Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň oňyn bitaraplygyň ýцrelgelerine esaslanýan hem-de ählumumy abadançylygyň we gülläp цsüşiň bähbidine giň halkara hyzmatdaşlygy цsdürmäge gцnükdirilen цňdengцrüjilikli, täzeçillik syýasaty türkmen dцwletiniň dünýädäki abraýyny barha artdyrýar. Birleşen Milletler Guramasy bilen depginli цsdürilýän gatnaşyklar hem-de Türkmenistany ygtybarly we jogapkärli hyzmatdaş hasaplaýan BMG-niň ýurdumyza bildirýän belent ynamy muňa aýdyň şaýatlyk edýär.

Şu ýylyň 16-njy aprelinde Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 75-nji sessiýasynyň 59-njy mejlisinde Türkmenistanyň başlangyjy esasynda “Birleşen Milletler Guramasynyň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň orny” atly Kararnamanyň biragyzdan kabul edilmegi munuň nobatdaky subutnamasy boldy. Birleşen Milletler Guramasyna agza döwletleriň 72-si bu Kararnamanyň awtordaşy bolup çykyş etdi.

Mälim bolşy ýaly, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow bu başlangyjy 2020-nji ýylyň sentýabr aýynda Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 75-nji ýubileý sessiýasynyň çäklerinde eden çykyşynda öňe sürüpdi.

Birleşen Milletler Guramasy bilen hyzmatdaşlyk biziň ýurdumyz üçin ileri tutulýan daşary syýasy ugur bolup durýar. BMG-niň esasy hyzmatdaş hökmünde saýlanyp alynmagy kanunalaýykdyr hem-de düýpli dünýägaraýyş esaslaryna eýedir. Şolaryň esasynda Türkmenistanyň uzak möhletleýin maksatlarynyň BMG-niň wezipeleri, ilkinji nobatda, Merkezi Aziýada sazlaşykly hem-de durnukly döwletara gatnaşyklary ýola goýmak, sebitde parahatçylygy we howpsuzlygy goldamagyň mäkäm gurallaryny döretmäge degişli wezipeleri bilen gabat gelmegi durýar. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň nygtaýşy ýaly, hut BMG-ä, onuň ygtyýaryndaky syýasy-diplomatik gurallara daýanmak bilen, halkara bileleşigiň, ilkinji nobatda bolsa, sebitiň döwletleriniň bu maksatlara ýetmäge gönükdirilen işleri ýola goýulmalydyr.

Dürli ugurlar boýunça işlemek üçin özboluşly edara bolan Birleşen Milletler Guramasynyň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkezi döwrüň möhüm meseleleri babatda hyzmatdaşlygy ösdürmäge uly goşant goşýar. Türkmenistanyň we merkeziň bilelikdäki işi, tutuşlygyna alanyňda, esasy maksatlara — Merkezi Aziýada parahatçylygy, durnuklylygy hem-de howpsuzlygy gazanmaga gönükdirilendir.

BMG-niň Merkezi Aziýa sebitindäki bu edarasynyň işiniň netijeliligi barada BMG-niň Baş Assambleýasynyň Türkmenistan tarapyndan öňe sürlen hem-de bu düzümiň döredilmeginiň 10 ýyllygy mynasybetli, 2017-nji ýylyň noýabrynda kabul edilen Kararnamasynda hem nygtalandygyny belläp geçmek wajypdyr.

Merkezi Aziýanyň ýurtlary sebitde parahatçylygy, durnukly ösüşi üpjün etmekde, şonuň ýaly-da, sebit hem-de halkara hyzmatdaşlygy giňeltmekde wajyp orun eýeleýär. Şunuň bilen baglylykda, terrorçylyga garşy göreşmekde we güýç ulanmagyň öňüni almakda hyzmatdaşlyk etmek Birleşen Milletler Guramasynyň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň esasy wezipeleriniň biri hökmünde kesgitlenildi.

