I. 2012-nji ýy­lyň 10-njy ýan­wa­ryn­da Türk­me­nis­ta­nyň Ka­nu­ny bi­len tas­syk­la­ny­lan Türk­me­nis­ta­nyň Ho­wa ko­dek­si­ne (Türk­me­nis­ta­nyň Mej­li­si­niň Mag­lu­mat­la­ry, 2012 ý., № 1, 6-njy mad­da; 2015 ý., № 2, 63-nji mad­da; 2016 ý., № 1, 8-nji, 12-nji we 67-nji mad­da­lar) şu üýt­get­me­le­ri we goş­ma­ça­la­ry gi­riz­me­li:

1) 1-nji mad­da­nyň ikin­ji bö­le­gin­de «deň­zi­niň üs­tün­dä­ki» di­ýen söz­le­ri «deň­zin­den ýo­kar­da­ky» di­ýen söz­le­re çal­şyr­ma­ly;

2) 7-nji mad­da­nyň ikin­ji bö­le­gi­ni şu gör­nüş­de be­ýan et­me­li:

«2. Ra­ýat awia­si­ýa­sy­nyň işi çyg­ryn­da döw­let do­lan­dy­ry­şy Türk­me­nis­ta­nyň Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti­niň yg­ty­ýar­ly eden eda­ra­sy ta­ra­pyn­dan ama­la aşy­ryl­ýar.

Yg­ty­ýar­ly eda­ra gör­ke­zi­len ugur­lar bo­ýun­ça işi beý­le­ki döw­let­le­riň ra­ýat awia­si­ýa­sy­nyň eda­ra­la­ry we hal­ka­ra gu­ra­ma­la­ry bi­len ut­gaş­dyr­ýar.»;

3) 10-njy mad­da­nyň bi­rin­ji bö­le­gi­niň 2-nji ben­din­de «gu­ral­la­ry» di­ýen söz­den soň «,awia­si­ýa tür­gen­le­şik en­jam­la­ry» di­ýen söz­le­ri goş­ma­ly;

4) 18-nji mad­da­da:

ikin­ji bö­lek­de «Türk­me­nis­ta­nyň Ara­gat­na­şyk mi­nistr­li­gi­niň» di­ýen söz­le­ri «Türk­me­nis­ta­nyň Se­na­gat we kom­mu­ni­ka­si­ýa mi­nistr­li­gi­niň «Türk­me­na­ra­gat­na­şyk» agent­li­gi­niň» di­ýen söz­le­re çal­şyr­ma­ly;

dör­dün­ji bö­le­gi şu gör­nüş­de be­ýan et­me­li:

«4. Uçuş­la­ry üp­jün et­mek we ho­wa he­re­ke­ti­ni do­lan­dyr­mak üçin umu­my peý­da­la­nyl­ýan ara­gat­na­şyk se­riş­de­le­ri­ni peý­da­lan­ma­gyň ter­ti­bi döw­let we ra­ýat awia­si­ýa­sy­nyň çyg­ryn­da yg­ty­ýar­ly eda­ra­lar ta­ra­pyn­dan bi­le­lik­de bel­le­nil­ýär.»;

5) 44-nji mad­da­nyň üçün­ji bö­le­gin­de «ýer­li hä­ki­mi­ýet eda­ra­la­ry, döw­let do­lan­dy­ryş» di­ýen söz­le­ri «hä­ki­mi­ýe­tiň ýer­li eda­ra­la­ry, ýe­ri­ne ýe­ti­ri­ji hä­ki­mi­ýe­tiň mer­ke­zi» di­ýen söz­le­re çal­şyr­ma­ly;

6) 49-njy mad­da­nyň ikin­ji we üçün­ji bö­lek­le­rin­de, 77-nji mad­da­nyň ikin­ji bö­le­gin­de, 78-nji mad­da­nyň dör­dün­ji bö­le­gin­de, 86-njy mad­da­nyň üçün­ji bö­le­gin­de, 104-nji mad­da­nyň dör­dün­ji bö­le­gin­de «ýer­li hä­ki­mi­ýet» di­ýen söz­le­ri «hä­ki­mi­ýe­tiň ýer­li» di­ýen söz­le­re çal­şyr­ma­ly;

7) 65-nji mad­da şu maz­mun­ly bö­le­gi goş­ma­ly:

«7. Ha­zar deň­zin­den ýo­kar­da­ky ho­wa gi­ňiş­li­gin­de hal­ka­ra uçuş­lar ama­la aşy­ry­lan­da, ho­wa he­re­ke­ti­ni do­lan­dyr­ma­gyň Türk­me­nis­ta­nyň üs­tü­ne ýük­le­ni­len çäk­le­rin­de, Hal­ka­ra ra­ýat awia­si­ýa­sy ha­kyn­da Kon­wen­si­ýa la­ýyk­lyk­da bel­le­ni­len, açyk de­ňiz­den ýo­kar­da uçuş­la­ry ama­la aşyr­ma­gyň hem­me ta­rap­lar üçin hök­ma­ny bo­lan ka­da­la­ry ula­nyl­ýar.»;

