A.S.Puşkin adyndaky döwlet rus drama teatrynda Türkmenistanyň sungatda at gazanan işgäri, dramaturg Bilbil Mämmedowyň «Когда сияет душа молодая» («Juwan kalbym joşanda») atly sahna oýnynyň ilkinji görkezilişi boldy. Bilbil Mämmedow ýaly hünärmenlere köpugurly ussatlar diýilýär. Ol dramaturg, terjimeçi, filmleriň edebi esasyny ýazyjy, sahna oýunlaryň we filmleriň režissýory, şahyr, kompozitor, şeýle hem dutarçy, gyjakçy, aýdymçy we suratçydyr. Bu zehinler hazynasynyň ählisi onda çagalykdan ýüze çykyp başlady.

Türkmenistanyň halk artisti Öwez Gelenowyň ýatlamasyndan:

– Bilbili ilkinji gezek goňşularymyzyň toýunda oglanjykka gördüm. Ol bize görä juda arassa, aýaklarynda hiç hili sypjyrygy ýa-da ýarygy ýokdy. Toý saçagynyň başynda-da özüni edep-tertipli alyp barýardy. Birinji sentýabrda ony öz synpymyzda göremde, begenjimiň çägi bolmady – biz onuň bilen klasdaş ekenik! Men dostuma meňzemäge ähli güýjüm bilen çalyşdym: kakama, edil Bilbil ýaly surat çekmek üçin reňk satyn alyp bermegi haýyş etdim, şeýle hem dutar çalmagy öwrenmäge başladym, sebäbi Bilbil bu saz guralynda erkin saz çalýardy.

Bilbil Mämedowiç özüniň gürrüň berşi ýaly:

– Meniň okan synpym çeper höwesjeňligi bilen düýpli gyzyklanýardy. Men ertekilerdäki gahrymanlar ýa-da mekdep durmuşyndaky şahsyýetler hakynda kiçijik sahnalary ýazýardym. Adatça, biz olary dostum Öwez Gelenow bilen bilelikde ýerine ýetirýärdik. 4-nji synpda biz tutuş konsert maksatnamasyny düzdük. Bu konserti görenden soň, Gyzylarbat wagon bejeriş zawody bize gastrolymyz üçin plaskart wagon berdiler. Höwesjeň artistler 40 adama ýetdi, we tomusky dynç alyşda biz «turne» çykdyk. Bu meniň we dostlarymyň durmuşyndaky iň gyzykly gezelenç boldy! Bäherden, Gökdepe, Büzmeýin, Aşgabat – bu duralgalarda biziň wagonymyz sahna öwrülýärdi. Yzymyza gaýdýarka bolsa bu şäherleriň ýaşaýjylary perronda bizi tanaýardylar. Şonda biz döredijilik şöhratynyň kiçijik, ýöne gaty süýji tagamyny duýduk.

Bilbil Mämmedow bilen Öwez Gelenowy Gyzylarbat şäheriniň Medeniýet öýüniň çeper höwesjeňligine çagyrdylar. Ýigitleriň ykbaly olara mähirli garady – olar orta bilimini tamamlan wagtyna gabat, 1968-nji ýylda, M.S.Şepkin adyndaky Moskwa teatr okuw mekdebine türkmen studiýasy açyldy. Ol ýere girmek isleýänleriň sany köpdi, ýöne olaryň artykmaçlygy bardy: bu wagt Mämmedow bilen Gelenow Respublika çeper höwesjeňlik bäsleşigiň eýeleri bolupdylar.

Iki dost durmuşynda ilkinji gezek uçarda asmana göterildi. Öňde olara Moskwa we hakyky artistler bolup ýetişmek üçin okuw garaşýardy. Olardan bagtly adam ýok ýaly görünýärdi!

Bäş ýyldan soň, diplomly artistleriň topary, olaryň hataryna iki dost hem düşdi, Ýaş tomaşaçylar teatrynyň (ÝTT) hataryna goşuldy. Bular baş rollary arzuw edýän we öz zehinlerini tomaşaçylaryň öňünde mümkin boldugyça çalt açmaga çalyşýan höwesli artistlerdi.

Epizodik rollardan başga-da, Bilbil Mämmedowiç Türkmenistanyň halk ýazyjysy Annaberdi Agabaýewiň pýesasy esasyndaky «Şazadalaryň aýdymy» («Песня царевичей») sahna oýnunda, şeýle hem Aleksandr Wampilowyň «Uly ogly» («Старший сын») esasyndaky Wasenka roluny oýnamaga mynasyp boldy.

Bilbil aktýorlyk kärini halaýardy, ýöne ol munuň özi üçin ýeterlik däldigini duýýardy. Ol režissýor bolan ýagdaýynda özünden has uly goşant boljakdygyny pikir etdi. Şonuň üçin hem 1982-nji ýylda SSSR-iň Döwlet kinematografiýa komitetiniň ýanyndaky Ýokary režissýorlyk kurslaryna girmek üçin Moskwa gitdi. Ol Sergeý Solowýowyň kursuna kabul edildi. Onuň diplom işi «Garly» atly gysga metražly filmi boldy.

«Türkmenfilm» kinostudiýasynda onuň ilkinji çeper filmi Agageldi Allanazarowyň powesti esasynda surata düşüren «Ýaşlygymyň dessany» («Дестан моей юности») boldy. Filmde merkezi rollaryň birini Öwez Gelenow ýerine ýetirdi. Halk Bilbil Mämmedowyň režissýorlyk ilkinji işini gowy garşylady, metbugatda bolsa örän gowy teswirler peýda boldy.

