Şu gün paýtagtymyzdaky «Ýyldyz» myhmanhanasynda hususy pudaga maýa goýumlary çekmek boýunça «Türkmenistanyň geljegine maýa goýumlar» atly halkara forum geçirildi. Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň döredilmeginiň 17 ýyllygy mynasybetli serginiň çäklerinde guralan bu forum ýurdumyzyň hususy pudagynyň maýa goýum mümkinçiliklerini ara alyp maslahatlaşmak, tejribe alyşmak, döwletiň we hususy bölegiň arasynda hyzmatdaşlygy ösdürmek üçin möhüm meýdança öwrüldi.
Foruma Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň söwda toplumyna gözegçilik edýän orunbasary, BMG-niň Ösüş maksatnamasynyň Türkmenistandaky hemişelik wekili, ministrlikleriň, pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň, halkara guramalaryň, maliýe institutlarynyň, Türkmenistandaky diplomatik wekilhanalaryň ýolbaşçylarydyr wekilleri, Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzalary, daşary ýurt kompaniýalarynyň, şol sanda Russiýa Federasiýasynyň, Gyrgyzystanyň, Fransiýanyň, Türkiýäniň, Germaniýanyň, Gazagystanyň, Hytaýyň, Beýik Britaniýanyň, Estoniýanyň, Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň, Azerbaýjanyň, Ukrainanyň, Owganystanyň, Niderlandlaryň, Belarusuň, Saud Arabystany Patyşalygynyň wekilleri gatnaşdylar. Bu möhüm ähmiýetli çäräniň giň wekilçilikli düzümi Türkmenistanyň maýa goýum mümkinçiliklerine gyzyklanmanyň barha artýandygyna şaýatlyk edýär.
Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň asylly başlangyçlarynyň hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda üstünlikli durmuşa geçirilmegi netijesinde Watanymyzyň durnukly durmuş-ykdysady ösüşini üpjün etmek boýunça giň gerimli işler, milli ykdysadyýetimiziň ähli pudaklarynda düýpli özgertmeler amala aşyrylýar. Şunda ýurdumyzda amatly maýa goýum ýagdaýyny döretmäge aýratyn ähmiýet berilýär.
Daşary ýurtly maýadarlaryň iş alyp barmagy üçin amatly şertleriň döredilmegi hyzmatdaşlyga gyzyklanma bildirýänleriň sanynyň artmagyna oňyn täsir edýär we maýa goýum mümkinçiliklerimizi has-da ýokarlandyrýar. Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistan maýa goýum mümkinçiliklerini üstünlikli durmuşa geçirmek maksady bilen, halkara söwda ulgamynda birek-birege hormat goýmak, deňhukuklylyk, ynanyşmak ýörelgeleri esasynda ýola goýulýan hyzmatdaşlygyň ösdürilmegine jogapkärçilikli çemeleşýär. Ýurdumyzyň maýa goýum strategiýasynda milli ykdysadyýetiň hususy pudagynyň işiniň ilerledilmegine uly ähmiýet berilýär. Şoňa görä, häzirki döwürde telekeçilik başlangyçlaryny goldamak, kiçi we orta telekeçiligi ösdürmek babatda zerur şertleri döretmek döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biridir.
...Maýa goýum forumynyň dowamynda Türkmenistanyň hususy pudagynyň ýeten sepgitlerini beýan edýän wideoşekiller görkezildi. Onda türkmen telekeçileriniň milli ykdysadyýetimiziň pugtalandyrylmagyna goşýan goşandy, hususy önüm öndürijileri goldamak babatda durmuşa geçirilýän döwlet syýasaty, bu ugurda hormatly Prezidentimiziň döredýän ajaýyp mümkinçilikleri giňişleýin açylyp görkezildi.
Kabul edilen giň gerimli maksatnamalara, şol sanda «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasyna» laýyklykda, türkmen telekeçileriniň ähli ugurlarda netijeli işlemekleri üçin amatly şertler döredilýär. Şu ýylyň 7-nji fewralynda geçirilen Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisinde döwlet Baştutanymyzyň «Türkmenistany 2025-nji ýylda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň we maýa goýum Maksatnamasyny» tassyklamagy «Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly» şygary astynda geçýän hem-de hemişelik Bitaraplygymyzyň 30 ýyllygyna beslenýän ýylda Watanymyzy ösüşiň täze belentliklerine çykarmak babatda möhüm ädim boldy. Maksatnamanyň esasy ugurlarynyň biri kiçi we orta telekeçiligiň ösdürilmegine hemmetaraplaýyn goldaw bermekden ybaratdyr. Amatly işewürlik gurşawyny döretmek, bazar gatnaşyklaryna geçmegi çaltlandyrmak, dürli pudaklarda telekeçilik işiniň gerimini giňeltmek, döwlet-hususy hyzmatdaşlygynyň dürli görnüşlerini ösdürmek, döwlet emlägini hususylaşdyrmak göz öňünde tutulan esasy wezipeleriň hataryndadyr.