Bu gün terrorçylyga garşy wajyp resminamalaryň hereket edýändigini, şolaryň her biriniň öz düzgünleşdiriji ugurlarynyň bardygyny, şol bir wagtyň özünde birek-birek bilen özara baglanyşyklydygyny bellemek gerek. Döwletler BMG-niň terrorçylyga garşy göreş boýunça konwensiýalarynyň binýatlaýyn häsiýetini hem-de halkara hukuk borçnamalaryny gyşarnyksyz ýerine ýetirmegiň möhümdigini ykrar edip, olary üpjün etmek boýunça ýörite maksatnamalary işläp taýýarlaýarlar. Iş ýüzündäki ädimler hökmünde bu ulgamdaky milli kanunçylygyň kabul edilmegini, sebit derejesinde degişli şertnamalaryň taýýarlanylmagyny, iş toparlarynyň döredilmegini, ýöriteleşdirilen düzümler bilen ýakyn gatnaşyklaryň ýola goýulmagyny bellemek bolar.

Kararnamada Birleşen Milletler Guramasynyň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň Merkezi Aziýa döwletleriniň hem-de Owganystanyň arasyndaky hyzmatdaşlygy pugtalandyrmaga gönükdirilen tagallalary bellenilýär.

Ýurdumyz parahatçylyk söýüjilik hem-de özara goldaw bermek ýörelgelerine yzygiderli eýermek bilen, Owganystanyň durmuş-ykdysady düzümlerini ösdürmäge uly goşant goşýar, dostlukly döwlete döredijilikli durmuşyň binýatlaryny pugtalandyrmakda hemişe kömek berýär.

Şu ýylyň 6-njy fewralynda Aşgabatda, Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginde “Taliban” hereketiniň Syýasy edarasynyň wekiliýeti bilen duşuşyk boldy. Gepleşikleriň barşynda owgan wekiliýeti goňşy halkyň rowaçlygyna hem-de abadançylygyna gönükdirilen iri taslamalaryň birnäçesiniň durmuşa geçirilmegine doly goldawyny beýan etdi. Şolaryň hatarynda Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan gaz geçirijisi, Türkmenistan — Owganystan — Pakistan elektrik geçirijisi we optiki-süýümli aragatnaşyk ulgamy, şonuň ýaly-da, Türkmenistan bilen Owganystany birleşdirýän demir ýollar bar.

Milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Owganystanda parahatçylygyň we durnuklylygyň üpjün edilmeginiň diňe bir Merkezi Aziýa sebiti üçin däl, eýsem, bütin dünýä üçin hem tutuş howpsuzlyk ulgamy hem-de durnukly ösüş babatynda wajypdygyny nygtaýar.

Resminamada sebit merkeziniň BMG-niň ýurt boýunça toparlary, gapma-garşylyklaryň öňüni almak meselelerinde Parahatçylyk gurujylyk gaznasy, şonuň ýaly-da, ýaşlaryň we zenanlaryň jemgyýetdäki, syýasatdaky hem-de ykdysadyýetdäki ornuny pugtalandyrmaga gönükdirilen we ýolbaşçy zenanlaryň toparyny okatmak üçin öňüni alyş diplomatiýasynyň akademiýasy bilen hyzmatdaşlykdaky oňyn orny bellenilýär.

Häzirki wagtda Birleşen Milletler Guramasynyň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkezi sebitiň hökümetleri bilen gatnaşyk saklaýar hem-de dünýäde koronawirus ýokanjynyň zyýanly täsirleriniň öňüni almak üçin öňüni alyş diplomatiýasy ulgamynda degişli taraplar bilen hyzmatdaşlyk edýär.

Türkmenistan täze wehim bilen göreşmekde uly tejribe toplan hem-de pandemiýanyň zyýanly täsirlerini ýeňip geçmekdäki gymmatly tejribelerini paýlaşýan beýleki ýurtlara uly hormat bilen garaýar. Biziň döwletimiz beýleki ýurtlar hem-de halkara guramalar bilen bilelikdäki tagallalaryň ýokary netijeliligini gazanmak üçin öz tejribelerini paýlaşmaga taýýardyr.

