy­ny bar­la­ma­gyň aý­ra­tyn­lyk­la­ry ola­ryň şu Ka­nu­na gar­şy gel­me­ýän bö­le­gin­de ula­gyň aý­ry-aý­ry gör­nüş­le­ri­ne ula­nyl­ma­gy ba­bat­da bel­le­nip bil­ner.

7. Ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün ed­ýän güýç­le­riň hü­när sy­na­gy­na ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek bi­len gös-gö­ni bag­ly işi ýe­ri­ne ýe­tir­mä­ge şu Ka­nu­nyň 10-njy mad­da­sy­nyň bi­rin­ji bö­le­gi­niň 1-7-nji bent­le­rin­de bel­le­ni­len çäk­len­dir­me­le­ri bo­lan adam­lar goý­be­ril­me­ýär.

8. Şu mad­da­nyň üçün­ji bö­le­gin­de göz öňün­de tu­tu­lan we­zi­pe­ler hü­när sy­na­gy eda­ra­la­ry ta­ra­pyn­dan ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň sub­ýek­ti, ulag howp­suz­ly­gy bö­lün­me­si, ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň sub­ýek­ti­niň ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek bo­ýun­ça ta­lap­la­ry ýe­ri­ne ýe­tir­me­gi­niň mak­sat­la­ry­na iş­le­ri ýe­ri­ne ýe­tir­ýän (hyz­mat­la­ry ed­ýän) gaý­ry gu­ra­ma­lar ýa-da hü­när sy­na­gyn­dan geç­ýän adam bi­len bag­la­şy­lan şert­na­ma­nyň esa­syn­da ama­la aşy­ryl­ýar.

9. Ýu­ri­dik şahs­la­ryň ulag howp­suz­ly­gy bö­lün­me­le­ri hök­mün­de akk­re­di­tir­len­me­gi ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek çyg­ryn­da yg­ty­ýar­ly eda­ra­lar ta­ra­pyn­dan ama­la aşy­ryl­ýar. Ýu­ri­dik şahs­la­ry ulag howp­suz­ly­gy bö­lün­me­le­ri hök­mün­de akk­re­di­tir­le­me­giň ter­ti­bi we ola­ra ta­lap­lar de­gi­şli döw­let eda­ra­la­ry bi­len yla­laş­mak ar­ka­ly ulag bo­ýun­ça döw­let eda­ra­sy ta­ra­pyn­dan bel­len­ýär.

10. Hü­när sy­na­gy eda­ra­la­ry­nyň, akk­re­di­tir­le­nen ulag howp­suz­ly­gy bö­lün­me­le­ri­niň, ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün ed­ýän güýç­le­riň hü­när sy­na­gy ba­ra­da ber­len şa­ha­dat­na­ma­la­ryň sa­naw­la­ry­ny dö­ret­me­giň we alyp bar­ma­gyň ter­ti­bi, şeý­le hem olar­da sak­lan­ýan mag­lu­mat­la­ry ber­me­giň ter­ti­bi ulag bo­ýun­ça döw­let eda­ra­sy­nyň de­giş­li döw­let eda­ra­la­ry bi­len yla­la­şy­lan tek­lip­na­ma­sy bo­ýun­ça Türk­me­nis­ta­nyň Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti ta­ra­pyn­dan bel­len­ýär.

15-nji mad­da. Ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek mak­sat­la­ry bi­len göz­den ge­çir­mek, goş­ma­ça göz­den ge­çir­mek we gaý­ta­dan göz­den ge­çir­mek

1. Şu Ka­nu­nyň 8-nji mad­da­sy­na la­ýyk­lyk­da bel­le­ni­len ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek bo­ýun­ça ta­lap­lar­da göz öňün­de tu­tu­lan ha­lat­lar­da ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek mak­sat­la­ry bi­len göz­den ge­çir­mek, goş­ma­ça göz­den ge­çir­mek, gaý­ta­dan göz­den ge­çir­mek, syn­la­mak we gür­rüň­deş­lik ge­çir­mek ama­la aşy­ryl­ýar.

2. Ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek mak­sat­la­ry bi­len göz­den ge­çir­me­gi, goş­ma­ça göz­den ge­çir­me­gi, gaý­ta­dan göz­den ge­çir­me­gi, syn­la­ma­gy we gür­rüň­deş­lik ge­çir­me­gi gu­ra­mak ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň sub­ýekt­le­ri­niň we da­şaý­jy­la­ryň üs­tü­ne ýük­le­nil­ýär.

3. Göz­den ge­çir­me­giň, goş­ma­ça göz­den ge­çir­me­giň we gaý­ta­dan göz­den ge­çir­me­giň bar­şyn­da fi­zi­ki şahs­la­ry, ulag se­riş­de­le­ri­ni, ýük­le­ri, ba­ga­žy, el goş­la­ry­ny we fi­zi­ki şahs­la­ryň ýa­nyn­da­ky şah­sy goş­la­ry­ny bar­la­mak bo­ýun­ça göz­den ge­çir­me­gi, goş­ma­ça göz­den ge­çir­me­gi we gaý­ta­dan göz­den ge­çir­me­gi ge­çir­me­giň düz­gün­le­ri­ne la­ýyk­lyk­da öz­le­ri ba­bat­da ulag howp­suz­ly­gy zo­la­gyn­da ýa-da onuň bö­le­gin­de baş­ga ýe­re ge­çir­mä­ge ga­da­gan­lyk ýa-da çäk­len­dir­me bel­le­ni­len ýa­ra­gy, part­laý­jy mad­da­la­ry ýa-da beý­le­ki gur­luş­la­ry, när­se­le­ri we mad­da­la­ry tap­ma­ga, şeý­le hem ulag howp­suz­ly­gy zo­la­gyn­da ýa-da onuň bö­le­gin­de ola­ra bar­mak (geç­mek) üçin hu­kuk esa­sy bol­ma­dyk adam­la­ry ýü­ze çy­kar­ma­ga gö­nük­di­ri­len çä­re­ler ama­la aşy­ryl­ýar.

4. Göz­den ge­çir­me­giň bar­şyn­da ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek bo­ýun­ça ta­lap­lar­da göz öňün­de tu­tu­lan ha­lat­lar­da he­re­ket­le­rin­de bi­ka­nun ga­tyş­ma­ga taý­ýar­ly­gyň ala­mat­la­ry bo­lan fi­zi­ki şahs­la­ry ýü­ze çy­kar­ma­ga gö­nük­di­ri­len syn­la­mak we gür­rüň­deş­lik ge­çir­mek ama­la aşy­ryl­ýar. Syn­la­ma­gyň we gür­rüň­deş­lik ge­çir­me­giň ne­ti­je­le­ri bo­ýun­ça ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek üçin goş­ma­ça göz­den ge­çir­me­gi ge­çir­mek ba­ra­da çöz­güt ka­bul edil­ýär.

5. Goş­ma­ça göz­den ge­çir­me­giň bar­şyn­da göz­den ge­çir­mek­de ýü­ze çy­ka­ry­lan när­se­le­ri we mad­da­la­ry ta­na­mak we ba­ra­bar­la­mak mak­sat­la­ry bi­len fi­zi­ki şahs­la­ry, ulag se­riş­de­le­ri­ni, ýük­le­ri, ba­ga­žy, el goş­la­ry­ny we fi­zi­ki şahs­la­ryň ýa­nyn­da­ky şah­sy goş­la­ry­ny bar­la­mak bo­ýun­ça, şeý­le hem bi­ka­nun ga­tyş­mak üçin peý­da­la­ny­lyp bi­lin­jek mad­dy-teh­ni­ki ob­ýekt­le­ri bar­la­mak bo­ýun­ça çä­re­ler ama­la aşy­ryl­ýar.

6. Ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň sub­ýek­ti ýa-da da­şaý­jy ta­ra­pyn­dan bi­ka­nun ga­tyş­mak we­hi­mi ba­ra­da mag­lu­mat al­nan­da bi­ka­nun ga­tyş­ma­ga taý­ýar­ly­gyň ala­mat­la­ry he­re­ket­le­rin­de bo­lan fi­zi­ki şahs­la­ry ýa-da bi­ka­nun ga­tyş­mak üçin peý­da­la­ny­lyp bi­lin­jek mad­dy-teh­ni­ki ob­ýekt­le­ri ýü­ze çy­kar­mak mak­sat­la­ry bi­len gaý­ta­dan göz­den ge­çir­mek ama­la aşy­ryl­ýar.

7. Göz­den ge­çir­mek, goş­ma­ça göz­den ge­çir­mek we gaý­ta­dan göz­den ge­çir­mek ama­la aşy­ry­lan­da rent­gen-te­le­wi­zion we ra­dio nus­ga aly­jy gur­luş­lar, me­ta­lo­de­tek­tor­lar, gaz sel­je­ri­ji we hi­mi­ki en­jam­lar, şeý­le hem öz­le­ri ba­bat­da ulag howp­suz­ly­gy zo­la­gyn­da ýa-da onuň bö­le­gin­de baş­ga ýe­re ge­çir­mä­ge ga­da­gan­lyk ýa-da çäk­len­dir­me bel­le­ni­len ýa­ra­gy, part­laý­jy mad­da­la­ry ýa-da beý­le­ki gur­luş­la­ry, när­se­le­ri we mad­da­la­ry tap­ma­gy üp­jün ed­ýän beý­le­ki gur­luş­lar peý­da­la­nyl­ýar.

8. Ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­me­giň tehni­ki se­riş­de­le­ri (ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek mak­sat­la­ry bi­len ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­rin­de we ulag se­riş­de­le­rin­de peý­da­lan­ma­ga ni­ýet­le­nen duý­du­ryş, göz­den ge­çi­riş, wi­deo­gö­zeg­çi­lik, au­dio- we wi­deo­ýa­zyş, ara­gat­na­şyk, ha­bar be­riş, mag­lu­mat top­laý­jy, iş­läp taý­ýar­laý­jy, ka­bul edi­ji we ge­çi­ri­ji ul­gam­la­ry we se­riş­de­le­ri) hök­ma­ny ser­ti­fi­kat­laş­dy­ryl­ma­ga de­giş­li­dir. Ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­me­giň tehni­ki se­riş­de­le­ri­niň ýe­ri­ne ýe­tir­ýän we­zi­pe­le­ri­ne ta­lap­lar we ola­ry ser­ti­fi­kat­laş­dyr­ma­gyň ter­ti­bi Türk­me­nis­ta­nyň Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti ta­ra­pyn­dan kes­git­len­ýär.

9. Göz­den ge­çir­mek, goş­ma­ça göz­den ge­çir­mek, gaý­ta­dan göz­den ge­çir­mek, syn­la­mak we gür­rüň­deş­lik ge­çir­mek ulag howp­suz­ly­gy bö­lün­me­le­ri­niň iş­gär­le­ri­niň ara­syn­dan yg­ty­ýar­lyk ber­len adam­lar ta­ra­pyn­dan ge­çi­ril­ýär.