8) 66-njy we 67-nji mad­da­la­ryň bi­rin­ji bö­lek­le­ri­niň 2-nji bent­le­rin­de «ýö­ri­te» di­ýen sö­zi aýyr­ma­ly;

9) 70-nji mad­da­da:

bi­rin­ji bö­le­giň ikin­ji te­si­min­de «har­by­laş­dy­ry­lan go­rag bö­lüm­le­ri» di­ýen söz­le­ri «go­rag to­par­la­ry» di­ýen söz­le­re çal­şyr­ma­ly;

ikin­ji bö­le­gi şu gör­nüş­de be­ýan et­me­li:

«2. Awia­si­ýa­nyň işi­ne bi­ka­nun ga­ty­şyl­ma­gy, mu­nuň özi awia­si­ýa­nyň howp­suz he­re­ket et­me­gi­ne we­him sal­ýan he­re­ket (he­re­ket­siz­lik) bo­lup, şol san­da şu aşak­da­ky­la­ry öz içi­ne al­ýar:

1) adam­lar bi­len bet­bagt­çy­lyk­ly ha­lat­la­ryň dö­re­dil­me­gi­ni;

2) ho­wa gä­mi­le­ri­niň bi­ka­nun ba­sy­lyp alyn­ma­gy­ny, al­nyp ga­çyl­ma­gy­ny we ga­bal­ma­gy­ny;

3) ula­nyş­da bo­lan ho­wa gä­mi­si­niň weý­ran edil­me­gi­ni;

4) ho­wa gä­mi­si­niň için­de ýa-da ae­ro­port­lar­da gi­re­we alyn­ma­gy­ny;

5) ho­wa gä­mi­si­niň içi­ne, ae­ro­por­tuň binasyna ýa-da ae­ro­na­wi­ga­si­ýa en­jam­la­ry­nyň ýer­leş­ýän ýe­ri­ne ýa-da gul­lu­gy­na zor­luk­ly ara­la­şyl­ma­gy­ny;

6) je­na­ýat­çy­lyk­ly mak­sat­lar üçin ho­wa gä­mi­si­niň için­de ýa-da ae­ro­port­uň binasynda ýa­ra­gyň, howp­ly gur­na­ma­nyň ýa-da när­sä­niň ýer­leş­di­ril­me­gi­ni;

7) ölüm, agyr şi­kes ýa-da em­lä­ge we daş-tö­we­re­ge düýp­li ze­per ýe­tir­mek mak­sa­dy bi­len, ula­nyş­da bo­lan ho­wa gä­mi­sin­den peý­da­la­nyl­ma­gy­ny;

8) uçuş­da ýa-da ýer­de bo­lan ho­wa gä­mi­si­niň, ýo­lag­çy­la­ryň we eki­paž ag­za­la­ry­nyň, ýe­rüs­ti iş­gär­le­riň ýa-da ae­ro­port­da­ky adam­la­ryň ýa-da ra­ýat awia­si­ýa­sy­nyň se­riş­de­le­ri­niň we gul­luk­la­ry­nyň ýer­leş­ýän ýer­le­ri­niň howp­suz­ly­gy­na we­him sal­ýan galp mag­lu­ma­tyň ha­bar be­ril­me­gi­ni;

9) awia­si­ýa­nyň howp­suz he­re­ket et­me­gi­ne we­him sal­ýan beý­le­ki he­re­ket­le­ri (he­re­ket­siz­li­gi).»;

10) 71-nji mad­da şu maz­mun­ly bö­lek­le­ri goş­ma­ly:

«3. Türk­me­nis­ta­nyň ra­ýat awia­si­ýa­sy­nyň işi­ne bi­ka­nun ga­ty­şyl­ma­gy­nyň öňü­ni al­mak we bu me­se­le bo­ýun­ça işiň ut­ga­şyk­ly al­nyp ba­ryl­ma­gy­ny üp­jün et­mek üçin Türk­me­nis­ta­nyň Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti ta­ra­pyn­dan Türk­me­nis­ta­nyň ra­ýat awia­si­ýa­sy­nyň awia­si­ýa howp­suz­ly­gy bo­ýun­ça pu­da­ga­ra to­pa­ry dö­re­dil­ýär.

Awia­si­ýa howp­suz­ly­gy bo­ýun­ça pu­da­ga­ra to­pa­ry dö­ret­me­giň we onuň işi­niň ter­ti­bi Türk­me­nis­ta­nyň Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti ta­ra­pyn­dan kes­git­le­nil­ýär.

