Uly Balkan dar ýaýrawly gadymy ösümlikleriň pena tapan dag gerşidir. Bu ýerde çygy söýýän ösümlikleri, uzak ýaşan äpet agaçlary görmek bolýar. Diňe endemik ösümlikleriň, ýagny diňe Uly Balkanlarda ösýän ösümlikleriň ýigrimä golaý görnüşi bar. Ol diýen uly bolmadyk dagyň üstünde paporotnigi, iňňe pürlüleri we ýowşany görmek bolýar. Bu ýerde ösümlikleriň dermanlyk, iýmit we bezeg toparlarynyň wekilleri duşýar. Köp sanly ekspedisiýanyň netijesinde olaryň ösýän ýerleri, ýaýrawy, gor mümkinçiligi öwrenildi.

Balkan dagy Türkmenistanyň demirgazyk-günbatar böleginde ýerleşip, onuň bir tarapy uçut diwar, beýleki tarapy bolsa gyrdyr. Dag gatlaklary şeýle bir gadymy welin, olarda orta türk döwründe daşa öwrülen zatlar-da gabat gelýär.

Aýratyn seýrek we gymmatly ösümlik görnüşleri Türkmenistanyň Gyzyl kitabyna girizildi. Alymlar olaryň ýaýran ýerlerine, ýabany tebigatda ornaşma ýagdaýyna gözegçilik edýärler.

Gerşiň eňňidinde, 800 metr belentlikde dag arçasy duş gelýär, ondan ýokarda bolsa selçeň tokaýlyk bar. Bu uly agaç saýa salyp, “jigilerini” şemaldan, silden, günüň gyzgyn şöhlesinden goramak bilen, beýleki ösümliklere agyr şertlerde aman galmaga kömek edýär.

Balkanlaryň ösümlikleriniň köpüsiniň düzüminde parfýumerleri we derman öndürýänleri gyzyklandyryp biljek biologik taýdan işjeň maddalar bar. Häzirki wagtda bu täsin genofondy goramak we ösdürmek, seýrek ösümlikleri ylmy taýdan çuňňur öwrenmek, adamyň hojalyk işiniň daşky gurşawa ýetirýän täsirini derňemek alymlaryň iň öňde duran wezipelerindendir.

Roman Teplýakow