10. Ýa­rag­la­ry, ok-dä­ri­le­ri, part­laý­jy, awu­ly, ra­dioak­tiw, zä­her­leý­ji, ýe­ňil ot al­ýan we beý­le­ki howp­ly mad­da­la­ry, ma­te­rial­la­ry we önüm­le­ri gö­ter­mek ýa-da sak­la­mak üçin ka­nu­ny esas­lar bol­ma­dyk şer­tin­de olar göz­den ge­çir­me­giň bar­şyn­da ba­ra­bar­la­nan ha­la­tyn­da ýa-da ulag howp­suz­ly­gy zo­la­gyn­da ýa-da onuň bö­le­gin­de ola­ra bar­mak (geç­mek) üçin hu­kuk esa­sy bol­ma­dyk adam­lar ýü­ze çy­ka­ry­lan ha­la­tyn­da ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün ed­ýän güýç­ler bu ba­ra­da yg­ty­ýar­ly­lyk­la­ry­na la­ýyk­lyk­da tä­sir ediş çä­re­le­ri­ni gör­mek üçin ha­ýal et­mez­den de­giş­li döw­let eda­ra­la­ry­na ha­bar ber­ýär­ler.

11. Göz­den ge­çir­mek­den ýüz dön­de­ren adam­lar ulag howp­suz­ly­gy zo­la­gy­na ýa-da onuň bö­le­gi­ne goý­be­ril­me­ýär.

12. Ýo­lag­çy­nyň göz­den ge­çir­mek­den, goş­ma­ça göz­den ge­çir­mek­den we gaý­ta­dan göz­den ge­çir­mek­den ýüz dön­der­me­gi da­şa­ýyş şert­na­ma­sy­ny bir­ta­rap­la­ýyn ter­tip­de boz­mak üçin esas bo­lup dur­ýar.

13. Ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek mak­sat­la­ry bi­len göz­den ge­çir­me­gi, goş­ma­ça göz­den ge­çir­me­gi we gaý­ta­dan göz­den ge­çir­me­gi ge­çir­me­giň düz­gün­le­ri de­gi­şli döw­let eda­ra­la­ry bi­len yla­laş­mak arkaly ulag bo­ýun­ça döw­let eda­ra­sy ta­ra­pyn­dan bel­len­ýär.

14. Ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek mak­sat­la­ry bi­len göz­den ge­çir­me­gi, goş­ma­ça göz­den ge­çir­me­gi we gaý­ta­dan göz­den ge­çir­me­gi ge­çir­me­giň düz­gün­le­ri öz­le­ri ba­bat­da ulag howp­suz­ly­gy zo­la­gyn­da ýa-da onuň bö­le­gin­de baş­ga ýe­re ge­çir­mä­ge ga­da­gan­lyk ýa-da çäk­len­dir­me bel­le­ni­len ýa­ra­gyň, part­laý­jy mad­da­la­ryň ýa-da beý­le­ki gur­luş­la­ryň, när­se­le­riň we mad­da­la­ryň sa­naw­la­ry­ny, şeý­le hem ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek mak­sat­la­ry bi­len syn­la­ma­gyň we gür­rüň­deş­lik ge­çir­me­giň ter­ti­bi­ni öz içi­ne al­ýar.

15. Ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek mak­sat­la­ry bi­len göz­den ge­çir­mek, goş­ma­ça göz­den ge­çir­mek we gaý­ta­dan göz­den ge­çir­mek ama­la aşy­ry­lan­da ka­nun ar­ka­ly go­ral­ýan bäh­bit­le­re ýe­ti­ri­len zy­ýa­nyň öwe­zi Türk­me­nis­ta­nyň ka­nun­çy­ly­gyn­da bel­le­ni­len ter­tip­de do­lun­ma­ga de­giş­li­dir.

16-njy mad­da. Ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri­ni we ulag se­riş­de­le­ri­ni bi­ka­nun ga­tyş­mak­dan go­ra­ma­gyň aý­ra­tyn­lyk­la­ry

1. Ulag howp­suz­ly­gy bö­lün­me­le­riniň ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri­ni we ulag se­riş­de­le­ri­ni bi­ka­nun ga­tyş­mak­dan go­ra­mak üçin, şeý­le hem Türk­me­nis­ta­nyň ka­nun­çy­ly­gyn­da bel­le­ni­len ha­lat­lar­da ýö­ri­te se­riş­de­le­ri we gul­luk ok at­ýan ýa­ra­gy edin­mä­ge, sak­la­ma­ga we gö­ter­mä­ge hu­ku­gy bar­dyr.