4. Awia­si­ýa howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek bo­ýun­ça çä­re­le­ri me­ýil­leş­dir­mek we ama­la aşyr­mak üçin yg­ty­ýar­ly eda­ra ta­ra­pyn­dan Türk­me­nis­ta­nyň ra­ýat awia­si­ýa­sy­nyň awia­si­ýa howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­me­giň Döw­let mak­sat­na­ma­sy, ae­ro­por­tuň awia­si­ýa howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­me­giň Mak­sat­na­ma­sy hem-de ho­wa gä­mi­le­ri­ni ulan­ýan eda­ra­la­ryň awia­si­ýa howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­me­giň Mak­sat­na­ma­sy iş­le­nip taý­ýar­la­nyl­ýar we tas­syk­la­mak üçin Türk­me­nis­ta­nyň Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti­ne ibe­ril­ýär.»;

11) 81-nji mad­da­nyň maz­mu­ny­ny şu gör­nüş­de be­ýan et­me­li:

«1. Awia­si­ýa teh­ni­ka­sy­ny iş­läp taý­ýar­la­mak, ön­dür­mek, ulan­mak, şol san­da teh­ni­ki taý­dan hyz­mat et­mek we abat­la­mak, Türk­me­nis­ta­nyň ho­wa gi­ňiş­li­gin­den peý­da­lan­ma­gy gu­ra­mak, ho­wa he­re­ke­ti­ne hyz­mat et­mek we uçuş­la­ry do­lan­dyr­mak, uçuş­la­ry ama­la aşyr­mak bi­len bag­ly okuw­la­ry ge­çir­mek, şeý­le hem awia­si­ýa çyg­ryn­da­ky iş bi­len bag­la­ny­şyk­ly beý­le­ki iş­ler bi­len meş­gul­lan­ýan ýu­ri­dik we fi­zi­ki şahs­lar, da­şaý­jy­lar we ula­ny­jy­lar uçuş­la­ryň howp­suz­ly­gy­ny do­lan­dy­ryş ul­ga­my­ny or­naş­dyr­ma­ga we he­mi­şe kä­mil­leş­dir­mä­ge hem-de awia­si­ýa wa­ka­la­ry­nyň öňü­ni al­mak bo­ýun­ça çä­re­le­ri gör­mä­ge borç­lu­dyr­lar.

2. Ra­ýat awia­si­ýa­sy­nyň çyg­ryn­da ýö­ri­te yg­ty­ýar­ly eda­ra­lar we ga­ra­ma­gyn­da döw­let awia­si­ýa­sy­nyň bö­lüm­le­ri bo­lan yg­ty­ýar­ly do­lan­dy­ryş eda­ra­la­ry ho­wa gä­mi­le­ri­niň uçuş­la­ry­nyň howp­suz­ly­gy­nyň ýag­da­ýy­na sel­jer­me ge­çir­ýär­ler we de­giş­li­lik­de ra­ýat awia­si­ýa­sy­nyň we döw­let awia­si­ýa­sy­nyň ho­wa gä­mi­le­ri­niň gat­naş­ma­gyn­da­ky awia­si­ýa wa­ka­la­ry­ny duý­dur­mak bo­ýun­ça öňü­ni alyş çä­re­le­ri­ni we Türk­me­nis­ta­nyň ra­ýat awia­si­ýa­syn­da uçuş­la­ryň howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­me­giň Döw­let mak­sat­na­ma­sy­ny iş­läp taý­ýar­la­ýar­lar.»;

12) 82-nji mad­da­ny şu gör­nüş­de be­ýan et­me­li:

«82-nji mad­da. Awia­si­ýa ha­dy­sa­sy ýa-da in­si­den­ti

1. Uçar­man ta­ra­pyn­dan do­lan­dy­ryl­ýan ho­wa gä­mi­si bi­len bag­ly ýag­daý­da, haý­sy­dyr bir ada­myň uç­mak ni­ýe­ti bi­len ho­wa gä­mi­si­niň bor­tu­na mü­nen pur­sa­dyn­dan baş­lap, bort­da­ky bar bo­lan äh­li adam­la­ryň on­dan çy­kan pur­sa­dy­na çen­li, ýa-da uçar­man­syz ho­wa gä­mi­si­niň uç­mak mak­sa­dy bi­len du­ran ýe­rin­den goz­gan­ma­ga taý­ýar bo­lan pur­sa­dyn­dan uçu­şyň ahy­ryn­da do­ly sak­la­nyl­ýan we güýç be­ri­ji esa­sy gu­ra­ly­nyň öçü­ril­ýän pur­sa­dy­na çen­li ho­wa gä­mi­si­ni ulan­mak bi­len bag­ly­lyk­da bo­lup ge­çen wa­ka we onuň do­wa­myn­da şu aşak­da­ky ýag­daý­lar eme­le ge­len ha­la­tyn­da awia­si­ýa ha­dy­sa­sy diý­lip yk­rar edil­ýär:

1) haý­sy­dyr bir adam:

a) bu ho­wa gä­mi­sin­de bol­ma­gy­nyň ne­ti­je­sin­de;

b) ho­wa gä­mi­sin­den bö­lü­nip aý­ry­lan bö­lek­le­ri hem goş­mak bi­len, ho­wa gä­mi­si­niň haý­sy­dyr bir bö­le­gi bi­len gös-gö­ni gal­taş­ma­gy ne­ti­je­sin­de;

ç) re­ak­tiw he­re­ket­len­di­ri­ji­niň gaz­la­ry­nyň çüw­dü­ri­mi­niň gös-gö­ni tä­si­ri ne­ti­je­sin­de ada­myň ölü­mi­ne ge­ti­ren ten şi­ke­si­ni ýa-da agyr ten şi­ke­si­ni alan bol­sa, ten şi­kes­le­ri­niň te­bi­gy se­bäp­le­riň ne­ti­je­sin­de al­nan, öz-özü­ne ýe­ti­ri­len ýa-da baş­ga adam­lar ta­ra­pyn­dan ýe­ti­ri­len ýa-da ýo­lag­çy­la­ryň we eki­pa­žyň ag­za­la­ry­nyň bar­ma­gy üçin adat­ça açyk bo­lan zo­lak­la­ryň da­şyn­da giz­len­ýän bi­let­siz ýo­lag­çy­la­ra ten şi­kes­le­ri­niň ýe­ti­ri­len ha­lat­la­ry mu­ňa gir­me­ýär;

2) ho­wa gä­mi­si­ne ze­per ýe­ti­ril­me­gi­niň ýa-da onuň gur­na­ma­sy­nyň dar­ga­ma­gy­nyň ne­ti­je­sin­de ho­wa gä­mi­si­niň gur­na­ma­sy­nyň berk­li­gi bo­zu­lyp, onuň teh­ni­ki ýa-da uçuş hä­si­ýet­na­ma­la­ry ýa­ra­maz­la­şan ýag­da­ýyn­da adat­ça iri abat­la­ma ýa-da ze­per ýe­ten bö­le­gi­niň çal­şy­ryl­ma­gy ta­lap edil­ýär, ýö­ne he­re­ket­len­di­ri­ji­niň iş­le­me­dik ýa-da ze­per ýe­ti­ri­len ýag­da­ýy, ha­çan-da di­ňe bir he­re­ket­len­di­ri­jä ze­per ýe­ten­de (ka­pot ýa-da kö­mek­çi ag­re­gat­la­ra), ho­wa per­ri­gi­ne (win­te), ga­na­tyň uç­la­ry­na, an­ten­na­la­ra, mag­lu­mat be­ri­ji en­jam­la­ra, pil­çe­le­re, pnew­ma­ti­ka­la­ra, tor­moz gu­ra­ly­na, ti­gir­le­re, gar­şy­lyk­la­ry azald­ýan gur­lu­şa, pa­nel­le­re, şas­si gab­sa­la­ry­na, öň ta­rap­ky aý­na­la­ry­na, ho­wa gä­mi­si­niň daş­ky ör­tü­gi­ne (uly bol­ma­dyk ýem­şer­me­ler ýa-da de­şik­ler), ýa-da çe­ki­ji per­ri­gin (win­tiň) per­le­ri­ne (lo­past­la­ry­na), guý­ruk per­ri­gi­niň (win­tiň) per­le­ri­ne (lo­past­la­ry­na), şas­si­si­ne ujyp­syz ze­per ýe­ten we do­ly (buz) ýag­ma­sy, ýa-da guş­lar bi­len çak­nyş­ma­nyň ne­ti­je­sin­de (ra­dio­lo­ka­tor an­ten­na­la­ry­nyň daş­ky ör­tü­gi de­şi­len­de) ze­per ýet­me­ler mu­ňa de­giş­li däl­dir;

3) ho­wa gä­mi­si nam-ny­şan­syz ýi­ten (res­mi göz­leg­le­riň bes edil­me­gi we ho­wa gä­mi­si­niň bö­lek­le­ri­niň ta­py­lan ýe­ri­niň ýü­ze çy­ka­ryl­maz­ly­gy) ýa-da ho­wa gä­mi­si­niň ýa­ny­na bar­mak hiç hi­li müm­kin bol­ma­dyk ha­la­tyn­da.

2. Awia­si­ýa ha­dy­sa­syn­dan baş­ga, ho­wa gä­mi­si­niň ula­nyl­ma­gy bi­len bag­ly­lyk­da ýü­ze çy­kan, ulan­ma­gyň howp­suz­ly­gy­na tä­sir ed­ýän ýa-da tä­sir et­me­gi müm­kin bo­lan awia­si­ýa wa­ka­sy in­si­dent diý­lip yk­rar edil­ýär.