BMG-niň agentlikleri bilen ýakyndan hyzmatdaşlykda Türkmenistanyň ýiti ýokanç kesele garşy taýýarlygyny we dessin çäreleriň görülmegini üpjün etmegiň Meýilnamasynyň taýýarlanylandygyny agzamak bolar. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow 2020-nji ýylyň maýynda bu meýilnamany tassyklamak hakyndaky Karara gol çekdi.

Golaýda, 16-njy aprelde Türkmenistanyň Prezidentiniň “Saglyk” Döwlet maksatnamasyna laýyklykda, aýratyn howply ýokanç keselleriň ýaýramagyna garşy göreşmekde alnyp barylýan işleri toplumlaýyn esasda guramak, şeýle hem Türkmenistanyň Birleşen Milletler Guramasy, onuň ýöriteleşdirilen edaralary hem-de Bütindünýä Saglygy Goraýyş Guramasy bilen hyzmatdaşlygyny has-da giňeltmek maksady bilen, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Karara gol çekip, ýurdumyzyň ýiti ýokanç kesele garşy taýýarlygyny we dessin çäreleriň görülmegini üpjün etmegiň Meýilnamasyny tassyklady.

“Açyk gapylar” syýasatyny durmuşa geçirýän hem-de Bitaraplyk derejesine ählitaraplaýyn ygrarly Türkmenistan sebitde parahatçylygy, howpsuzlygy hem-de ösüşi üpjün etmek boýunça anyk çäreleri amala aşyrýar.

Şunuň bilen baglylykda, ýurdumyz halkara bileleşigiň jogapkärli agzasy bolmak bilen, durnukly ösüşi, parahatçylygy hem-de howpsuzlygy gazanmak üçin halkara işlerinde syýasy-diplomatik gurallarynyň we öňüni alyş diplomatiýasynyň mümkinçiliklerini elmydama netijeli ulanýar.

Türkmenistanyň başlangyjy boýunça kabul edilen Kararnamada Merkezi Aziýa ýurtlarynyň sebitde suw hem-de energetika serişdelerini toplumlaýyn ulanmagyň meseleleri boýunça özara bähbitli ylalaşyklary gazanmak üçin tagallalary birleşdirmäge taýýardygy hem bellenilýär.

Şeýlelikde, Bitarap Türkmenistanyň BMG-niň nobatdaky wajyp resminamasynda öz beýanyny tapan, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň baştutanlygynda işjeň durmuşa geçirilýän netijeli daşary syýasy strategiýasy ýene-de bir gezek dünýä bileleşiginiň goldawyna eýe boldy. Türkmen döwleti sebit goşulyşmalary boýunça başlangyçlary iş ýüzünde durmuşa geçirip, Birleşen Milletler Guramasynyň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkezi tarapyndan 2030-njy ýyla çenli Ählumumy gün tertibini durmuşa geçirmek maksady bilen alyp barýan işlerine mundan beýläk-de işjeň gatnaşar.

***

Birleşen Milletler Guramasynyň

Baş Assambleýasy

Ýetmiş bäşinji sessiýa

Gün tertibiniň 64-nji bendi

Parahatçylyk gurujylygy we parahatçylygy saklamak

Birleşen Milletler Guramasynyň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň orny

Baş Assambleýa,

Birleşen Milletler Guramasynyň Tertipnamasyna esaslanyp,

onuň 2017-nji ýylyň 17-nji noýabryndaky 72/7 Kararnamasyna salgylanyp,

şeýle hem Baş sekretaryň we Howpsuzlyk Geňeşiniň Başlygynyň arasynda Aşgabatda Birleşen Milletler Guramasynyň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkezini döretmek barada alşan hatlaryna salgylanyp,

