Şu ýyl bellenilýän şanly ýubileýleriň ikisini – Türkmenistanyň Garaşsyzlygynyň 30 ýyllygyny we ýurduň paýtagty Aşgabadyň 140 ýyllygyny çuňňur baglanşyk birleşdirýär. Soňky üç onýyllykda şäher tutuş bir asyrdan gowrak döwürdäkiden has güýçli özgerdi.
Aşgabatda naýbaşy binalar az däl, munuň özi halkara baýraklary we sertifikatlary bilen tassyklanylýar. Meselem, Aşgabadyň «Bagt kösgi» («Best Public Architecture» ugrundan) we «Türkmenistan» Teleradiogepleşikler merkezi («Highly Commended Public Service Architecture» ugrundan) jemgyýetçilik binalarynyň binagärligi babatda Ýewropa baýraklaryna mynasyp boldy. Telemerkeziň baş bezegi – äpet Oguzhan ýyldyzy dünýäde binagärlik iň uly ýyldyz şekili hökmünde Ginnesiň Rekordlar kitabyna girdi.
Bular döwrebap gurluşyk-binagärlik we milli nyşanly dizaýnerlik çözgütleriň sazlaşygynyň mysallarynyň biridir, olary binalaryň öň tarapynyň we içki bezeglerine çenli ähli ýerde görmek bolýar. Döwrebap ýörelgeleriň we milli däpleriň utgaşygy hem Aşgabada gaýtalanmaz görk berýär, onda türkmen milletiniň nesilbaşysy Oguzhanyň hem-de onuň alty oglunyň kaşaň heýkeller we çüwdürimler toplumy, Garaşsyzlyk binasynyň etegindäki taryhy şahsyýetleriň heýkelleri halkyň gadymy hem-de şanly taryhy barada gürrüň berýärler. «Ylham» seýilgähindäki alys we ýakyn geçmişde ýaşap geçen beýik akyldarlaryň hem-de ýazyjy-şahyrlaryň heýkelleri ruhy gymmatlyklaryň dowamat-dowamlylygyny aňladýar.
Aşgabadyň dürli binalary Ginnesiň Rekordlar kitabyna 11 gezek girizildi. Olaryň her biri türkmen paýtagtyny özüçe häsiýetlendirýär. Aşgabat şu Kitaba 2013-nji ýylda dünýäde iň köp ak mermer jaýly şäher hökmünde girizildi, munuň özi ýurduň Bitaraplyk derejesini we onuň parahatçylyk söýüjiligini ýatladýar. Has hadymy döwürlerden bäri ak reňk ýagşy umytlary we agzybirligi aňladýar.
Aşgabatdaky beýikligi 133 metr bolan baýdak sütüni hem 2008-nji ýylda dünýäde iň beýik baýdak sütüni hökmünde, şeýle hem iň köp adamyň aýdan -«Öňe, öňe, diňe öňe, jan Watanym Türkmenistan!» aýdymy ( 4000-den gowrak adam, 2015 ý.) Ginnesiň Rekordlar kitabyna girizilip, olar eýýamyň döredijilik ruhuny görkezýär.
Ginnesiň Rekordlar kitabyna girizilen dünýäde iň uly «Altyn Asyr» el halysy (301 inedördül metr, 2003 ý.), Aşgabadyň halkara aeroportunyň baş terminalynyň iň uly haly göli şekili (705 inedördül metr, 2016 ý.), «Älem» Medeni-dynç alyş merkeziniň ýapyk ymaratdaky aýlanýan iň uly syn ediş çarhy (diametri 57 metr, 2012 ý.), türkmen paýtagtynyň Olimpiýa stadionyndaky ahal-teke bedewiniňiň iň uly çeper şekili (2017 ý.) medeni mirasyň we dürli ähmiýetli şähergurluşyk taslamalarynyň dizaýnerlik bezeginde onuň ýörelgelerini ulanmaga aýawly çemeleşilýändigine şaýatlyk edýär.
Aşgabadyň Olimpiýa şäherçesiniň Suw sporty toplumynyň dünýäde iň uly ýapyk ýüzüş howdany (2017 ý.), bir hatara düzülip iň köp welosipedçi gatnaşan welosiped ýörüşi (2019 ý.) ýaly rekordlary sporty ösdürmäge we sagdyn durmuş ýörelgelerini ornaşdyrmaga uly üns berilýändigini görkezýär.
Aşgabat -- Türkmenistanda özgertmeleriň möçberini we depginini görkezýän baş şäheridir. Häzirki wagtda durmuşa geçirilýän iri binagärlik taslamalary Aşgabadyň dünýäde iň owadan we amatly şäherleriň biri hökmünde derejesini berkitmäge gönükdirilendir.
Ögulgözel REJEBOWA
Surata düşüren: Ýuriý ŞKURIN