3. Uçar­man ta­ra­pyn­dan do­lan­dy­ryl­ýan ho­wa gä­mi­si bi­len bag­ly ýag­daý­da, haý­sy­dyr bir ada­myň uç­mak ni­ýe­ti bi­len ho­wa gä­mi­si­niň bor­tu­na mü­nen pur­sa­dyn­dan baş­lap, bort­da­ky bar bo­lan äh­li adam­la­ryň on­dan çy­kan pur­sa­dy­na çen­li ýa-da uçar­man­syz ho­wa gä­mi­si­niň uç­mak mak­sa­dy bi­len du­ran ýe­rin­den goz­gan­ma­ga taý­ýar bo­lan pur­sa­dyn­dan uçu­şyň ahy­ryn­da do­ly sak­la­nyl­ýan we güýç be­ri­ji esa­sy gu­ra­ly­nyň öçü­ril­ýän pur­sa­dy­na çen­li bolup geçýän, awia­si­ýa ha­dy­sa­sy­nyň bol­ma­gy­nyň ýo­ka­ry äh­ti­mal­ly­gy­ny gör­kez­ýän ýagdaýlar bilen bagly wa­ka düýp­li in­si­dent diý­lip yk­rar edil­ýär.»;

13) 84-nji mad­da­da:

ikin­ji we üçün­ji bö­lek­le­ri şu gör­nüş­de be­ýan et­me­li:

«2. Awia­si­ýa wa­ka­sy­ny der­ňe­me­giň mak­sa­dy awia­si­ýa wa­ka­sy­nyň se­bäp­le­ri­ni anyk­la­mak we gel­jek­de ola­ryň öňü­ni al­mak bo­ýun­ça çä­re­le­ri gör­mek bo­lup dur­ýar, ýö­ne kim­dir bi­ri­niň jo­gap­kär­çi­lik de­re­je­si­ni kes­git­le­mä­ge gö­nük­di­ril­me­ýär.

3. Awia­si­ýa wa­ka­sy­nyň der­ňe­wi­ni ge­çir­ýän der­ňew to­pa­ry­na ka­da­laş­dy­ry­jy hu­kuk na­ma­la­ry­nyň ta­lap­la­ry­na la­ýyk­lyk­da, der­ňew işin­de do­ly ga­raş­syz­lyk we çäk­len­di­ril­me­dik yg­ty­ýar­lyk­lar be­ri­lýär.

Awia­si­ýa wa­ka­sy­nyň der­ňe­wi kim­dir bi­ri­niň gü­nä­si­ni ýa-da jo­gap­kär­çi­li­gi­ni ýü­ze çy­kar­mak­ly­ga gö­nük­di­ri­len is­len­dik ka­zy­ýet ýa-da ad­mi­nist­ra­tiw önüm­çi­lik­den aý­ra­tyn­lyk­da al­nyp ba­ryl­ýar.»;

se­ki­zin­ji bö­lek­de «ýer­li hä­ki­mi­ýet» di­ýen söz­le­ri «hä­ki­mi­ýe­tiň ýer­li» di­ýen söz­le­re çal­şyr­ma­ly;

14) 85-nji mad­da­da:

bi­rin­ji bö­le­giň ikin­ji te­si­min­den soň şu maz­mun­ly te­sim­le­ri goş­ma­ly:

«Der­ňew ge­çir­mek üçin dö­re­dil­ýän to­par­da yg­ty­ýar­lan­dy­ry­lan şahs (to­pa­ryň baş­ly­gy) bel­le­nil­ýär we to­par onuň ýol­baş­çy­ly­gyn­da ha­ýal et­män der­ňe­we baş­la­ýar.

Der­ňew bo­ýun­ça yg­ty­ýar­lan­dy­ry­lan şah­syň bu der­ňe­we gat­naş­ýan to­par ag­za­la­ry­nyň ha­ýal et­män işe gi­riş­mek­le­ri üçin, ses ýa­zy­jy bort en­ja­my­ny we ho­wa he­re­ke­ti­ni do­lan­dy­ryş bö­lü­mi­niň ýaz­gy­la­ry­ny goş­mak bi­len, der­ňe­we de­giş­li bo­lan ho­wa gä­mi­si­niň bö­lek­le­ri­ni we ma­te­ri­al­la­ry­ny jik­me-jik göz­den ge­çir­mek üçin er­kin al­ma­ga hem-de ola­ra çäk­siz yg­ty­ýar­lyk et­mä­ge hu­ku­gy bar­dyr.»;

üçün­ji bö­lek­de «pe­tek­le­ri­ni» di­ýen sö­zi «bi­let­le­ri­ni» di­ýen sö­ze çal­şyr­ma­ly;

15) 87-nji mad­da­da:

bi­rin­ji bö­lek­de «ýer­li hä­ki­mi­ýet» di­ýen söz­le­ri «hä­ki­mi­ýe­tiň ýer­li» di­ýen söz­le­re çal­şyr­ma­ly;

şu maz­mun­ly bö­le­gi goş­ma­ly:

«4. Awia­si­ýa ha­dy­sa­sy­nyň der­ňe­wi­niň bar­şyn­da awia­si­ýa ha­dy­sa­sy­nyň der­ňe­wi bi­len bag­ly bol­ma­dyk mak­sat­lar­da al­nan, aşak­da gör­ke­zi­len ýaz­gy­lar der­ňew to­pa­ry­nyň, des­lap­ky der­ňew eda­ra­la­ry­nyň we ka­zy­ýe­tiň çöz­gü­di­ne çen­li aýan edil­mä­ge de­giş­li däl­dir:

1) ho­wa gä­mi­si­niň ses ýa­zy­jy bort en­ja­my­nyň ýaz­gy­la­ry we gör­nüp du­ran ýag­da­ýy bel­li­ge aly­jy bort en­ja­my­nyň ýaz­gy­la­ry, şeý­le hem okap bol­ýan is­len­dik ýaz­gy­lar;

2) awia­siya ha­dy­sa­sy­nyň der­ňe­wi bo­ýun­ça yg­ty­ýar­ly eda­ra­nyň go­ra­gy as­tyn­da ýa-da gö­zeg­çi­li­gi as­tyn­da sak­la­nyl­ýan ýaz­gy­lar;

3) der­ňe­wiň bar­şyn­da der­ňe­wi alyp bar­ýan yg­ty­ýar­ly eda­ra­lar ta­ra­pyn­dan al­nan, der­ňe­we gat­na­şan şahs­la­ryň be­ren dü­şün­di­riş ýaz­gy­la­ry;

4) ho­wa gä­mi­si­niň ula­nyl­ma­gy bi­len bag­ly ta­rap­la­ryň hat ara­gat­na­şy­gy;

5) awia­siya ha­dy­sa­sy­na gat­na­şy­jy şahs­la­ra de­giş­li bo­lan luk­man­çy­lyk gör­ke­zi­ji­le­ri we giz­lin mag­lu­mat­lar;

6) ho­wa he­re­ke­ti­ni do­lan­dy­ryş bö­lü­mi­niň ýaz­gy­la­ry we okap bol­ýan ýaz­gy­lar;

7) awia­si­ýa ha­dy­sa­sy­na ýa-da ha­dy­sa de­giş­li mag­lu­mat­lar, şol san­da ses ýa­zy­jy bort en­ja­my­nyň ýaz­gy­la­ry­nyň sel­jer­me­si we awia­siya ha­dy­sa­sy­ny der­ňe­me­giň bar­şyn­da yg­ty­ýar­ly eda­ra we yg­ty­ýar­ly we­kil­ler ta­ra­pyn­dan be­ýan edi­len pi­kir­ler;

8) awia­siya ha­dy­sa­sy ýa-da ha­dy­sa­nyň der­ňe­wi ba­ra­da gu­tar­nyk­ly ha­sa­ba­tyň tas­la­ma­sy.»;

16) 88-nji mad­da­ny şu gör­nüş­de be­ýan et­me­li:

«88-nji mad­da. Da­şa­ry ýurt döw­let­le­ri­niň ra­ýat ho­wa gä­mi­le­ri bi­len bo­lan awia­si­ýa wa­ka­la­ry­ny der­ňe­mek

1. Ho­wa gä­mi­si­ni bel­li­ge alan döw­le­tiň, ula­ny­jy döw­le­tiň, iş­läp taý­ýar­lan döw­le­tiň we ön­dü­ri­ji döw­le­tiň her bi­ri­niň der­ňe­we gat­naş­mak üçin yg­ty­ýar­ly we­ki­li, şeý­le hem bir ýa-da bir­nä­çe mas­la­hat­çy­ny bel­le­mä­ge hu­ku­gy bar­dyr.

2. Ýüz­tut­ma esa­syn­da der­ňe­wi ge­çir­ýän döw­le­te mag­lu­mat­la­ry, en­jam­la­ry ýa-da bi­ler­men­le­ri ber­ýän is­len­dik döw­le­tiň der­ňe­we gat­naş­mak üçin yg­ty­ýar­ly we­ki­li, şeý­le hem bir ýa-da bir­nä­çe mas­la­hat­çy­ny bel­le­mä­ge hu­ku­gy bar­dyr.

3. Yg­ty­ýar­ly we­ki­liň der­ňew bo­ýun­ça yg­ty­ýar­lan­dy­ry­lan şah­syň (der­ňew to­pa­ry­nyň baş­ly­gy­nyň) gö­zeg­çi­li­gi as­tyn­da der­ňe­wiň äh­li ugur­la­ry­na, şol san­da şu aşak­da­ky­la­ra gat­naş­ma­ga hu­ku­gy bar­dyr:

1) awia­siya ha­dy­sa­sy­nyň bo­lan ýe­ri­ne bar­ma­ga;

2) dö­wük­le­ri göz­den ge­çir­mä­ge;