2. Ulag howp­suz­ly­gy bö­lün­me­le­ri­niň iş­gär­le­ri her ýyl be­de­nin­de ne­şe se­riş­de­le­ri­niň, psi­hot­rop mad­da­la­ryň we ola­ryň me­ta­bo­lit­le­ri­niň bar­ly­gy­na hi­mi­ki-tok­si­ko­lo­gik bar­lag­la­ry hem öz içi­ne al­ýan öňü­ni alyş luk­man­çy­lyk gö­zeg­çi­li­gin­den geç­mä­ge, şeý­le hem ok at­ýan ýa­ra­gy we ýö­ri­te se­riş­de­le­ri ulan­mak bi­len bag­ly şert­ler­de he­re­ket et­mä­ge ýa­ram­ly­ly­gy­na dö­wür­le­ýin bar­lag­la­ry geç­mä­ge borç­lu­dyr­lar. Gör­ke­zi­len öňü­ni alyş luk­man­çy­lyk gö­zeg­çi­li­gin­den geç­me­giň ter­ti­bi we onuň ne­ti­je­le­ri bo­ýun­ça be­ril­ýän ne­ti­je­na­ma­nyň gör­nü­şi sag­ly­gy go­ra­ýyş eda­ra­la­ry ta­ra­pyn­dan bel­len­ýär. Ok at­ýan ýa­ra­gy we ýö­ri­te se­riş­de­le­ri ulan­mak bi­len bag­ly şert­ler­de he­re­ket et­mä­ge ýa­ram­ly­ly­gy­na dö­wür­le­ýin bar­lag­la­ry geç­me­giň ter­ti­bi içe­ri iş­ler eda­ra­la­ry ta­ra­pyn­dan bel­len­ýär.

3. Ulag howp­suz­ly­gy bö­lün­me­le­ri­niň iş­gär­le­ri hü­när taý­ýar­ly­gy­ny we luk­man­çy­lyk gö­zeg­çi­li­gi­ni ge­çen­le­rin­den soň we­zi­pe borç­la­ry­ny ýe­ri­ne ýe­ti­ren­le­rin­de Türk­me­nis­ta­nyň ka­nun­çy­ly­gyn­da bel­le­ni­len ter­tip­de fi­zi­ki güý­ji, ýö­ri­te se­riş­de­le­ri we gul­luk ok at­ýan ýa­ra­gy ulan­ma­ga hu­kuk­ly­dyr­lar.

4. Ulag howp­suz­ly­gy bö­lün­me­le­ri­niň iş­gär­le­ri we­zi­pe borç­la­ry­ny ýe­ri­ne ýe­ti­ren­le­rin­de ýö­ri­te se­riş­de­le­ri we gul­luk ok at­ýan ýa­ra­gy peý­da­lan­ma­ga hu­kuk­ly­dyr­lar.

5. Ýö­ri­te se­riş­de­ler, gul­luk ok at­ýan ýa­ra­gyň gör­nüş­le­ri, ky­sy­my we mo­de­li, onuň üçin ok-dä­ri­ler, şeý­le hem olar bi­len ulag howp­suz­ly­gy bö­lün­me­le­ri­niň iş­gär­le­ri­ni üp­jün et­me­giň ka­da­la­ry ulag bo­ýun­ça döw­let eda­ra­sy­nyň de­gi­şi döw­let eda­ra­la­ry bi­len yla­la­şy­lan tek­lip­na­ma­sy bo­ýun­ça Türk­me­nis­ta­nyň Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti ta­ra­pyn­dan kes­git­len­ýär.

6. Ýö­ri­te se­riş­de­le­ri edin­me­giň, sak­la­ma­gyň, ha­sa­by­ny alyp bar­ma­gyň, abat­la­ma­gyň we ýok et­me­giň düz­gün­le­ri ulag bo­ýun­ça döw­let eda­ra­sy­nyň de­gi­şli döw­let eda­ra­la­ry bi­len yla­la­şy­lan tek­lip­na­ma­sy bo­ýun­ça Türk­me­nis­ta­nyň Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti ta­ra­pyn­dan kes­git­len­ýär.

