5-nji iýunda Daşky gurşawy goramagyň bütindünýä güni Aşgabatda «Uglewodorod ýataklaryny özleşdirmekde innowasion tehnologiýalary ornaşdyrmagyň ekologik jähetleri» (TESC 2025) atly halkara ylmy-amaly maslahat geçirildi. Foruma döwlet edaralarynyň, iri energiýa kompaniýalarynyň, halkara guramalarynyň we ylmy bileleşikleriň wekilleri ýygnandy.
Maslahatyň birinji mejlisine döwlet ministri, «Türkmengaz» döwlet konserniniň başlygy Maksat Babaýew çykyş etdi. Ol çykyşynda Türkmenistanyň ekologiýa meselelerine, hususan-da, metanyň zyňyndylaryny azaltmak we nebit-gaz ýataklary özleşdirilende metanyň hem-de ugurdaş gaz zyňyndylarynyň azalmaga aýratyn üns berýändigini nygtady.
Ministr Dubaýda geçirilen COP28 klimat sammitinde eden çykyşynda Türkmenistanyň Prezidenti Serdar Berdimuhamedowyň Ählumumy Metan borçnamasyna goşuljakdygyny yglan edendigini ýatlatdy we onuň şertleriniň iş ýüzünde ýerine ýetirilmegine gönükdirilen taslamalaryň çäginde halkara guramalary we hyzmatdaş ýurtlar bilen mundan beýläkki hyzmatdaşlyga taýýardygyny tassyklady.
Babaýew, şeýle hem Aşgabadyň Merkezi Aziýada sebit howa tehnologiýalary merkezini açmak baradaky başlangyçlaryny belledi, şeýle hem BMG-niň Suw strategiýasyny, BMG-niň Aral deňzi boýunça ýörite maksatnamasyny we Hazar deňziniň ekoulgamlaryny saklap galmak boýunça tekliplerini belledi. Uglewodorodlary iri iberiji hökmünde Türkmenistanyň ähmiýetini nygtap, ýurduň güýçli we durnukly çeşme binýadynyň bardygyny, ýangyç-energetika pudagynda hyzmatdaşlygyň ägirt uly mümkinçiliklerini açýandygyny aýtdy.
27,4 trillion kub metr (ýanaşyk Ýaşlar we Garakel ýataklary bilen bilelikde) gorlary bolan dünýädäki iň uly guryýer tebigy gaz ýatagy «Galkynyş» ýatagy muňa mysal getirildi. Bu ýatak energiýanyň diňe bir kuwwatly bolman, eýsem ekologiýa taýdan hem jogapkär bolup biljekdiginiň nyşanyna öwrülýär.
Mejlisler Azerbaýjan Respublikasynyň Döwlet nebit kompaniýasynyň (SOCAR) Prezidenti Röwşan Najafyň, halkara kompaniýalarynyň ýolbaşçylarynyň, şeýle hem “Eni”, “PETRONAS”, “GaffneyCline”, “Galf Perlite”, “Tegre” we beýleki iri energiýa korporasiýalarynyň wekilleri ýaly ýolbaşçylarynyň çykyşlary we tanyşdyryşlary bilen dowam etdi. Çykyş edenler esasan energiýa deňagramlylygyny saklamak, pudagyň ösüşiniň gutulgysyzlygy we emeli aň ýaly täze tehnologiýalary ornaşdyrmak zerurlygydy barada aýtdylar. “PETRONAS-yň” wekili Nurhaslina Bt Abu Samahyň çykyşynda robot önümçiliginiň möhüm orny nygtaldy.
Maslahata 26 ýurtdan 400-den gowrak wekil ýygnandy, bu bolsa daşky gurşawy goramak meselelerine barha artýan halkara gyzyklanmasyny görkezýär. TESC 2025-iň işine milli we halkara nebit-gaz kompaniýalarynyň ýolbaşçylary, halkara guramalarynyň, şeýle hem iri maliýe guramalarynyň hem-de ylmy merkezleriň wekilleri gatnaşdylar.