Öňüni alyş diplomatiýasynyň Birleşen Milletler Guramasynyň alyp barýan esasy işleriniň biridigini hem-de Baş sekretaryň wezipeleriniň hatarynda esasy orny eýeleýändigini belläp we şunuň bilen baglylykda, Birleşen Milletler Guramasynyň ýörite syýasy toparlarynyň eýeleýän möhüm ornuny hem-de Baş sekretaryň parahatçylyk döredijilik, parahatçylygy goldamak hem-de dünýä gurluşygy babatynda hoşniýetli hyzmatlaryny ykrar edip,

Birleşen Milletler Guramasynyň jedelli meseleleri parahatçylykly ýol bilen kadalaşdyrmaga ýardam bermekde tagallalaryny goldamak üçin öňüni alyş diplomatiýasynyň möhümdigini tassyklap hem-de şunuň bilen baglylykda, öz ygtyýarlyklaryna laýyklykda hem-de sebitde parahatçylyga halkara wehimlere garşy durmak we durnukly ösüşi goldamak maksady bilen giňeldilen sebit hyzmatdaşlygynyň çäklerinde Merkezi Aziýa döwletlerine ýardam bermekde sebit merkeziniň ornuny ykrar etmek bilen,

sebitde parahatçylygy, durnuklylygy hem-de durnukly ösüşi üpjün etmekde, şeýle hem sebit we halkara hyzmatdaşlygy höweslendirmekde Merkezi Aziýa ýurtlarynyň möhüm ornuny ykrar etmek bilen,

Merkezi Aziýada mümkin boldugyça has durnukly hem-de howpsuz ýagdaýy döretmegiň we gorap saklamagyň möhümdigine düşünmek bilen, sebitiň ýurtlarynyň Merkezi Aziýada parahatçylygyň, howpsuzlygyň hyzmatdaşlygyň hem-de ösüşiň sebit zolagynyň nusgasyny kemala getirmäge hyjuwlaryny goldamak bilen, sebit hyzmatdaşlygynyň çäklerinde toplanylan tejribäni, şeýle hem Birleşen Milletler Guramasynyň adyndan halkara bileleşigiň kömegini nazara almak bilen,

terrorçylyga garşy göreş hem-de terrorçylyk üçin amatly gurşawy döredýän zorlukly ekstremizmiň öňüni almak ulgamlarynda Merkezi Aziýa döwletleriniň arasynda hyzmatdaşlygy goldamak boýunça Birleşen Milletler Guramasynyň sebitde Ählumumy terrorçylyga garşy strategiýasynyň ähli ugurlaryny toplumlaýyn hem-de deňeçer ýagdaýda amala aşyrmak maksady bilen sebit merkeziniň wezipesini bellemek bilen,

Birleşen Milletler Guramasynyň we Merkezi Aziýanyň arasynda Birleşen Milletler Guramasynyň 2017-nji ýylyň 13-nji iýunynda kabul edilen Merkezi Aziýada Ählumumy terrorçylyga garşy strategiýasyny durmuşa geçirmek, şeýle hem Birleşen Milletler Guramasynyň 2011-nji ýylyň 30-njy noýabrynda kabul edilen Merkezi Aziýada Ählumumy terrorçylyga garşy strategiýasyny durmuşa geçirmek boýunça ýokary derejeli duşuşyga gatnaşyjylaryň Aşgabat jarnamasyna salgylanmak bilen,

Merkezi Aziýa döwletleriniň we Owganystanyň arasynda hyzmatdaşlygyň pugtalandyrylmagyna gönükdirilen sebit merkeziniň tagallalaryny kanagatlanma bilen belläp,

şeýle hem Merkezi Aziýa ýurtlarynyň sebitde suw we energetika serişdelerini toplumlaýyn peýdalanmak hakyndaky mesele boýunça özara bähbitli ylalaşyklary baglaşmak ugrunda tagalla etmäge taýýardyklaryny kanagatlanma bilen belläp,

soňra Birleşen Milletler Guramasynyň ýurt boýunça toparlary, şeýle hem Parahatçylyk gurujylyk gaznasy bilen gapma-garşylyklaryň öňüni almak, parahatçylyk gurujylyk meselelerinde sebit merkeziniň ýakyn hyzmatdaşlygyny hem-de bu hyzmatdaşlygy geljekde hem pugtalandyrmagyň zerurdygyny kanagatlanma bilen belläp,