3) şa­ýat­la­ryň gör­kez­me­le­ri­ni öz içi­ne al­ýan mag­lu­mat­la­ry al­ma­ga we so­rag­na­ma­la­ry hö­dür­le­mä­ge;

4) işe de­giş­li bo­lan äh­li mad­dy su­but­na­ma­la­ry do­ly we tiz al­mak el­ýe­ter­li­li­gi­ne;

5) işe de­giş­li bo­lan äh­li res­mi­na­ma­la­ryň nus­ga­la­ry­ny al­ma­ga;

6) mag­lu­mat gö­te­ri­ji­ler­den ýaz­gy­la­ryň açy­lyp okal­ma­gy­na gat­naş­ma­ga;

7) awia­siya ha­dy­sa­sy­nyň bo­lan ýe­ri­niň çä­gi­niň da­şyn­da ge­çi­ril­ýän, bö­lek­le­ri we ab­zal­la­ry göz­den ge­çir­mek, teh­ni­ki mas­la­hat­laş­ma­lar, sy­nag et­mek we my­sa­ly tas­la­ma taý­ýar­la­mak ýa­ly der­ňew çä­re­le­ri­ne gat­naş­ma­ga;

8) mag­lu­mat­la­ryň sel­je­ril­me­gi, bu ýag­da­ýyň ne­ti­je­le­ri­ni we ýü­ze çyk­ma­gy­na ýar­dam eden se­bäp­le­ri ta­kyk­la­mak bi­len bag­ly ara alyp mas­la­hat­laş­ma­la­ry we howp­suz­lyk bi­len bag­ly tek­lip­na­ma­la­ry goş­mak bi­len, der­ňe­wiň bar­şyn­da ýyg­nak­la­ra gat­naş­ma­ga;

9) der­ňe­wiň her bir bö­le­gi bo­ýun­ça de­giş­li­lik­de dü­şün­di­riş ýaz­gy­sy­ny düz­mä­ge.»;

17) 92-nji mad­da­da:

bi­rin­ji bö­le­giň 1-nji ben­din­de «pe­tek» di­ýen sö­zi «bi­let» di­ýen sö­ze çal­şyr­ma­ly;

üçün­ji bö­le­gi şu gör­nüş­de be­ýan et­me­li:

«3. Poç­ta­ny da­şa­ma­gyň ter­ti­bi we poç­ta ýan­ha­ty­nyň gör­nü­şi yg­ty­ýar­ly eda­ra ta­ra­pyn­dan bel­le­nil­ýär.»;

18) 93-nji mad­da­nyň bi­rin­ji bö­le­gi­niň bi­rin­ji te­si­min­de, 111-nji mad­da­nyň maz­mu­nyn­da, 127-nji mad­da­nyň bi­rin­ji bö­le­gi­niň 1-nji ben­di­niň «b» ki­çi ben­din­de «pe­te­gin­de», «pe­tek» we «pe­te­gi» di­ýen söz­le­ri de­giş­li­lik­de «bi­le­tin­de», «bi­let» we «bi­le­ti» di­ýen söz­le­re çal­şyr­ma­ly;

19) 96-njy mad­da­da:

ikin­ji bö­le­giň 4-nji ben­din­de «peý­da­lan­ma­ga» di­ýen söz­den soň «,so­wuk iç­gi­ler we gyz­gyn na­har­lar bi­len üp­jün edil­mä­ge» di­ýen söz­le­ri goş­ma­ly;

üçün­ji bö­le­giň 1-nji ben­din­de «pe­tek­le­ri» di­ýen sö­zi «bi­let­le­ri» di­ýen sö­ze çal­şyr­ma­ly;

şu maz­mun­ly bö­lek­le­ri goş­ma­ly:

«6. Içer­ki we hal­ka­ra ho­wa gat­naw­la­ryn­da ýa­ny bi­len öý haý­wan­la­ry da­şa­lan­da, ola­ry da­şa­mak üçin tö­leg yg­ty­ýar­ly eda­ra ta­ra­pyn­dan bel­le­ni­len ter­ti­be la­ýyk­lyk­da ama­la aşy­ryl­ýar.

7. Türk­me­nis­ta­nyň ae­ro­port­la­ryn­da aý­ra­tyn wa­jyp ýo­lag­çy­la­ra (VIP) we wa­jyp ýo­lag­çy­la­ra (CIP) hyz­mat­la­ry et­mek üçin zal­lar göz öňün­de tu­tu­lan, Aý­ra­tyn wa­jyp ýo­lag­çy­la­ryň we Wa­jyp ýo­lag­çy­la­ryň zal­la­ryn­dan geç­me­giň ter­ti­bi ra­ýat awia­si­ýa­sy­nyň çyg­ryn­da yg­ty­ýar­ly eda­ra ta­ra­pyn­dan bel­le­nil­ýär. Bu zal­lar­dan peý­da­lan­mak ra­ýat awia­si­ýa­sy­nyň çyg­ryn­da yg­ty­ýar­ly eda­ra ta­ra­pyn­dan de­giş­li­lik­de içer­ki we hal­ka­ra gat­naw­lar bo­ýun­ça bel­le­ni­len nyrh­lar esa­syn­da ama­la aşy­ryl­ýar.»;