«Türkmenistany 2025-nji ýylda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň we maýa goýum Maksatnamasyny» kabul etmek bilen, ýurdumyz milli ykdysadyýetiň pudaklaryny, sebitleri durnukly ösdürmek, täze kärhanalary işe girizmek, müňlerçe iş orunlaryny döretmek boýunça belent maksatlary öňde goýdy. Şunda telekeçilik ulgamyny mundan beýläk-de ösdürmek, kiçi we orta telekeçilige goldaw bermek, netijede, jemi içerki önümiň düzüminde hususy bölegiň paýyny 71,6 göterime ýetirmek ileri tutulýan wezipeler hökmünde kesgitlenildi. Bu babatda durmuşa geçirilýän çäreler türkmen telekeçilerine dürli ugurlarda ýokary netijeleri gazanmak üçin uly mümkinçilikleri açýar. Forumyň «Türkmenistanyň hususy pudagynyň ösüşleri: ýetilen sepgitler we mümkinçilikler» atly umumy mejlisiniň dowamynda şular barada giňişleýin durlup geçildi. Bellenilişi ýaly, ýurdumyzda milli ykdysadyýetiň ýokary ösüş depginini we netijeliligini üpjün etmäge gönükdirilen maýa goýum syýasaty amala aşyrylýar. Bu maksatlar «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynda», kiçi we orta telekeçiligi goldamagyň döwlet maksatnamasynda, beýleki milli maksatnamalarda öz beýanyny tapýar. Şol Maksatnamanyň esasy wezipeleri ýurdumyzyň durnukly ösüşini üpjün etmekden, senagat, oba hojalygy we hyzmatlar ulgamyny özgertmekden, öňdebaryjy tehnologiýalary ornaşdyrmakdan, Türkmenistanda öndürilýän önümleriň bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmakdan ybaratdyr.
Çykyşlarda milli ykdysadyýetiň esasy ugurlarynyň biri bolan hususy pudaga maýa goýumlary çekmek, bu ugurda bilelikdäki taslamalary durmuşa geçirmek bilen baglanyşykly meselelere üns çekildi. Nygtalyşy ýaly, Türkmenistanda netijeli maýa goýum syýasatyny alyp barmak üçin zerur şertler döredilýär. Şunuň bilen baglylykda, ýurdumyzda kuwwatly çig mal binýadynyň bolmagynyň, maýa goýumlar babatda ygtybarly hukuk binýadynyň döredilmeginiň türkmen bazarynyň özüne çekijiligini üpjün edýändigi, dünýä ýurtlary bilen hyzmatdaşlygy ösdürmäge giň mümkinçilikleri açýandygy aýratyn bellenildi. Döwlet tarapyndan goldaw berilmegi bilen, hususy bölek durmuş-ykdysady özgertmeleri amala aşyrmakda möhüm orny eýeleýär. Häzirki wagtda Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzalary ykdysadyýetiň pudaklarynda netijeli işleýärler, ýurdumyzyň jemgyýetçilik we syýasy durmuşyna işjeň gatnaşýarlar. Telekeçiler tarapyndan karz serişdeleriniň, çekilen maýa goýumlaryň hasabyna dürli pudaklara degişli desgalar gurulýar, täze zawod-fabrikler işe girizilýär. Bu kärhanalarda öndürilýän önümler içerki bazary dürli görnüşli önümler bilen üpjün edip, olaryň eksporta iberilýän möçberi-de yzygiderli artdyrylýar.