Birleşen Milletler Guramasynyň sebitde ýurt boýunça toparlaryň öňüni alyş işleri üçin syýasy esasyny üpjün etmekde hem-de oňa ýolbaşçylyk etmekde sebit merkeziniň tagallalaryny ykrar etmek bilen we utgaşdyryjy-rezidentleriň hem-de Birleşen Milletler Guramasynyň wekilleriniň, şol sanda Bretton-Wud edaralarynyň öňüni alyş diplomatiýasyna hem-de ynsanperwer kömegine toplumlaýyn çemeleşilmegini ulanmagy höweslendirmek boýunça tagallalaryny goldamak bilen,

sebitde neşe serişdeleriniň bikanun önümçiligine hem-de dolanyşygyna garşy göreşiň zerurdygyny nygtap hem-de şunuň bilen baglylykda, sebit merkeziniň Birleşen Milletler Guramasynyň Neşe serişdeleri we jenaýatçylyk boýunça müdiriýetiniň Daşkentdäki Merkezi Aziýa üçin sebit bölüminiň üsti bilen we neşe serişdeleriniň, psihotrop maddalaryň hem-de olaryň prekursorlarynyň bikanun dolanyşygyna garşy göreş boýunça Gazagystanyň Almaty şäherinde ýerleşýän Merkezi Aziýanyň sebit maglumatlar utgaşdyryş merkezi bilen bilelikdäki tagallalaryna ýokary baha bermek bilen,

Sebit merkeziniň zenanlaryň we ýaşlaryň hukuklarynyň hem-de mümkinçilikleriniň giňeldilmegine gönükdirilen, ýaşlary öňüni alyş diplomatiýasy boýunça okatmak üçin Öňüni alyş diplomatiýasy akademiýasy hem-de sebitde durnukly ösüşi ilerletmek, parahatçylygy hem-de howpsuzlygy goldamak boýunça ähli zenanlary höweslendirmek, olaryň ornuny pugtalandyrmak, şeýle hem zenanlaryň syýasatyň, jemgyýetiň we ykdysadyýetiň işlerine ähli derejelerde gatnaşmagyna ýardam bermek bilen meşgullanýan Merkezi Aziýanyň zenan liderleri topary ýaly başlangyçlaryny bellemek bilen,

koronawirus pandemiýasy ýokanjy (COVID-19) hem-de onuň netijeleri bilen baglanyşykly bilelikdäki öňüni alyş çärelerini utgaşdyrmak boýunça Merkezi Aziýa ýurtlarynyň tagallalaryny, şeýle hem sebit merkeziniň bu işlere goşandyny goldamak bilen,

1. Birleşen Milletler Guramasynyň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkezine sebitiň ýurtlarynyň hökümetleri hem-de olaryň razylygy bilen öňüni alyş diplomatiýasy meseleleri boýunça beýleki degişli taraplar bilen gatnaşyklary saklamagy dowam etmegi maslahat berýär;

2. Merkezi Aziýa ýurtlarynyň sebitde durnuklylygy, parahatçylygy we abadançylygy üpjün etmek boýunça başlangyçlaryny amala aşyrmakda sebit merkeziniň kömegini kanagatlanmak bilen belleýär;

3. Öz ygtyýarlyklarynyň çäklerinde sebit merkeziniň Merkezi Aziýa ýurtlary bilen sebitde COVID-19 pandemiýasynyň ýetiren täsirini peseltmek üçin hyzmatdaşlygy dowam etmeginiň zerurdygyny belleýär;

4. Sebit merkezine parahatçylyga, durnuklylyga we durnukly ösüşe wehimleri öňüni alyş diplomatiýasy hem-de gepleşikler esasynda ýeňip geçmek üçin, sebitiň mümkinçiliklerini pugtalandyrmak maksady bilen, sebitiň ýurtlarynyň hökümetleri bilen ýakyn hyzmatdaşlygy dowam etmegi maslahat berýär.