7. Ulag howp­suz­ly­gy bö­lün­me­le­ri­niň gul­luk ok at­ýan ýa­ra­gyň ha­sa­by­ny alyp bar­mak, sak­la­mak, gö­ter­mek we peý­da­lan­mak bi­len bag­ly borç­la­ry ýe­ri­ne ýe­tir­ýän iş­gär­le­ri Türk­me­nis­ta­nyň ka­nun­çy­ly­gy­na la­ýyk­lyk­da hök­ma­ny döw­let dak­ti­los­ko­pi­ki bel­li­gi­ne alyn­ma­ga de­giş­li­dir­ler.

8. Fi­zi­ki güýç, ýö­ri­te se­riş­de­ler ýa-da gul­luk ok at­ýan ýa­ra­gy ula­ny­lan­da yg­ty­ýar­lyk­la­ryň çä­gin­den çy­kyl­ma­gy Türk­me­nis­ta­nyň ka­nun­çy­ly­gy­na la­ýyk­lyk­da jo­gap­kär­çi­li­ge elt­ýär.

9. Ulag howp­suz­ly­gy bö­lün­me­le­ri­niň ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri­ni we ulag se­riş­de­le­ri­ni bi­ka­nun ga­tyş­mak­dan go­ra­mak bo­ýun­ça öz­le­ri­ne ýük­le­ni­len borç­la­ry ýe­ri­ne ýe­tir­ýän we ýö­ri­te se­riş­de­le­ri ýa-da gul­luk ok at­ýan ýa­ra­gy edin­mä­ge, sak­la­ma­ga we gö­ter­mä­ge hu­ku­gy bar bo­lan iş­gär­le­ri­niň to­par­la­ry içe­ri iş­ler eda­ra­la­ry bi­len yla­laş­mak boýunça ulag bo­ýun­ça döw­let eda­ra­sy ta­ra­pyn­dan kes­git­len­ýär.

10. Türk­me­nis­ta­nyň içer­ki suw­la­ryn­da, çäk deň­zin­de, de­ňiz yk­dy­sa­dy zo­la­gyn­da, kon­ti­nen­tal şel­fin­de ýüz­ýän (he­re­ket ed­ýän) de­ňiz plat­for­ma­sy­nyň esa­syn­da dö­re­dil­ýän gur­luş­lar we des­ga­lar dö­re­di­len­de, ula­ny­lan­da we peý­da­la­ny­lan­da ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň sub­ýek­ti olar ba­bat­da ulag bo­ýun­ça döw­let eda­ra­sy­nyň de­giş­li döw­let eda­ra­la­ry bi­len yla­la­şy­lan tek­lip­na­ma­sy bo­ýun­ça Türk­me­nis­ta­nyň Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti ta­ra­pyn­dan bel­le­ni­len aý­ra­tyn­lyk­la­ry ha­sa­ba al­mak bi­len, de­ňiz ula­gy­nyň ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ob­ýekt­le­ri­niň dür­li to­par­la­ry üçin howp­suz­lyk de­re­je­si­ni ha­sa­ba al­ýan ulag howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­me­giň ta­lap­la­ry­nyň ýe­ri­ne ýe­ti­ril­me­gi­ni üp­jün ed­ýär.

17-nji mad­da. Şu Ka­nu­nyň he­re­ke­te gir­me­gi

Şu Ka­nun 2018-nji ýy­lyň 1-nji iýu­lyn­dan he­re­ke­te gir­ýär.

Türk­me­nis­ta­nyň Pre­zi­den­ti
Gurbanguly Berdimuhamedow.

Aş­ga­bat şä­he­ri. 2018-nji ýy­lyň 5-nji ýan­wa­ry.