BMG-niň Ösüş maksatnamasynyň Türkmenistandaky hemişelik wekili Narine Saakýan öz çykyşynda bu wekilçilikli forumda çykyş etmäge döredilen mümkinçilik üçin hoşallyk bildirip, häzirki döwürde durmuş-ykdysady ösüşe gönükdirilýän maýa goýum serişdeleriniň parahatçylygyň, abadan geljegiň kepilidigini belledi. Nygtalyşy ýaly, Türkmenistanda hemmetaraplaýyn ösüşiň üpjün edilmegine, sebit ähmiýetli taslamalaryň amala aşyrylmagyna uly gyzyklanma bildirilmegi, ykdysadyýete maýa goýumlaryň işjeň çekilmegi, ýurduň ykdysady taýdan kuwwatlanmagynda bolşy ýaly, Durnukly ösüş maksatlaryna ýetilmeginde hem aýratyn ähmiýete eýedir. Halkara söwdany ösdürmek boýunça Hytaý geňeşiniň müdiriýetiniň başlygynyň orunbasary Ýu Jianlong bu halkara forumyň geçirilmeginiň ähmiýetine ünsi çekdi. Bellenilişi ýaly, ýurtda maýadarlaryň netijeli işlemekleri üçin ygtybarly hukuk binýady döredildi. Bu bolsa Türkmenistanda maýa goýum taslamalaryna gatnaşmaga gyzyklanma bildirýän kompaniýalaryň, işewür düzümleriň sanynyň artmagyny şertlendirýär. Ýewropada Howpsuzlyk we Hyzmatdaşlyk Guramasynyň Aşgabatdaky merkeziniň ýolbaşçysy Jon MakGregor Türkmenistanyň ÝHHG bilen köp ýyllaryň dowamynda netijeli hyzmatdaşlyk edýändigini, maýa goýum forumynyň bolsa ykdysady, durmuş taýdan sazlaşykly ösüş babatda aýratyn ähmiýete eýedigini belledi. Ählumumy maýa goýum maksatnamalarynyň üstünlikli durmuşa geçirilmegi ýurduň hususy pudagynyň mümkinçiliklerini ýokarlandyrmaga, önümçilik kuwwatyny artdyrmaga, onuň dünýä bazaryndaky ornuny pugtalandyrmaga, degişli ugurlar boýunça täze gatnaşyklaryň ýola goýulmagyna, özara tejribe alyşmaga amatly şertleri döredýär.
Soňra forumyň işi «Kiçi we orta telekeçilige ýardam bermek: halkara we milli tejribeler», «Üznüksiz aýlawly (sirkulýar) ykdysadyýet: Türkmenistanyň senagat, gurluşyk, ulag we syýahatçylyk pudaklarynyň häzirki zaman ösüşinde hususy pudagyň orny», «Oba hojalygyna innowasiýalary ornaşdyrmakda hususy pudagyň gazananlary we maksatnamalaýyn ugurlary» atly bölümçelerde dowam etdi. Olarda işewürligi goldamak boýunça hyzmatdaşlyk, halkara we ýerli maýadarlar, maliýe institutlary, hususy pudagyň wekilleri bilen hyzmatdaşlygy ýola goýmak, sebitde işewürligi alyp barmagyň öňdebaryjy tejribelerini öwrenmek barada pikir alşyldy.
Çykyşlarda bellenilişi ýaly, Türkmenistan dürli ugurlar boýunça özara bähbitli, doly derejeli hyzmatdaşlyk üçin açykdyr hem-de innowasion häsiýetli önümçilikleriň döredilmegine gönükdirilen anyk taslamalara garamaga taýýardyr. Şunda iri maýa goýum serişdeleriniň, öňdebaryjy tehnologiýalaryň çekilmegine, özara bähbitli hyzmatdaşlygyň geriminiň giňeldilmegine uly gyzyklanma beýan edildi. Şeýle-de maýa goýum mümkinçiliklerini has doly açmagyň ýollary, ýurdumyzy senagat, ylmy-tehnologik, durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegi höweslendirmegiň gurallary barada netijeli pikir alyşmalar boldy.
Soňra ikitaraplaýyn resminamalara gol çekmek dabarasy boldy. Hususan-da, ýurdumyzyň hususy pudagynyň wekilleri bilen Russiýa Federasiýasynyň, Niderlandlar Patyşalygynyň, Gazagystan Respublikasynyň, Hytaý Halk Respublikasynyň kompaniýalarynyň arasynda çarçuwaly ylalaşyklara, özara düşünişmek hakynda ähtnamalara gol çekildi. Şeýle hem Türkmenistanyň hususy kärhanalarynyň täze önümleriniň, maýa goýum taslamalarynyň tanyşdyrylyşy boldy. Şunda teklip edilýän taslamalaryň ykdysady taýdan netijeliligine, olaryň ekologik talaplara laýyklygyna aýratyn üns berildi. Halkara maýa goýum forumynyň çäklerinde ikitaraplaýyn duşuşyklar geçirilip, olaryň barşynda özara bähbitli gatnaşyklary ýola goýmak üçin geljegi uly ugurlar kesgitlenildi.
Foruma gatnaşyjylar bu çäräniň köpugurly gatnaşyklar üçin täze gözýetimleri açmakda, Türkmenistanyň dünýäniň ykdysady giňişligine işjeň goşulyşmagyna, gyzyklanma bildirýän taraplar bilen işewürlik hyzmatdaşlygyny ýola goýmaga täze itergi bermekde wajyp ähmiýete eýedigini bellediler. Ýygnananlar forumy guramaga we oňa gatnaşmaga döredilen mümkinçilik üçin hormatly Prezidentimize tüýs ýürekden hoşallyk bildirdiler.
