Gadymy Ulugdepe şäherçesi diýlip tanalýan «Uly depe» Türkmenistanyň Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy adyndaky Şekillendiriş sungaty muzeýinde açylan täze serginiň merkezi bölegine öwrüldi.
Türkmen-fransuz arheologiýa ekspedisiýasynyň (MAFTUR) 30 ýyllygyna bagyşlanan sergi muzeýde hemişelik orun tutdy, onda Ahal welaýatynyň Kaka etrabynyň Duşak obasynda ýerleşýän taryhy ýadygärlikden tapylan möhüm tapyndylar bar.
Fransuz professory Oliwýe Lekontyň Türkmenistanyň Medeniýet ministrligi we Türkmenistanyň Taryhy we medeni ýadygärlikleri goramak, öwrenmek hem-de rejelemek baradaky milli müdirligi bilen bilelikde geçiren gözlegleri özboluşly açyşlara getirdi.
Ulugdepe özboluşly arheologiki ýadygärlik bolup, onda Türkmenistanyň 5 müň ýyldan gowrak taryhyny görkezýän stratigrafiýa ýüze çykaryldy. Bu ýerde adam ýaşan gatlaklar has belende çykýar we giň meýdany öz içine alýar, bu bolsa Ulugdepäni Merkezi Aziýada we dünýäde bir sebitde şeýle uzak medeni möhletli seýrek duş gelýän ýerleriň birine öwürýär.
Gymmatly tapyndylar ilatyň göçüp-gonmagynyň netijelerini we uzak wagtlap dowam eden gadymy adamzat jemgyýetleriniň ösüşini görkezýär.
«Abiwerd» döwlet taryhy-medeni goraghanasynyň direktory Ahmet Halmyradow:
– Sergide görkezilen ähli maddy gymmatlyklar hünärmenlerimiz öwrendiler we dikeltdiler. Gözlegleriň netijeleri Ulugdepäni Altyndepe, Namazgadepe we Goňurdepe ýaly ýadygärlikler bilen deňeşdirmäge mümkinçilik berýär. Bu ýadygärlik häzirki wagtda diňe bir Türkmenistanyň däl, eýsem, Merkezi Aziýanyň täze medeni merkezleriniň biri hasaplanýar, sebäbi ol bürünç eýýamynda başlap, Parfiýa eýýamynda gutarýar – diýip, belledi.
Köp gatlaklylyk jähtinden Ulugdepedäki barlaglaryň ähmiýetini bu ýerde gözleg geçiren meşhur arheolog Wiktor Sarianidi hem nygtady. Şu güne çenli tapylan maddy gymmatlyklar häzirki gazuw-agtaryş strategiýasynyň ýakyn ýyllarda dowam etdirilmegi bu ýeriň mundan beýläk-de ösdürilmegine we ÝUNESKO-nyň Bütindünýä miras sanawy hökmünde ykrar edilmek mümkinçiligini ýokarlandyrmagynda zerur ädim boljakdygyna mümkinçilik döredýär.
Türkmen-fransuz arheologiýa ekspedisiýasy (MAFTUR) 1994-nji ýylyň aprelinde Fransiýanyň ozalky Prezidenti Fransua Mitteranyň Türkmenistana eden sapary mynasybetli döredildi, ol günbatar döwlet Baştutanynyň Garaşsyz Türkmenistana ilkinji saparydy. Häzirki wagtda ekspedisiýa Türkmenistanyň Medeniýet ministrligi bilen Pariždäki Tebigy taryh milli muzeýiň arasynda gol çekilen hyzmatdaşlyk barada Ylalaşygyň çäklerinde hereket edýär.
Türkmen tarapyndan MAFTUR-a Türkmenistanyň Taryhy we medeni ýadygärlikleri goramak, öwrenmek hem-de rejelemek baradaky milli müdirligiň başlygy Muhammet Mämmedow, fransuz tarapyndan ekspedisiýa arheolog Hulio Bendezu-Sarmento ýolbaşçylyk edýär.
Antropomorf heýkeljikler, öý goşlary we guburlardan tapylan 230-dan gowrak maddy gymmatlyklaryň hemişelik sergisiniň açylmagy «Bouygues Turkmen» kompaniýasynyň goldawy bilen mümkin boldy.