20) 97-nji mad­da­nyň maz­mu­ny­ny şu gör­nüş­de be­ýan et­me­li:

«1. Ýo­lag­çy­la­ry, ba­ga­žy, ýük­le­ri we poç­ta­ny hal­ka­ra ugur­lar bo­ýun­ça ýe­ri­ne ýe­ti­ril­ýän ho­wa ar­ka­ly da­şa­ýyş­la­ryň nyrh­la­ry we ola­ra de­giş­li hyz­mat­lar üçin ýy­gym­lar, şeý­le hem ho­wa ar­ka­ly da­şa­ýyş­la­ryň, bi­let­le­ri sat­ma­gyň, ho­wa da­şa­ýyş res­mi­na­ma­la­ry­ny res­mi­leş­dir­me­giň nyrh­la­ry­ny ulan­ma­gyň we ýy­gym­la­ry al­ma­gyň ka­da­la­ry döw­let eýe­çi­li­gi­ne de­giş­li bol­ma­dyk Türk­me­nis­ta­nyň da­şaý­jy­la­ry ta­ra­pyn­dan öz­baş­dak bel­le­nil­ýär.

2. Şu mad­da­nyň bi­rin­ji bö­le­gin­de gör­ke­zi­len nyrh­lar we ýy­gym­lar, şeý­le hem ho­wa ar­ka­ly da­şa­ýyş­la­ryň, bi­let­le­ri sat­ma­gyň, ho­wa da­şa­ýyş res­mi­na­ma­la­ry­ny res­mi­leş­dir­me­giň ka­da­la­ry döw­let eýe­çi­li­gi­ne de­giş­li bo­lan Türk­me­nis­ta­nyň da­şaý­jy­la­ry üçin ra­ýat awia­si­ýa­sy­nyň çyg­ryn­da yg­ty­ýar­ly eda­ra ta­ra­pyn­dan bel­le­nil­ýär. Şun­da nyrh­la­ry ulan­ma­gyň we ýy­gym­la­ry al­ma­gyň ka­da­la­ry bu da­şaý­jy­lar ta­ra­pyn­dan öz­baş­dak bel­le­nil­ýär.

3. Ýo­lag­çy­la­ry, ba­ga­žy, ýük­le­ri we poç­ta­ny içer­ki ugur­lar bo­ýun­ça ýe­ri­ne ýe­ti­ril­ýän ho­wa ar­ka­ly da­şa­ýyş­la­ryň nyrh­la­ry­ny we ola­ra de­giş­li hyz­mat­lar üçin ýy­gym­la­ry Türk­me­nis­ta­nyň Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti bel­le­ýär we olar eýe­çi­li­giň gör­nü­şi­ne ga­ra­maz­dan äh­li da­şaý­jy­lar ta­ra­pyn­dan ula­nyl­ma­ga de­giş­li­dir.

Içer­ki ugur­lar bo­ýun­ça nyrh­la­ry ulan­ma­gyň we ýy­gym­la­ry al­ma­gyň ka­da­la­ry, şeý­le hem ho­wa ar­ka­ly da­şa­ýyş­la­ryň, bi­let­le­ri sat­ma­gyň, ho­wa da­şa­ýyş res­mi­na­ma­la­ry­ny res­mi­leş­dir­me­giň ka­da­la­ry ra­ýat awia­si­ýa­sy­nyň çyg­ryn­da yg­ty­ýar­ly eda­ra ta­ra­pyn­dan bel­le­nil­ýär we olar eýe­çi­li­giň gör­nü­şi­ne ga­ra­maz­dan äh­li da­şaý­jy­lar ta­ra­pyn­dan ula­nyl­ma­ga de­giş­li­dir.

4. Ae­ro­port­la­ryň, ae­ro­na­wi­ga­si­ýa se­riş­de­le­ri­niň ula­nyl­ma­gy üçin nyrh­lar we ýy­gym­lar ra­ýat awia­si­ýa­sy­nyň çyg­ryn­da yg­ty­ýar­ly eda­ra ta­ra­pyn­dan bel­le­nil­ýär we olar eýe­çi­li­giň gör­nü­şi­ne ga­ra­maz­dan äh­li da­şaý­jy­lar we ae­ro­port­lar ta­ra­pyn­dan ula­nyl­ma­ga de­giş­li­dir.».

II. Şu Ka­nun res­mi taý­dan çap edi­len gü­nün­den he­re­ke­te gi­ri­zil­ýär.

Türk­me­nis­ta­nyň Pre­zi­den­ti
Gurbanguly Berdimuhamedow.

Aş­ga­bat şä­he­ri. 2019-njy ýy­lyň 8-nji iýu­ny.