Bilbil Mämmedowiç şeýle gürrüň berýär:

— Ikinji çeper filmimiň taryhy şeýle. Maňa gruzin ýazyjysy Goderdzi Çoheliniň «Arçaly adam» («Человек с елью») atly kiçijik hekaýasy duş geldi. Hekaýanyň mazmuny şundan ybarat: arçanyň kiçijik tohumy adamyň egnine düşýär we gögerýär. Adama bu şinäni aýyrmagy maslahat berýärler, ýöne oňa janly zadyň ýaşaýşyny kesmek gaty gynançly bolýar. Gaýtam, ol özüni arçanyň suwsuz guramazlygyna bagyşlaýar.

Bu hekaýa meni şeýle bir tolgundyrdy welin, men ony türkmen diline terjime etdim we esasy gahrymanyň ýer ýüzündäki ýaşaýşyň manysy baradaky oýlanmalary bilen doldurdym. Men film üçin ssenariýa ýazdym we baş roly Nury Hudaýgulyýewe teklip etdim.

Kinofestiwallaryň birinde maňa bu hekaýanyň awtory Goderdzi Çoheli ýakynlaşdy we öz hekaýasynyň ýaşaýşynda goýan yzy we döredilen film üçin hoşallyk bildirip, elimi uzak wagtlap gysýardy.

Bir gezek maňa amerikaly prodýuserden hat geldi. Ol «Ýaşlygymyň dessany» filmine seredendigini we maňa bilelikde hyzmatdaşlyk etmegi teklip etmäge niýet edýändigini ýazýardy. Bu teklip gaty ýakymlydy, ýöne ol döwürde bizde halkara hyzmatdaşlygynyň beýle tejribesi ýokdy.

2014-nji ýylda ekranlara «Ah, Weli, Weli…» filmi çykdy, ol şol ýylda-da Bişkek şäherinde (Gyrgyzystan Respublikasy) geçirilen IV halkara kinofestiwalda iki sany baş baýraga mynasyp boldy.

Bilbil Mämmedowyň kino we teatrdaky işiniň mazmuny öz köpugurlylygy bilen haýran galdyrýar. Ol «Время по солнцу» («Güneşdäki wagt»), «Люди моего аула» («Obamyň adamlary»), «Kel bagşy», «Heserli» filmlerinde baş rollary ýerine ýetirdi, 20-ä golaý spektakly sahnalaşdyrdy, bäş sany filme we ýedi sahna oýunlara aýdym-saz ýazdy. Ol «Garly», «Ýaşlygymyň dessany», «Ah, Weli, Weli…» ýaly 10 filmiň ssenaristi, şeýle hem «Arçaly adam», «Türkmenler», «Japbaklar» filmleriniň hem-de «Gözel», «Şapak» sahna oýunlarynyň bezegçisi boldy. Başgaça aýdylanda, Bilbil Mämmedowyň ussatlyk bilen ýerine ýetirmeýän kino ýa-da teatr döredijilik hünäri ýokdur.

Bilbil Mämmedowyň başga režissýorlardan tapawutlanýan bir aýratynlygy bar – ol paýtagtymyzyň ähli teatrlarynda işledi. Ol A.S.Puşkin adyndaky döwlet rus drama teatrynda baş režissýor wezipesinde işlän iki ýylynyň dowamynda Klod Manýeniň fransuz komediýasy bolan «Blez» we Maral Durdyýewa bilen bilelikde Çingiz Aýtmatowyň «Ene toprak» atly eserlerini sahnalaşdyrdy.

Bilbil Mämmedow Türkmenistanyň Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy adyndaky Baş akademiki drama teatrynyň topary bilen «Göroglynyň sawçylary» atly sahna oýnuny goýdy. Türkmenistanyň görnükli kompozitory Nury Halmämmedowyň ýubileýine bagyşlap, Bilbil Mämmedow A.S.Puşkin adyndaky döwlet rus drama teatrynda rus dilinde «Струны моей души» («Kalbymyň tarlary») sahna oýnuny we Türkmenistanyň Alp Arslan adyndaky milli drama teatrynda bolsa türkmen dilinde şol bir spektakly sahnalaşdyrdy.

Häzirki wagtda Bilbil Mämmedow Türkmenistanyň Alp Arslan adyndaky milli drama teatrynyň baş režissýorydyr. Onuň dosty Öwez Gelenowyň aýtmagyna görä, Bilbil Mämmedowiçiň kitap şkafynyň tekjesinde Nodar Dumbadzeniň gruzin dilindäki «Закон вечности» («Bakylygyň kanuny») romanynyň türkmen diline eden terjimesiniň golýazmasy dur. Ol sabyr bilen öz amala aşyrylyşyna garaşýar.

Biz Bilbil Mämmedowiçi milli donly, elinde dutarly, konserwatoriýanyň we teatrlaryň meýdançalarynda görüpdik. Ýöne onuň suratlary barada diňe eşidipdik. Biz ussat suratçynyň döredijiliginiň bu görnüşi bilen hem tanyşmak isledik. Şonuň üçin hem, biz foto žurnalistimizden Bilbil Mämedowyň suratlarynyň birnäçe fotosuratyny çekmegi haýyş etdik. Dogrusyny aýtsak, biz beýle ýokary derejeli sungat eserlerini görüp, geň galdyk.

Biz Bilbil Mämmedowiçe berk jan saglyk we döredijilikde täze üstünlikler arzuw edýäris.